Primêre sektor van die ekonomie
| Ekonomiese sektore |
|---|
| Drie-sektore-hipotese |
|
Primêre sektor: grondstowwe Sekondêre sektor: vervaardiging Tersiêre sektor: dienste |
| Bykomende sektore |
|
Kwaternêre sektor: inligtings-dienste Kwinêre sektor: menslike dienste |
| Teoretici |
| AGB Fisher · Colin Clark · Jean Fourastié |
| Sektore volgens eienaarskap |
| Sake sektor · Private sektor · Openbare sektor · Vrywillige sektor |
Die primêre sektor van die ekonomie is dié sektor van 'n ekonomie wat direk gebruik maak van natuurlike hulpbronne. Dit sluit landbou, bosbou, visvang en mynbou in. In teenstelling produseer die sekondêre sektor vervaardigde goedere en die tersiêre sektor dienste. Die primêre sektor is gewoonlik die belangrikste in minder ontwikkelde lande, en tipies minder belangrik in industriële lande.
Die vervaardigingsnywerhede wat die rou materiale wat naby aan die primêre produsente is, versamel, pak, verpak, suiwer of verwerk, word gewoonlik as deel van hierdie sektor beskou, veral indien die rou materiaal ongeskik is vir verkoop of moeilik oor lang afstande vervoer kan word.[1]
Primêre nywerheid is 'n groter sektor in ontwikkelende lande; byvoorbeeld, veeteelt is meer algemeen in Afrika as in Japan.[2] Mynbou in negentien-eeuse Suid-Wallis is 'n gevallestudie van hoe 'n ekonomie van een vorm van aktiwiteit afhanklik kan wees.[3]
Kanada staan uit tussen ontwikkelde lande gegewe die belangrikheid van sy primêre sektor, met die houtindustrie en olienywerheid wat Kanada se twee belangrikste nywerhede is. Die getal uitruilings wat by opslagplekke plaasvind het egter Kanada se primêre nywerheid in die laaste jare grootliks verklein sodat die Kanadese meer afhanklik van die kwartenêre nywerheid geword het.
Landbou
[wysig | wysig bron]In ontwikkelde lande het die primêre nywerheid meer tegnologies gevorderd geword, byvoorbeeld boerderymeganisasie teenoor sortering en plant met die hand.[4] In meer ontwikkelde ekonomieë word bykomende kapitaal in primêre produksiemiddele belê. In die mieliestreek van die Verenigde State, byvoorbeeld, pluk snydorsmasjiene die mielies en versprei sproeistelsels groot hoeveelhede insekdoders, onkruiddoders en swamdoders wat 'n groter opbrengs lewer as wat moontlik is met tegnieke wat minder kapitaalintensief is. Hierdie tegnologiese vooruitgang en belegging maak dit moontlik dat die primêre sektor 'n kleiner werksmag benodig en sodoende beweeg ontwikkelde lande na 'n kleiner persentasie van hulle werksmag wat by primêre aktiwiteite betrokke is, in plaas van 'n hoër persentasie wat by die sekondêre en tersiêre sektore betrokke is.[5]
Ontwikkelde lande word toegelaat om hulle primêre nywerhede selfs verder te handhaaf en te ontwikkel danksy die oormaat rykdom. Die landbousubsidies van die Europese Unie, byvoorbeeld, verskaf buffers vir die skommelende inflasiekoerse and pryse van landbouprodukte. Dit laat ontwikkelde lande toe om hulle landbouprodukte teen buitengewoon lae pryse uit te voer wat dit uiters mededingend maak teenoor dié van arm of onderontwikkelde lande wat vryemarkbeleide en lae of marginale tariewe handhaaf om dit teen te werk.[6][7][8] Sodanige verskille verskyn ook as gevolg van meer doeltreffende produksie in ontwikkelde ekonomieë, gegewe plaasmasjinerie, beter inligting wat beskikbaar is vir boere en dikwels groter skaal.
Kyk ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ About.com: Sectors of the Economy
- ↑ Primary Sector in Economic Development
- ↑ "Mining: it's only a word". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Januarie 2007. Besoek op 27 Januarie 2016.
- ↑ http://data.worldbank.org/indicator/SL.
- ↑ H Dwight H. Perkins: Proceedings of the Academy of Political Science, Vol. 31, No. 1, China's Developmental Experience (Mar., 1973)
- ↑ "WTO MINISTERIAL OUTCOME IMBALANCED AGAINST DEVELOPING COUNTRIES". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Augustus 2006. Besoek op 27 Januarie 2016.
- ↑ "Third World Farmers Hit by Unfair Rules". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 September 2006. Besoek op 27 Januarie 2016.
- ↑ U.S. subsidies help big business, but crush farmers from renovating countries
Verdere leesstof
[wysig | wysig bron]- Dwight H. Perkins: Proceedings of the Academy of Political Science, Vol. 31, No. 1, China's Developmental Experience (Mar., 1973)
- Cameron: General Economic and Social History
- Historia Económica y Social General, by Maria Inés Barbero, Rubén L. Berenblum, Fernando R. García Molina, Jorge Saborido
- The Nature of Wealth, by Fred Lundgren and Jerome Friemel
