İçeriğe atla

Vitali Ginzburg

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Vitaly Lazarevich Ginzburg
Вита́лий Ла́заревич Ги́нзбург
Doğum4 Ekim 1916(1916-10-04)
Rusya, Moskova
Ölüm08 Kasım 2009 (93 yaşında)
Moskova
Ölüm sebebiKalp yetmezliği
MilliyetRus
VatandaşlıkAmerikalı
Mezun olduğu okul(lar)Moskova Devlet Üniversitesi
ÖdüllerNobel Fizik Ödülü (2003)
Kariyeri
DalıTeorik fizik, astrofizik
Çalıştığı kurumlarLebedev Fizik Enstitüsü
Doktora
danışmanı		Igor Tamm, Lev Landau

Vitaly Lazarevich Ginzburg (Rusça: Вита́лий Ла́заревич Ги́нзбург (4 Ekim 1916 –8 Kasım 2009) yılları arsında yaşamış Rus Teorik fizikçi ve Astrofizikçidir. 2003 yılında tip II süperiletkenler konusunda bulduğu keşiflerle Nobel Fizik Ödülü kazanan, Ginzburg, kalp yetmezliğinden ölmüş, Moskova, Rusya Novodevichye Mezarlığına defnedilmiştir.[1][2]

Biyografisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Su mühendisi Lazar Efimovich Ginzburg (d. 1863, ö. 1942) ile fizikçi Avgusta Veniaminovna Vil'dauer-Ginzburg (d. 1866, 1920 ö; tifo) çiftinin ilk çocuğu olarak 1916'da Rusya'da doğdu. 1937'de evlendiği ilk eşi Olga Zamsha Ginzburg dan 1946 yılında ayrılmıştır. İlk eşinden yine bir fizikçi olan Irina Ginzburg Dorman adında bir kızı vardır. 1946 yılında ikinci eşi Nina Ermakova Ginzburg ile evlenmiştir.[3]

Eğitimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ginzburg, örgün olarak sadece dört yıl eğitim alır. 11 yaşındayken ilkokula başlar ve 15 yaşında yerel bir lisede x-ray operatörü olmak için okulu bırakır. Popüler bilim dergilerinden esinlenerek ve yapacağı iş için gerekli olduğuna inandığı için lisede fizik bölümü için başvurur. Test sonuçları sınırda olan Ginzburg başta reddedilir fakat azmederek 1933 yılında Moskova Devlet Üniversitesi'ne başvurur. Yedi yıl sonra fizik alanında doktora ile mezun olur. Doktora hocaları Igor Y. Tamm ile Lev Landau dır. Hocalarının ışığında yeni bir süper iletkenlik araştırması başlatır. Hatta Türkçe ders kitaplarında bu buluşları Ginzburg-Landau teorisi olarak geçmektedir.

Ayrıca, iyonosferdeki radyo dalgalarının yayılımı incelenmiştir. Yıldızlararası uzayda radyasyon üretimi için yeni bir açıklama geliştiren ve Iosif S. Shklovskii ile Dünya'ya yakın kozmik ışınların süpernova kökenli olduğunu göstermiştir.

Eğitim & öğretim kronolojisi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Üniversite: Lisans Fizik, Moskova Devlet Üniversitesi (1938)
  • Üniversite: Fizik Doktorası, Moskova Devlet Üniversitesi (1940; tez 1942)
  • Eğitmen: PN Lebedev Fizik Enstitüsü (1940-1942)
  • Eğitmen: Fizik, Gorky Üniversitesi (1945-1968)
  • Profesör: Fizik, Moskova Teknik Enstitüsü (1968-2009)

Nobel Fizik Ödülü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gizburg, Alexei A. Abrikosov ve Anthony J. Leggett ile birlikte “Üstün iletkenlik ve üstün akışkanlık kuramlarına yön verici katkıları nedeniyle” 2003 yılı Nobel Fizik Ödülünü kazanmışlardır.[4] Fizik Nobeli, kuantum fiziği üzerine önemli çalışmalar yapan ve süper iletkenlik ile süper akışkanlık konusunda çok önemli buluşlara imza atan üç fizik bilimcisi arasında paylaştırıldı.

Rus Abrikosov ve Ginzburg süperiletkenlik teorilerini geliştirmiş, İngiliz- Amerikalı bilimci Leggett ise süperakışkanlığı açıklamıştır. Düşük sıcaklıklarda oluşan süper iletkinlik ve süper akışkanlık olaylarının, özellikle elektrik kullanımında, elektriğin iletim sırasında oluşan kayıplarının önlenmesi amaçlanmıştır.[5] Süperiletken malzemeler içinde elektrik akımı, bir dirençle karşılaşmadan kolayca akar. Bilim insanları süper iletken malzemeler gerçekleştirmek için çalışıyor ve bu konuda da çok büyük mesafeler alındı. Bakır, elektrik akımını geçirirken yüksek ısı oluşturur, elektrik akımını yayar ve büyük elektrik kayıplarına yol açar. Süper iletken malzemeler ise bu kayıpları mümkün olduğunca sıfırlamaya çalışırlar. Süper iletken malzemelerin kullanım alanları çok geniş. Örneğin manyetik rezonans görüntüleme (MRI) cihazlarını sayabiliriz.[6][7]

Siyasi bakış açısı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Vitaly Ginzburg, Josef Stalin’in hayatına kastetmek suçundan tutuklanıp yargılanmış ve 1944 yılında üç yıl çalışma kamplarına gönderilmiş Nina Yermakova ile ikinci evliliğini yapmıştır. Bu evlilik, bir Sovyet bilim insanı olarak kariyerinin sonu olabilirdi. Çünkü devlet antisemitizminin en belirgin olduğu yıllardı.[8]

Ginzburg, Nobel ödülleri komitesine yazdığı otobiyografik yazısında; “O dönemde bulunduğum koşullarda başıma gelebilecekleri tahmin edebiliyordum. Bana çok pahalıya mâl olabilirdi, fakat hidrojen bombası çalışmalarında yer almam hayatımı kurtardı” demiştir.[9]

Ginzburg, ünlü Sovyet fizikçi ve yakın dostu, rejim muhalifi Andrei Sakharov ile Sovyet Hidrojen bombası projesinde birlikte çalıştır, sistemin yaratılmasında çok önemli iki yöntemi onunla beraber geliştirmiştir. Ancak 1951 yılında Vitaly Ginzburg atom bombası projesinden azledildi. Çünkü Stalin yeni bir antisemitizm dalgasının başını çekiyor, Sovyetler Birliği’ndeki sorunların sorumlusu olarak gördüğü Yahudileri çalışma kamplarına gönderiyordu.

“Büyük Lider Stalin’in 5 Mart 1953’te ölmesi veya öldürülmesi nedeniyle Yahudi karşıtı planlarını gerçekleştirmek için yeterli zaman bulamaması çok büyük bir şanstı” diyen Yahudi bilim insanı, Ginzburg, otobiyografisinde Stalin’in ölmesi ile Yahudilerin üzerindeki baskının bir nebze kalktığını anlatmıştır.[10]

Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Ginzburg, modern Rusya’da hükûmet yetkililerinin bilime kayıtsız kalmalarını, yazdığı yazılar ve verdiği söyleşiler aracılığıyla eleştirerek ülkenin sosyal yaşamında etkin olmuştur. Kremlin’in Ortodoks Kilisesi ile ilişkisinin giderek artmasını eleştirmekten kaçınmayarak Başkan Vladimir Putin’in “totaliter geçmişe” dönmekte olduğu konusunda Batı dünyasına uyarılarda bulunmuştur.

2005 yılında kaleme aldığı bir çağrıda şöyle demekteydi: “Demokratik ülkelerin hükûmetlerinin; Rusya’nın totaliter geçmişine dönmek yönündeki çabasını, Rusya ve uluslararası kamuoyu açısından tehlike arz eden dikta rejiminin kurulmasını engelleyecekleri umudunu taşıyoruz.”

2007 yılında verdiği bir söyleşide Putin Rusya'sında bilimsel çalışmaların, sadece çıkarlar gözetilerek sürdürüldüğünü, hükûmetin Stalin döneminden daha belirgin bir engelleme uyguladığını söylemiştir. Ginzburg, İngiliz Sunday Telegraph gazetesine: “Tabii ki Stalin döneminde Bilim Akademisi, Komünist Parti Merkez Komitesi’nin denetimi altındaydı. Fakat o günlerde aklınızdaki projeyi gerçeğe dönüştürebiliyordunuz. Örneğin birinci Sputnik’i uzaya bu şekilde göndermiştik. Şimdi ise bilimin sadece kâr ve getirisi olması gerektiği düşünülüyor ki bu da oldukça saçma…” şeklinde konuştur.[11]

Bir ateist ve laik bir Yahudi olan Vitaly Ginzburg, 2007 yılında Putin’e açık mektup yollayan bilim insanları arasında yer aldı. Bu mektupta Ortodoks Kilisesi’nin Rusya’da etkisinin giderek artmakta olduğuna dikkat çekilmişti. Diğer dinlere mensup kişilerin yaşadığı Rusya’da dengelerin bozulmaması gerektiği ileri sürülmüştür. Yahudi kuruluşlarında da etkinlik gösteren bilim insanı, Rusya Yahudi Kongresi’nin yönetim kurulunda yer almış antisemitizme karşı mücadele vermiştir.[8][12]

Ödül ve başarıları

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Stalin Ödülü, 1953
  • Lenin Ödülü 1966
  • Royal Astronomical Society Altın Madalya, 1991
  • Wolf Fizik Ödülü 1994-5
  • Lomonosov Altın Madalya 1995 - teorik fizik ve astrofizik alanında başarı için
  • Nobel Fizik Ödülü 2003
  • Vatan için Liyakat Nişanı;
1. sınıf (4 Ekim 2006) - verimli faaliyet, ulusal bilim ve yıllarca gelişimine önemli katkıları için
3. sınıf (3 Ekim 1996) - olağanüstü bilimsel başarıları ve yüksek nitelikli personelin eğitimi için
  • Lenin Nişanı (1954)
  • Red Banner Nişanı iki kez (1956, 1986)
  • Onur Rozeti Nişanı iki kez (1954, 1975)
  • Büyük Vatanseverlik Madalyası (1941-1945)
  • "Moskova'nın 800. Yılı Anısına" Madalya (1948)
  • "Valiant Çalışmaları için, Vladimir İlyiç Lenin'in 100. doğum yıldönümü" Madalya(1970)
  • Vavilov Altın Madalya (1995) -radyasyon teorisi üzerine bir dizi makale de dahil olmak üzere fizikteki önemli çalışmaları için

Bazı kitapları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Soviet H-bomb scientist Ginzburg dies" (İngilizce). 2009. Erişim tarihi: 6 Mart 2012. 
  2. ^ http://www.ntvmsnbc.com/id/25019583/ 2 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |06 03 2012 erişim|Ntv Haber Türkçe
  3. ^ "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 2009. 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012. 
  4. ^ Zafer Gedik. "Süperiletkenlik:Asırlık Hikaye" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mart 2012. 
  5. ^ G Ekspong  (2008). Nobel Lectures in Physics 2001-2005 (İngilizce). World Scientific Publishing Company . ISBN 981-279-447-5. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012. 
  6. ^ DR Mustafa ERASLAN (2003). "Vitaly L. Ginzburg". Erişim tarihi: 6 Mart 2012. [ölü/kırık bağlantı]
  7. ^ Vitaly L. Ginzburg (2010). A Scientific Autobiography (İngilizce). Springer. ISBN 3642087612. 
  8. ^ a b Nelly BAROKAS (2009). "Hidrojen bombası hayatını kurtardı". Erişim tarihi: 6 Mart 2012. [ölü/kırık bağlantı]
  9. ^ "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 2009. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012. 
  10. ^ Frank Close (2009). "Vitaly Ginzburg obituary" (İngilizce). 14 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012. 
  11. ^ "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 2009. 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012. 
  12. ^ "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vitali_Ginzburg&oldid=33808768" sayfasından alınmıştır