Morfien
|
Algemeen | |
|---|---|
| Naam | Morfien |
| IUSTC-naam | (5R,6S,9R,13S,14R)-4,5-Epoksi-N-meteilmorfinan-7-en-3,6-diol |
 | |
| Chemiese formule | C17H19NO3 |
| Molêre massa | 285,34 [g/mol] |
| CAS-nommer | |
| Voorkoms | vastestof[1] |
| Fasegedrag | |
| Selkonstantes | a=1301,9; b=2075,0; c=694,1; [2] |
| Ruimtegroep | P21212 (hidrochloriedtrihidraat) |
| Nommer | 18 |
| Smeltpunt | 253–254 °C[3] |
| Kookpunt | |
| Digtheid | |
| Oplosbaarheid | H2O: 40 [g/L] (20 °C, as Hidrochloried)[1] |
|
Suur-basis eienskappe | |
| pKa | 8,21 (25 °C)[1] |
|
Veiligheid | |
| Flitspunt | |
|
Tensy anders vermeld is alle data vir standaardtemperatuur en -druk toestande. | |
Portaal  Chemie
| |
Morfien is 'n hoofalkaloïed van opium en is dus een van die opiate. Dit behoort aan die groep sterkwerkende opioïede van vlak III in die WGO-skaalskema (klassifikasie van pynterapie). Dit word geklassifiseer as 'n pynverligter en is net goedgekeur vir erge pyn. Morfien is die eerste alkaloïede wat in sy suiwer vorm geïsoleer is. Hierdie pynstiller is ook 'n dwelm en is in baie lande aan narkotiese regulasies onderhewig.
Geskiedenis en naamgewing
[wysig | wysig bron]Morfien is die eerste keer omstreeks 1804 gebruik[4] en deur die Duitse apteker assistent Friedrich Wilhelm Adam Sertürner in Paderborn uit opium geïsoleer.[5][6] Die korrekte molekulêre formule is eers in 1848 deur Auguste Laurent bepaal. Sertürner het aanvanklik die alkaliese stof, wat 'n verdowende (narkotiese) effek in diere-eksperimente gehad het, Morphium genoem, later is die term morfien, wat nou die oorheersende tegniese term is, gebruik, beide is afgeleides van Morfeus, die naam van Griekse god van die drome.[7]Nog 77 jaar het verloop voordat die finale struktuurformule opgestel is.[8] Morfien is reeds voor 1804 deur Armand Séguin en Bernard Courtois ontdek, maar dit is aanvanklik net by hul eie instituut voorgestel en is eers in 1816 gepubliseer.[9][10] In 1916 het die Switserse Elisabeth Bredenfeld die kombinasie van morfien met skopolamien bekendgestel, wat in 1900 deur Eugen Schneiderlin (* 1881) en Berthold Korff († 1918) vir morfien-skopolamien narkose ingestel is.[4][11]
Kristalstruktuur
[wysig | wysig bron]Die hidrochloriedtrihidraat van die verbinding kristalliseer in ortorombiese struktuur met ruimtegroep P21212. [2]
Voorkoms en Sintese
[wysig | wysig bron]
Morfien word van opium gemaak, d.w.s. dit word uit die gedroogde melksap van die opiumpapawer (Papaver somniferum) verkry. Die proporsie morfien in opium is ongeveer twaalf persent, maar dit wissel aansienlik na gelang van die melksap se oorsprong en voorbehandeling.[12]
Die biosintese van morfien - en alle ander natuurlik voorkomende opiumalkaloïede - vind plaas vanaf die isokinolien alkaloïede retikulien.[12]
Die totale sintese, waarin Marshall D. Gates en Gilg Tschudi in 1956 geslaag het, is kompleks en lewer slegs lae opbrengste - in die Fuchs-sintese is dit sowat tien persent. Die beginmateriale hiervoor is fenielalanien en 4-hidroksifenielasetaldehied. Norkoklaurin is 'n belangrike tussenproduk. Die morfinanalkaloïede, wat morfien insluit, word dan via retikulien gevorm.
Die sintese volgens Rice behaal opbrengste van 30% oor 14 stappe:
Onttrekking
[wysig | wysig bron]'n Kalsiumchloried-oplossing word by die waterige opiumekstrak gevoeg. Nadat kalsiummekonaat afgeskei is, word die oplossing ingedamp, waardeur morfien en kodeïen as hidrochloriede uitskei. Die hidrochloriede word weer in water opgelos, waaruit die morfien neergeslaan kan word deur ammoniak by te voeg.
Heroïen is afgelei van morfien: 3,6-diasetielmorfien. Dit word verkry uit morfien deur middel van 'n chemiese reaksie (asetilering).
Chemiese eienskappe
[wysig | wysig bron]Morfien is:
- effens oplosbaar in water (1:5000), *ietwat meer oplosbaar in warm water,
- maklik oplosbaar in alkaliese water.
- oplosbaar in etanol (1:250), *effens oplosbaar in eter (1:7500),
- en in koolstoftetrachloried (1:6400),
Morfien is onstabiel in sterk alkaliese en suur omgewings. Sterk sure herrangskik dit na apomorfien.
As gevolg van die swak wateroplosbaarheid van morfien, is die belangrikste medisinale produkte wat gebruik word die sulfaat (bv. as 'n morfiensulfaattablet, MST, en die hidrochloried, waarvan die wateroplosbaarheid ongeveer 300 keer beter as dié van die suiwer basis is. Na die ontdekking van die pynstillende effekte van morfien, het die swak oplosbaarheid van morfien vir 'n lang tyd 'n ernstige probleem gestel, aangesien 'n waterige oplossing vir inspuitingsdoeleindes nodig was.
Ontleding
[wysig | wysig bron]
Daar bestaan vir die betroubare kwalitatiewe en kwantitatiewe bepaling van morfien in verskeie toetsitems soos: urine, bloed, bloedserum, bloedplasma, die hare of in plantmateriaal, voldoende metodes om monsters voor te berei. Onttrekking word vereis. Die ekstrakte wat verkry word, kan gebruik word vir 'n chromatografiese skeidingsproses soos: gaschromatografie of HPLC. Die komponente kan dan met massaspektrometrie ontleed word.[14][15][16][17]
Farmakologie
[wysig | wysig bron]Farmakodinamika
[wysig | wysig bron]Morfien tree sentraal op as 'n agonis by opioïedreseptore. Dit voorkom die oordrag van pyn en verminder die pasiënt se persepsie daarvan. Die fokus is op die aktivering van die μ-reseptore. Morfien het 'n laer affiniteit vir K-reseptore.
Presinapties lei morfien, bemiddel deur die opioïedreseptor G-proteïen, tot 'n afname in sellulêre kalsiuminvloei en dus tot hiperpolarisasie. Postsinapties vind G-proteïen-gemedieerde aktivering van kaliumkanale plaas met daaropvolgende kaliumuitvloei. Die kaliumuitvloei lei ook tot hiperpolarisasie en effektiewe voorkoming van pynoordrag.
Farmakokinetika
[wysig | wysig bron]Alhoewel morfien goed geabsorbeer word na orale toediening, is die biobeskikbaarheid relatief laag (20–40%) as gevolg van die hoë eerste-deurlaateffek.[18]
Na binneaarse of binnespierse toediening is die biobeskikbaarheid egter byna 100%, met die effek na binneaarse toediening na 5-15 minute,[19], die makimale analgesie na binneaarse toediening na 20 minute, by binnespierse toediening na 30-60 minute en by onderhuidse toediening na 45-90 minute bereik word. [20] Die werkingsduur na binneaarse of binnespierse toediening is 2-5 uur.
Eliminasie vind hoofsaaklik deur die niere plaas met behulp van hidrofiele konjugate. Morfien het nie 'n sogenaamde plafoneffek nie.[21]
Terapeutiese gebruike
[wysig | wysig bron]
Toepassingsgebiede
[wysig | wysig bron]Pynterapie
[wysig | wysig bron]Morfien word gebruik om ernstige akute en chroniese pyn te behandel en is die verwysingsstof vir inligting oor die doeltreffendheid daarvan teen pyn met 'n pynstillende ekwivalensie of sterkte van die enkeldosis van waarde 1.[22]
Behandeling met morfien of ander opioïede vir chroniese pyn moet die WGO se stap-vir-stapskema volg, m.a.w. volgens 'n gegradueerde plan: indien moontlik, orale toediening van 'n morfienpreparaat met 'n langdurige effek in 'n individueel aangepaste dosis (enkel dosisse van ongeveer 2,5 tot 30 mg aan die begin van behandeling by volwassenes).
Met langdurige behandeling, selfs met gepaste dosisse morfien of ander opioïede, ontstaan, soos met verskeie ander medikasie, 'n fisiese afhankelikheid. Wanneer pynterapie beëindig word, moet dus 'n opioïed-onttrekking uitgevoer word bv. deur dosisvermindering met 30% per week. Wanneer morfien egter vir 'n sterwende gebruik word om kortasem of pyn te verlig, is dit nie nodig nie. Hoogs doeltreffende medikasie soos morfien word nie vir aktiewe genadedood gebruik nie, maar eerder vir die behandeling van simptome wat tydens die sterwensfase mag voorkom. Die dokter se plig om toepaslike pynverligting te verskaf, sluit die gebruik van sulke medikasie indien dit nodig is.[23][24]
Simptomatiese terapie van kortasem, hoes en angs
[wysig | wysig bron]Aangesien morfien ook 'n onderdrukkende effek op die respiratoriese sentrum het, word dit veral in palliatiewe medisyne gebruik vir die simptomatiese behandeling van kortasem. Dit verminder die respiratoriese dryfkrag, waardeur die pasiënt se stresvlak verlaag word, asemhaling kalmer en meer ekonomies word deur die dooiespasieventilasie wat veroorsaak word deur hoëfrekwensie maar vlak asemhaling te verminder. Morfien het egter geen goedkeuring vir hierdie terapie nie.[25]
Morfien onderdruk die drang om te hoes ('n hoeswerende effek). Nog 'n opiumalkaloïede, kodeïen (chemies gesproke metielmorfien), word as aktiewe bestanddeel teen hoes gebruik. Morfien word ook gebruik om simptome van akute hartaanval te verlig om die visieuse sirkel van pyn, kortasem, vrees, sielkundige en fisiese stres te voorkom met 'n toename in die hart se suurstofverbruik . Daarbenewens verminder morfien die voorlading van die hart deur die veneuse kapasitansievate te verwyd en ook die hart se nalading deur effense arteriële dilatasie.[26]
Vervangingsbehandeling
[wysig | wysig bron]Morfien word ook gebruik in behandeling van volwassenes met opioïedverslawing. Dit word toegedien as deel van mediese en omvattende psigososiale maatreëls met 'n oraal aktiewe preparaat wat die aktiewe bestanddeel op 'n vertraagde wyse vrystel, wat 'n langdurige effek tot gevolg het.
Newe-effekte
[wysig | wysig bron]Soos met alle sterk opioïede pynstillers, kan hardlywigheid, naarheid en braking voorkom. Dit kan ook lei tot sluierigheid, gemoedsveranderinge en veranderinge aan die hormonale stelsel en die outonome senuweestelsel. Oordosering kan lei tot miose, hipoventilasie en lae bloeddruk.
Aan die begin van morfienterapie kan naarheid en braking voorkom omdat morfien direk op die brakingsentrum in die breinstam inwerk. Na 'n rukkie neem hierdie newe-effek gewoonlik af. Slegs die hardlywigheid is nie onderhewig aan gewenning nie. Vir langdurige gebruik moet 'n lakseermiddel dus ook voorgeskryf word.
In beginsel word die vermoë om 'n motorvoertuig te bestuur as beperk beskou. 'n Bestuursverbod moet opgelê word, veral in die geval van 'n nuwe aanpassing of verandering in terapie.[25]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Sicherheitsdatenblatt für Morphine hydrochloride – Merck 29 Desember 2007.
- ↑ 2,0 2,1 L. Gylbert (1973). "The crystal and molecular structure of morphine hydrochloride trihydrate". Acta Cryst. B29: 1630–1635. doi:10.1107/S0567740873005169.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ The Merck Index. An Encyclopaedia of Chemicals, Drugs and Biologicals. 14de druk. 2006. pp. 1083–1084. ISBN 978-0-911910-00-1.
- ↑ 4,0 4,1 Paul Diepgen, Heinz Goerke (1960). Aschoff/Diepgen/Goerke: Kurze Übersichtstabelle zur Geschichte der Medizin.. Berlin/Göttingen/Heidelberg: Springer. pp. 33 („1803–1805“).
{{cite book}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ "Morphin wurde 1804 erstmals aus dem Opium isoliert". Österreichische Apothekerkammer. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Januarie 2020. Besoek op 17 November 2008.
- ↑ R. J. Huxtable, S. K. Schwarz (2001). "The isolation of morphine—first principles in science and ethics". Molecular Interventions. 1 (4): 189–191.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ Doris Schwarzmann-Schafhauser (2005). Morphium. In: Enzyklopädie Medizingeschichte.. Berlin / New York: De Gruyter. pp. 1009 f. ISBN 3-11-015714-4.
{{cite book}}: Onbekende parameter|editors=geïgnoreer (hulp)AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ Hans Beyer, Wolfgang Walter (1984). Organische Chemie. Stuttgart: Hirzel Verlag. p. 778. ISBN 3-7776-0406-2.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ "Patricia Swain – Bernard Courtois (1777–1838), Famed for Discovering Iodine (1811), and His Life in Paris from 1798" (PDF). (PDF; 178 kB).
- ↑ "2007, American Chemical Society, Division of the History of Chemistry, 2007 Outstanding Paper Award".
- ↑ H. Orth, I. Kis (1973). Schmerzbekämpfung und Narkose. In: Chirurgie historisch gesehen. Anfang – Entwicklung – Differenzierung.. Deisenhofen naby München: Dustri-Verlag. pp. 1–32. ISBN 3-87185-021-7.
{{cite book}}: Onbekende parameter|editors=geïgnoreer (hulp)AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ 12,0 12,1 "Morphin". Thieme RÖMMP.
- ↑ Bernd Schäfer (2007). Naturstoffe in der chemischen Industrie. Spektrum Akademischer Verlag. p. 240. ISBN 978-3-8274-1614-8.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ F. Bévalot, C. Bottinelli, N. Cartiser, L. Fanton, J. Guitton (2014). "Quantification of five compounds with heterogeneous physicochemical properties (morphine, 6-monoacetylmorphine, cyamemazine, meprobamate and caffeine) in 11 fluids and tissues, using automated solid-phase extraction and gas chromatography-tandem mass spectrometry". Journal of Analytical Toxicology. 38 (5): 256–264.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ G. Tassoni, D. Mirtella, M. Zampi, L. Ferrante, M. Cippitelli, E. Cognigni, R. Froldi, M. Cingolani (2014). "Hair analysis in order to evaluate drug abuse in driver's license regranting procedures.". Forensic Sci Int. 244C: 16–19.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ N. Fucci, G. Vetrugno, N. de Giovanni (2013). "Drugs of abuse in hair: application in pediatric patients.". Therapeutic Drug Monitoring. 35 (3): 411–413.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ X. Zhang, M. Chen, G. Cao, G. Hu (2013). "Determination of morphine and codeine in human urine by gas chromatography-mass spectrometry". Journal of Analytical Methods in Chemistry: 151934.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ "=compendium.ch 6004". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Februarie 2014. Besoek op 8 Oktober 2023..
- ↑ D. Häske (2020). "Analgesie bei Traumapatienten in der Notfallmedizin.". Der Anaesthesist. 69 (2): 137–148.
- ↑ "compendium.ch 21758".
- ↑ Karow/Lang (2009). Allgemeine und spezielle Pharmakologie und Toxikologie.. Thomas Karow Verlag. ISBN 978-1-00-002009-0.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ F. Nauck, E. Klaschik (2010). Schmerzen. In: Leitfaden Palliative Care. Palliativmedizin und Hospizbetreuung.. München: Elsevier, Urban & Fischer. pp. 369–376.
{{cite book}}: Onbekende parameter|editors=geïgnoreer (hulp)AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ M. Zenz (2011). "Der Einsatz von Morphium: Zwischen Pflicht und Strafe.". Dtsch Arztebl. 108 (12)): A-641 / B-518 / C-518.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ "Nationaler Ethikrat: Selbstbestimmung und Fürsorge am Lebensende." (PDF). 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 19 Maart 2015. Besoek op 8 Oktober 2023.
- ↑ 25,0 25,1 Matthias Thöns, Thomas Sitte (2013). Repetitorium Palliativmedizin.. Berlin. doi:10.1007/978-3-642-36997-1.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) AS1-onderhoud: plek sonder uitgewer (link) - ↑ G. Lee (1976). "Comparative effects of morphine, meperidine and pentazocine on cardiocirculatory dynamics in patients with acute myocardial infarction.". Am J Med. 60 (7): 949–955.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Duitse Wikipedia vertaal. |
