Pyp (materiaal)

Staalpype

'n Pyp is 'n buis of hol silinder wat gebruik word om materiale te vervoer of as 'n strukturele komponent. Die terme pyp en buis is dikwels sinoniem. Pype word dikwels gespesifiseer aan die hand van standaarde wat in die nywerheid bestaan en wat besonderhede soos nominale-, buite- en binnedeursnee asook wanddikte spesifiseer. Daar bestaan vele regerings- en nywerheidstandaarde rondom die vervaardiging van pype en buise.

Gebruike

• Huishoudelike waterstelsels
• Pyplyne wat vloeistof of gas onder hoë druk vervoer.
• Steierwerk
• Struktuurstaal
• As komponente van meganiese stelsels soos:
  • Rollers in vervoerbande
  • Kompakteerders soos stoomrollers
  • Hulsel vir laers
• Kan gebruik word as hulsel vir betonpilare in konstruksieprojekte
• Word in vervaardigingsprosesse gebruik om materiale onder hoë druk en -temperatuur te stoor
• In ru-olie nywerhede:
  • Boorgatwande
  • In raffinaderye
• Die vervaardiging van drukvate.

Vervaardiging

Daar is drie prosesse wat gebruik word in die vervaardiging van metaalpype. Naatlose pyp word gevorm deur die trek van 'n soliede metaalblok oor 'n staaf om 'n hol silinder te skep. Naatlose pyp is die betroubaarste pypsoort ten opsigte van sy drukhouvermoë. Sweisnaat pype word gevorm deur 'n plaat te rol en die naat te sweis. Sweisnaat pype is dikwels goedkoper as naatlose pyp. Gegote metaalpyp is nie meer baie algemeen nie. Gegote metaalpyp word soms in 'n sentrifuge gegiet. Betonpyp word nog dikwels met 'n gietproses vervaardig. Metaal- en plastiekbuise word dikwels met 'n ekstrusieproses vervaardig.

Materiale

Pype kan uit vele materiale vervaardig word onder andere keramiek, metaal, beton en plastiek.

Materiale soos hout en lood (vandaar die woord loodgieter) is dikwels in die verlede gebruik.

Metaalpype word dikwels uit staal- of koperlegerings vervaardig. Koper- en plastiekbuise word deesdae dikwels gebruik vir loodgieterwerk.

Plastiekpyp word dikwels gebruik omdat dit lig is, 'n hoë weerstand teen chemiese verwering het en vir die gemak waarmee die pype gelas kan word. Plastieksoorte wat gebruik word in die vervaardiging van pyp is PVC, Poliëtileen, Polibutileen en Akrilonitriel-butadieen-stireen (ABS).

Pype kan ook van beton of keramiek vervaardig word. Hierdie soort pype word gewoonlik vir laedruktoepassings gebruik soos waterleidings en dreineringstelsels.

Standaard Pypgroottes

Pypgroottes word deur 'n aantal internasionale standaarde gedokumenteer insluitende API 5L, ANSI/ASME B36.10M en B36.19M in die V.S.A, BS 1600 en BS EN 10255 in die Verenigde Koninkryk en Europa en ISO 65 internasionaal.

Daar bestaan twee algemene metodes vir die aandui van pype se buitedeursnee. Die Noord-Amerikaanse metode word die Nominale Pypgrootte (NPS) genoem en word in duime aangedui. Die Europese weergawe gebruik DN ("Diametre Nominal" / "Nominale Deursnee") en word in millimeter aangedui. Deur 'n standaard buitedeursnee te gebruik is dit moontlik vir pype van dieselfde grootte om aanmekaar gelas te word ongeag die wanddikte van die pype.

• Vir pypgroottes van minder as NPS 14 duim (DN 350), gee beide metodes 'n nominale waarde van die buitedeursnee wat afgerond is en nie presies dieselfde is as die werklike buitedeursnee nie. 'n NPS 2 duim en DN 50 pyp is dieselfde pypgrootte maar die werklike deursnee is 2.375 duim of 60.325 mm. Die enigste manier waarop die ware deursnee vasgestel kan word is om dit in 'n verwysingstabel te gaan opsoek.

• Vir pypgroottes NPS 14 duim (DN 350) en groter is die NPS-grootte die werklike deursnee in duime en die DN-grootte gelyk aan die NPS afgerond tot die naaste veelvoud van 50. NPS 14 het 'n buitedeursnee van 14 duim of 366.5 mm en is ekwivalent aan DN 350.

Aangesien die buitedeursnee vir 'n gegewe pypgrootte vasgestel is, sal die binnedeursnee wissel afhangende van die wanddikte van die pyp. 'n 2" Skedule 80 pyp het dikker wande en daarom 'n kleiner binnedeursnee as 'n 2" Skedule 40 pyp.

Staalpyp word al vir ongeveer 150 jaar vervaardig. Die pypgroottes wat vandag gebruik word vir PVC en gegalvaniseerde pyp is oorspronklik ontwerp vir staalpyp. Die getallestelsel soos Skedule 40, 80 en 160 is lank terug ontwerp en mag 'n bietjie vreemd voorkom. Skedule 1120 pyp is byvoorbeeld dunner as Skedule 40 pyp maar het dieselfde buitedeursnee. Daar is ander plastiekpype wat egter die ou koperpypgroottes gebruik as standaard groottes in plaas van die staalpyp groottes.