Mynbedryf van Suid-Afrika
Die mynbedryf van Suid-Afrika was die vernaamste dryfkrag[1] agter die geskiedenis en ontwikkeling van Afrika se mees gevorderde en rykste ekonomie.[2] Grootskaalse en winsgewende mynbou het begin met die ontdekking van diamante op die oewer van die Oranjerivier in 1867 deur Erasmus Jacobs en die daaropvolgende ontdekking en ontginning van die Kimberley-pype 'n paar jaar later. Die goudstormlope van Pelgrimsrus en Barberton was voorlopers van die grootste ontdekking van almal, die Hoofrifgidslaag op Gerhardus Oosthuizen se plaas Langlaagte, Deel C, in 1886, die Witwatersrand-goudstormloop en die daaropvolgende ontwikkeling van die goudveld daar, die grootste van almal.
Diamant- en goud-produksie is nou veel laer as op hul hoogtepunte, hoewel Suid-Afrika steeds nr. 5 in goud is,[3] maar Suid-Afrika bly 'n horing van oorvloed van minerale rykdom. Die land is die wêreld se grootste produsent[4] van chroom, mangaan, platinum, vanadium en vermikuliet. Hy is die naasgrootste produsent[5] van ilmeniet, palladium, rutiel en sirkonium. Hy is ook die wêreld se derde grootste steelkooluitvoerder.[6] Suid-Afrika is ook 'n groot produsent van ystererts; in 2012 het hy Indië verbygegaan om die wêreld se derde grootste verskaffer van ystererts aan China te word, die wêreld se grootste verbruiker van ystererts.[7]
Weens 'n geskiedenis van korrupsie en wanadministrasie in die Suid-Afrikaanse mynsektor het Gwede Mantashe, die ANC se sekretaris-generaal, aan die begin van 2013 aangekondig dat mynmaatskappye wat onderduims is se lisensie opgeskort kan word.[8]
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Die ontdekking van diamante en goud het 'n belangrike rol gespeel in die groei van die vroeë Suid-Afrikaanse ekonomie. Duisende mense het hulle na Kimberley gehaas nadat diamante daar ontdek is om munt daaruit te slaan. Die Britte het later die streek Griekwaland-Wes geannekseer, 'n gebied wat die diamantvelde ingesluit het. In 1868 het die republiek probeer om areas na aan die pas ontdekte diamantvelde te annekseer, waarteen die nabygeleë Britse koloniale regering kapsie gemaak het. Hierdie anneksasies het later tot die Eerste Vryheidsoorlog van 1880–1881 gelei.[9]
Goud is ontdek in die gebied wat bekend gestaan het as die Witwatersrand, wat gelei het tot wat later bekend sou staan as die Witwatersrand-goudstormloop van 1886. Soos die vroeëre diamantontdekkings het die goudstormloop veroorsaak dat duisende buitelanders na die area gestroom het. Dit het die politieke spanning in die area verhoog, wat uiteindelik bygedra het tot die Tweede Vryheidsoorlog in 1899. Die eienaarskap van die diamant- en goudmyne het in die hande geval van enkele entrepreneurs, meestal van Europese afkoms, wat bekend gestaan het as die Randhere. Suid-Afrika en die wêreld se grootste diamantmynmaatskappy, De Beers, is gestig deur baron Nathaniel Mayer Rothschild in 1887, en Cecil John Rhodes het in 1888 die stigtervoorsitter van die direksie geword. Cecil Rhodes se plek is later oorgeneem deur sir Ernest Oppenheimer, medestigter van die Anglo-American-korporasie saam met J.P. Morgan.
Die goudmynbedryf het deur die grootste deel van die 20ste eeu aanhou groei en aansienlik bygedra tot die drievoudige vermeerdering van die ekonomiese waarde van die Unie van Suid-Afrika, soos dit toe bekend gestaan het. Veral die inkomste van gouduitvoer het voldoende kapitaal verskaf om broodnodige masjinerie en petroleumprodukte te koop om 'n al groter wordende vervaardigingsbedryf te ondersteun.
In 2007 het Suid-Afrika se mynbedryf 493,000 werkers in diens gehad. Die bedryf verteenwoordig 18% van Suid-Afrika se bruto binnelandse produk van VSA$588 miljard.[10][11]
Steenkool
[wysig | wysig bron]
Die steenkoolbedryf het in 2019 altesaam 92 230 werknemers in diens gehad teenoor 86 647 in 2018.[12] Dit verteenwoordig ongeveer een uit elke vyf mynwerkers in Suid-Afrika.[12]
Produksie van steenkool het in 2019 altesaam 258,9 miljoen ton beloop teenoor 253 miljoen ton in 2018.[12] Totale verkope in 2019 was R139,3 miljard.[12] Die steenkoolbedryf het in 2019 sowat R61 miljard aan die verkryging van goedere en dienste bestee, waarvan die meeste van plaaslike verskaffers was.[12]
Goud
[wysig | wysig bron]
Suid-Afrikaanse goudmyne dra 4.3 persent by tot wêreldwye goudproduksie.[13] Ondanks ʼn skerp afname in goudproduksie in die land, bly die Witwatersrand-kom die wêreld se grootste goudhulpbron.
Gedurende 2019 is goudverkope van R72,5 miljard aangeteken, effe meer as 2018 se R70 miljard.[13]Volgens die Mineraleraad van Suid-Afrika, die bedryfsorganisasie vir alle mynbouprodusente, het die werkerskorps in goudmynbou van 100 180 in 2018 tot 95 130 in 2018 afgeneem.[13] “Indiensneming in die goudsektor het sedert die 1980’s afgeneem,” sê die raad.
Terselfdertyd het produktiwiteit van arbeid begin daal en lone begin styg.[13] Ondanks die daling in werkergetalle, het elke goudmynwerker tussen vyf en 19 afhanklikes.[13] Aan die ander kant sorg elke goudmynwerker indirek vir twee werksgeleenthede elders.[13]
Die kwynende belang van Suid-Afrika as goudprodusent blyk ook uit die skerp afname in die getal genoteerde goudmyne op die Johannesburgse aandelebeurs. Dit is ironies, want die aandelebeurs is juis in 1887 gestig tydens die goudstormloop aan die Witwatersrand.[14] In 1983 was daar minstens 58 genoteerde goudmynprodusente op die beurs.[15] Op 1 Maart 1922 was daar sewe maatskappye oor.
In 1978 het goudproduksie 60 persent bygedra tot Suid-Afrika se totale mynbou-uitset.[16] Teen 1819 het dit tot 11,5 persent teruggesak.[17]
Onder die land se goudmyne is twee van die diepste myne in die wêreld. Die Oos-Rand-myn in Boksburg is 3,585 meter diep. 'n Effens vlakker myn is TauTona in Carletonville, hoewel daar planne is om aan 'n uitbreiding van die TauTona-myn te begin werk, wat die diepte tot 3,200 meters sal laat toeneem, wat die huidige rekord sal oortref.[18] Teen hierdie dieptes is die temperatuur van die rotse 60 °C.[19]
Die goud in die Witwatersrand-kom-gebied is gestort in antieke rivierdeltas, nadat dit daarheen gespoel is van die omliggende goudryke groensteenstroke aan die noorde- en westekant. Rodium-osmium-isotoopstudies dui daarop dat die goud in dié minerale-neerslae gekom het van die ongewone drie miljard jaar oue pallium-inpersings, wat bekend staan as komatiites, wat in die groensteenstroke voorgekom het.[20] Die Vredefortkoepel en die nabygeleë Bosveldstollingskompleks is albei sowat 'n miljard jaar jonger as die aanvaarde ouderdom van die goudneerslae.
Diamante
[wysig | wysig bron]Sedert diamante in 1868 in Kimberley ontdek is, is Suid-Afrika 'n wêreldleier in diamantproduksie. Die vername bronne van diamante in die land, insluitend sewe groot diamantmyne oor die land heen, word deur die De Beers Consolidated Mines-maatskappy beheer. In 2003 het De Beers se bedrywighede vir 94% van die totale uitset van 11,900,000 karaat (2.38 ton) gesorg. Die syfer sluit sowel edelstene as nywerheidsdiamante in.[21] Diamantproduksie het in 2005 tot meer as 15,8000,000 karaat (3.16 ton) gestyg.
Platinum en palladium
[wysig | wysig bron]Suid-Afrika produseer meer platinum en soortgelyke metale as enige ander land. In 2005 is 78% van die wêreld se platinum in Suid-Afrika geproduseer, asook 39% van die wêreld se palladium. Meer as 163 000 kg platinum is in 2010 geproduseer, wat 'n uitvoerinkomste van VSA$3.82 miljard verdien het. Tans is Rusland en Suid-Afrika die grootste palladiumprodusente in die wêreld.[22]
Chroom
[wysig | wysig bron]Chroom is nog 'n voorste produk van Suid-Afrika se mynbedryf. Die metaal, wat in vlekvrye staal en 'n verskeidenheid ander nywerheidstoepassings gebruik word, word op 10 terreine oor die land heen gemyn. Suid-Afrika se produksie van chroom was 100% van die wêreld se totale produksie in 2005, en het bestaan uit 7,490,000 metriese ton materiaal.
Uraan
[wysig | wysig bron]Die ontginning van uraan in Suid-Afrika geskied hoofsaaklik as ʼn newe-proses van goud- en kopermynbou.[23] As sodanig is die land nie ʼn groot produsent van die mineraal nie. In 2019 het Suid-Afrika 346 ton uraan geproduseer.[23]
Mangaan
[wysig | wysig bron]Suid-Afrika beskik oor tussen 75% en 80% van die wêreld se geïdentifiseerde mangaanreserwes en ongeveer 24% van die wêreld se totale reserwes, wat hoofsaaklik in die Noord-Kaap gevind word.[24] Daar is 22 mangaanmyne in Suid-Afrika, waarvan slegs vier op die Johannesburgse aandelebeurs genoteer is.[25] Die getal werkers in mangaanmyne neem stelselmatig toe. In 2012 het mangaanmyne 6 812 werkers in diens gehad en teen 2019 het dit tot 10 032 gegroei.[26] Die totale besteding deur hierdie myne binne die ekonomie het R22.6 miljard in 2019 beloop.[26]
Werksomstandighede
[wysig | wysig bron]Die toestande op die meeste Suid-Afrikaanse myne is soortgelyk aan myne elders,[27] behalwe op die goudmyne waar die lae geotermiese gradiënt, met ander woorde die koers waarteen die temperatuur met diepte styg, wat dikwels so min is as 9 °C per kilometer diepte (vergeleke met 'n wêreldgemiddelde van sowat 25 °C/km)[28] en dit, tesame met nou en onafgebroke ertsinhoud in harde rotse maak dit moontlik om op dieptes te myn wat nêrens anders in die wêreld moontlik is nie.
Silikastof is 'n altyd teenwoordige potensiële gevaar sodat alle boorstof en los klippe te alle tye nat gehou moet word om silikose, 'n dodelike siekte wat die longe aanval, te verhoed. Omdat die ertsriwwe so nou is, is meganisasie nie moontlik nie en die werk is baie arbeidintensief. Die ventilasievereistes om werksomstandighede draaglik te maak is geweldig en in die goudmyne is die vars lug wat ingepomp word 6 kubieke meter per sekonde per 1,000 ton rots wat per maand gemyn word.[29]
Nog 'n ernstige probleem is hitte. In dieper myne is die verkoeling van die ingepompte lug dikwels nodig om werksomstandighede draaglik te hou. Die verkoeling gebruik baie energie.
Die Suid-Afrikaanse mynbedryf word dikwels gekritiseer vir sy swak veiligheidsrekord en hoë aantal sterftes, maar toestande verbeter. Die sterftes was 533 in 1995 en het gedaal tot 199 in 2006.[30] Die algehele sterftekoers in 2006 was 0.43 per 1,000 per jaar. Vir goud was dit 0.71, vir platinum 0.24 en vir ander mynstowwe 0.35. (Ter vergelyking was dit 1.5 in die sestigjare.)
Mynveiligheid het in 2007 heelwat publisiteit gekry, veral nadat 3,200 werkers tydelik ondergronds vasgekeer is in die Elandskraalmyn nadat 'n saamgepersde lugpyp geskeer het weens roes binne-in, losgebreek en in die menshysingskag geval het. Die werkers is uiteindelik deur die rotshysingskag gered. Die voorval het die destydse president, Thabo Mbeki, genoop om opdrag te gee vir 'n volledige ondersoek na die veiligheid in alle myne in bedryf.
Die Lonmin-staking van 2012
[wysig | wysig bron]Die Lonmin staking het plaasgevind in die Marikana-gebied, naby Rustenburg, Suid-Afrika, by 'n myn wat besit word deur Lonmin, een van die wêreld se vernaamste verskaffers van platinum en verwante metale. 'n Reeks gewelddadige konfrontasies tussen die mynwerkers en die Suid-Afrikaanse Polisiediens het plaasgevind en het op 16 Augustus 2012 gelei tot die dood van 34 individue (30 was mynwerkers en 4 betogers), asook nog 78 mynwerkers wat beseer is. Dit was die dodelikste voorval van geweld tussen die polisie en burgerlikes sedert die Sharpeville-slagting van 1960.
In 2014 het werkers in die platinumbedryf 'n staking begin wat vyf maande geduur het. Dit was die langste staking in die geskiedenis van die Suid-Afrikaanse mynwese.[31]
Sien Ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "Mining and minerals in South Africa". South Africa Inof. Besoek op 21 November 2016.
- ↑ http://www.economist.com/news/leaders/21600685-nigerias-suddenly-supersized-economy-indeed-wonder-so-are-its-still-huge
- ↑ U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries, January 2013
- ↑ Mineral Commodity summaries
- ↑ Mineral Commodity Summaries
- ↑ South Africa's coal future looks bright
- ↑ SA replaces India as China's No 3 iron-ore supplier, International: Mining Weekly, 2013, http://www.miningweekly.com/article/sa-replaces-india-as-chinas-no-3-iron-ore-supplier-2013-01-21
- ↑ Mining licences can be revoked – Mantashe, International: Mining Weekly, 2013, http://www.miningweekly.com/article/mining-licences-can-be-revoked-mantashe-2013-01-18
- ↑ Duxbury, Geo. (1981). David and Goliath: The First War of Independence, 1880–1881. South African National Museum of Military History. ISBN 0-620-05012-8.
- ↑ http://allafrica.com/stories/200711070356.html.
- ↑ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sf.html.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 https://miningafrica.net/natural-resources-africa/coal-mining-in-africa/
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 Mineraleraad van Suid-Afrika. https://www.mineralscouncil.org.za/sa-mining/gold
- ↑ Johannesburgse Aandelebeurs. https://www.jse.co.za/our-business/history-%26-company-overview Geargiveer 4 Maart 2022 op Wayback Machine
- ↑ Gold Fever in South Africa. New York Times. 12 Januarie 1983. https://www.nytimes.com/1983/01/12/business/gold-fever-in-south-africa.html
- ↑ The Role of Gold in the Economy of Apartheid South Africa. UN Centre against Apartheid. 1981. http://psimg.jstor.org/fsi/img/pdf/t0/10.5555/al.sff.document.nuun1981_10_final.pdf
- ↑ Statistieke SA. Mining Industry, 2019. 14 September 2021. http://www.statssa.gov.za/publications/Report-20-01-02/Report-20-01-022019.pdf
- ↑ Naidoo, Brindaveni (15 Desember 2006). "TauTona to take 'deepest mine' accolade" (in Engels). Creamer Media's Mining Weekly Online. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Maart 2008. Besoek op 28 November 2007.
- ↑ http://www.princeton.edu/pr/pwb/99/1213/microbe.shtml.
- ↑ Kirk, Jason; Joakin Ruiz; John Chesley and Spencer Titley; The Origin of Gold in South Africa, American Scientist, Vol 91, Nov.
- ↑ http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2003/sfmyb03.pdf. (211 KiB)
- ↑ http://www.statista.com/statistics/273647/global-mine-production-of-palladium/.
- ↑ 23,0 23,1 Wêreld- Kernvereniging. 2022. https://world-nuclear.org/information-library/country-profiles/countries-o-s/south-africa.aspx
- ↑ Van Zyl, H.J., Bam, W.G. & Steenkamp, J.D. Identifying barriers faced by key role players in the South African manganese industry, SAIIE27 Proceedings, 2016, p.2661-3. https://www.mintek.co.za/Pyromet/Files/2016VanZyl.pdf
- ↑ https://www.miningweekly.com/article/south-africa-has-22-operating-manganese-mines-amaranthcx--2020-09-28
- ↑ 26,0 26,1 Statistiek SA. Mining Industry, 2019. http://www.statssa.gov.za/publications/Report-20-01-02/Report-20-01-022019.pdf
- ↑ "Mining Conditions in South Africa – Mining in Africa". Mining Africa (in Engels). 8 Januarie 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 November 2019. Besoek op 30 Maart 2017.
- ↑ "Geothermal Gradient vs. ". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 November 2007. Besoek op 19 April 2017.
- ↑ "Economics Dept The platinum supply equation – refrigeration key to ongoing supply levels ". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Junie 2008. Besoek op 19 April 2017.
- ↑ S A Chamber of Mines Facts and Figures 2006 [dooie skakel]
- ↑ http://www.sahistory.org.za/article/2014-south-african-platinum-strike-longest-wage-strike-south-africa
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Mynbedryf van Suid-Afrika.
