Kladistiek

Kladistiek (van die Griekse κλάδος klados, "tak") of filogenese is ’n benadering in wetenskaplike klassifikasie wat wegbeweeg van die tradisionele taksonomiese klassifikasie. Dit gebruik ’n stelsel waarin organismes saam gegroepeer word gebaseer op of hulle een of meer gedeelde unieke eienskappe het wat kom van die groep se laaste gemeenskaplike voorsaat en wat nie teenwoordig is in vroeëre voorsate nie. Die lede van een groep het dus vermoedelik ’n gemeenskaplike geskiedenis en word beskou as nader verwant.

Die oorspronklike metodes wat in kladistiese ontledings gebruik word, en die skool van kladistiek wat daarop gevolg het, spruit uit die werk van die Duitse entomoloog Willi Hennig, wat daarna verwys het as filogeniese sistematiek (dit was ook die titel van sy 1966-boek). Die terme "kladistiek" en "klade" is deur ander wetenskaplikes gewild gemaak.

Verskille

’n Kladogram van primate wat ’n monofiletiese takson (’n klade: in geel) aandui, asook ’n parafiletiese takson (in blou, insluitende die rooi kol) en ’n polofiletiese takson (in rooi).

Kladistiek verskil van taksonomiese klassifikasies deurdat slegs monofiletiese groepe gebruik word – dit is groepe wat alle spesies bevat wat afstam van ’n bepaalde voorsaat plus die voorsaat self (sogenaamde klades). Nie parafiletiese of polifiletiese groepe is in ’n kladistiese klassifikasie teenwoordig nie. Eersgenoemde is groepe wat wel die laaste gemeenskaplike voorsaat bevat, maar nie alle afstammelinge nie. Laasgenoemde is groepe wat die meeste afstammelinge van die voorsaat bevat, maar nie die voorsaat self nie.

Ander gebruike

Die tegnieke van kladistiek, en soms die terminologie, word ook suksesvol in ander dissiplines toegepas, soos om die verwantskappe te bepaal tussen die manuskripte van The Canterbury Tales wat bewaar gebly het, of tussen die 53 manuskripte van die Sanskrit Charaka Samhita.