Jürg Jenatsch (roman)
 | Taalgebruik moet nagegaan word: Die teks moet vir spelling, sinsbou en woordkeuse nagegaan word. Indien dit nie binne twee weke versorg word nie, mag dit vir verwydering kwalifiseer. |
Jürg Jenatsch is die titel van die in 1876 gepubliseerde historiese roman van Conrad Ferdinand Meyer wat handel oor die pastoor en militêre leier Jörg Jenatsch uit Graubünden.
Handeling
[wysig | wysig bron]Die roman speel af in die tyd van die Dertigjarige Oorlog. Aan die begin van die oorlog, strewe die Spanjaarde daarna om die Graubünden onder hul beheer te bring en om sodoende die strategies belangrike bergpasse onder hulle beheer te kry. Teen die Spanjaarde, tree die jong gereformeerde predikant, Jürg Jenatsch op. Hy is die leier van die Protestante van Graubünden, wat hulle land en tuiste wil verdedig. Sy teenstander op die rooms-Katolieke kant is die Baron Pompeius von Planta.
Planta beplan 'n sameswering, in gevolge waarvan die vrou en kinders van Jenatschs tydens die Veltliner Protestantemoord vermoor word. Jenatsch en sy Gereformeerdes moet ontsnap, en die Spanjaarde en die Oostenrykers kan die Veltlinvallei beset.
Jenatsch wat op Von Planta wil wraak neem vir dood van sy gesin agtervolg hom en onthoof hom in die nag met 'n byl. Ook in al die daaropvolgende handelinge word Jenatsch grootliks deur sy haat gedryf. Op die ou einde kom hy tot die insig dat hy hierdeur sy land en mense meer skade aandoen as goed en hy wend hom toe na die gereformeerde Franse generaal en hertog Heinrich von Rohan. Rohan is deur die Franse Kardinaal de Richelieu gestuur om die Protestante in die Graubünden te ondersteun. Jenatsch word 'n Kolonel in Rohan se weermag. Die troepe wat hy aanvoer word onder die opperbevel van die Franse geplaas.
Die Franse troepe, beëindig die oorlog triomfantlik. In die Verdrag van Chiavenna staan Heinrich van Rohan nou in vir die vryheid en onafhanklikheid van die Graubünden. Jenatsch verwelkom hierdie ontwikkeling baie, maar moet egter erken, dat die franse Kanselier, kardinaal Richelieu, nie bereid is om die verdrag te onderteken nie. Jenatsch verander nou in 'n mens met skrupellose taktiek.
Hy sluit 'n geheime alliansie met die Spanjaarde. Deur die gesamentlike pogings is dit moontlik, die Franse uit Graubünden te verdryf. Om 'n onafhanklikheidsverdrag vir sy land te kry, is hy selfs bereid om tot Katolisisme oor te tree. Uit die oogpunt van die Spanjaarde, hy is laastens maar net een persoon wat te magtig geword het. Hy word die slagoffer van 'n moord komplot, wat deur die hand van sy voormalige minnaares uitgevoer word – met dieselfde byl waarmee Jenatsch haar vader vermoor het.
Afwykings van die historiese handeling
[wysig | wysig bron]Daar is geen bewys dat die dogter van Pompeius von Planta enigiets met die moord van Jenatsch te doen gehad het. Ook die jeugdelike liefdesverhouding tussen Jenatsch en die vrou wat later sy moordenares sou wees, is gebaseer op poëtiese vryheid.
Literatuur
[wysig | wysig bron]- Conrad Ferdinand Meyer: Georg Jenatsch. Eine alte Bündnergeschichte. H. Haessel, Leipzig 1876 (Digitalisat und Volltext im Deutschen Textarchiv).
- Conrad Ferdinand Meyer: Jürg Jenatsch. Insel Verlag, Frankfurt 1988, ISBN 3-458-32562-X.
- Conrad Ferdinand Meyer: Sämtliche Werke. Jürg Jenatsch. Zweite revidierte historisch-kritische Auflage, Benteli-Verlag, 1998, ISBN 3-7165-0110-7.
- Conrad Ferdinand Meyer: Jürg Jenatsch. In: Das Gesamtwerk – vollständig auf 5 MP3-CDs gelesen von Klauspeter Bungert. CD 4, Bungert, Trier 2008, ISBN 978-3-00-024887-0.