Thomas Sankara
| Thomas Sankara | |
|---|---|
.jpg)
| |
| 5. Burkina Faso Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 4 Ağustos 1983 - 15 Ekim 1987 | |
| Yerine geldiği | Jean-Baptiste Ouédraogo |
| Yerine gelen | Blaise Compaoré |
| Yukarı Volta Başbakanı | |
| Görev süresi 10 Ocak 1983 - 17 Mayıs 1983 | |
| Başkan | Jean-Baptiste Ouédraogo |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 21 Aralık 1949 Yako, Fransız Batı Afrikası |
| Ölüm | 15 Ekim 1987 (37 yaşında) Ouagadougou, Burkina Faso |
| İmzası | 
|
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Yukarı Volta (1966-1984)  Burkina Faso (1984-1987)
|
| Hizmet yılları | 1966-1987 |
| Çatışma/savaşları | Agacher Şeridi Savaşı |
Thomas Isidore Noël Sankara (21 Aralık 1949 - 15 Ekim 1987), Burkina Fasolu asker ve siyasetçi. Sankara, Afrika kıtası ülkesi Yukarı Volta'da (isim değişikliği sonrası Burkina Faso) 1983-1987 yılları arasındaki devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Bu süreçte 1984 yılına kadar Yukarı Volta devlet başkanı olan Sankara, gerçekleştirdiği isim değişikliği sonrasında 1984 ile 1987 yılları arasında Burkina Faso devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Afrika'nın Che Guevara'sı olarak da bilinen Sankara, 1949'da o zamanki adıyla Yukarı Volta'da dünyaya geldi. Fas, Fransa ve Madagaskar'da subay olarak eğitim gördükten sonra 1980 yılında Albay Saye Zerbo'nun yönetimindeki askerî darbeye katıldı. Hükûmette devlet bakanlığı kazanan Sankara kısa süre sonra solcu görüşleri nedeniyle görevden alındı. 7 Kasım 1982'de Jean-Baptiste Ouédraogo'nun yönetiminde yapılan darbe sonucu Ocak 1983'te başbakanlık görevini üstlenen Sankara, Mayıs 1983'te başka önde gelen isimlerle birlikte görevinden uzaklaştırıldı ve ev hapsine alındı. Bu kitle eylemlerine neden oldu. Blaise Compaoré'nin Ağustos 1983'te gerçekleştirdiği yeni bir darbeyle Sankara devlet başkanlığı görevini üstlendi.[1]
Sankara ülkenin ekonomik ve kültürel kalkınmasına yönelik giriştiği kampanyayla ve bireysel çıkarlar peşinde koşmayışıyla uluslararası bir prestij kazandı. Sosyalist bir devrimci olan Sankara kullandığı Ya Anavatan ya ölüm, biz kazanacağız sloganı doğrultusunda politikasını uygulamış, bu süreçte de Küba modelinden ve Gana devlet başkanı Jerry Rawlings'den etkilenmiştir. Planlı ekonomi aracılığıyla sosyalist bir kalkınma modeli uygulayarak ülkeyi yoksulluktan kurtarmaya çalıştı. Çok sayıda kadının da hükûmette olduğu Sankara döneminde, kadın hakları konusunda da önemli adımlar atıldı. Kadın sünnetini yasakladı, çok eşliliğe karşı çıktı ve doğum kontrolünün yaygınlaştırılmasını savundu. AIDS'i Afrika için büyük bir tehdit olarak gören ilk devlet Burkina Faso oldu. Ülkede çölleşmeye ve ormanların tahribine karşı kampanyalar başlatıldı. Hükûmetin elindeki Mercedesler satılarak, bakanlara makam aracı olarak Renault 5 marka otomobiller tahsis edildi. Kabile şeflerinin kendi adlarına haraç toplamak ve tabiyetindekilere angarya yüklemek gibi ayrıcalıkları kaldırıldı. Başkent Ouagadougou'daki bir ordu deposu ülkenin tüm halka açık ilk süpermarketi haline getirildi. Ülkede kendisi tarafından gerçekleştirilen devrimin yıl dönümünde, 4 Ağustos 1984 yılında, ülkenin Yukarı Volta olan adını onurlu insanların yaşadığı vatan anlamına gelen Burkina Faso olarak değiştirmiştir. İsim değişikliğine paralel olarak yeni bir bayrak ve yeni bir ulusal marş kabul edilmiştir.
Yerli malları kullanmaya teşvik edici çalışmalar yapılarak, hükûmet görevlilerinin yabancı kumaşlardan giysiler yerine faso dan dani adlı geleneksel kıyafeti giymeleri istendi. Ülkenin ekonomik olarak Fildişi Sahili'ne bağımlı güneybatısının ulusal ekonomiyle bütünleştirilmesine girişildi. Ancak Sankara'nın çabalarına karşın ekonomik hayatta önemli bir düzelme olmadı.
Hoşnutsuzluğun artması sonucu 15 Ekim 1987'de kendisini bir dönem başkanlığa taşıyan Blaise Compaoré'nin yönetiminde Halk Cephesi ismiyle örgütlenmiş bir grup, darbe yaptı ve Sankara görevden uzaklaştırıldı. Darbe sırasında çıkan çatışmalarda Sankara da hayatını kaybetti. Ölümünün ardından Compaoré'nin sorumlu tutulduğu süreçte ölümün doğal yollardan gerçekleştiği söylendi ve bu darbeye sebep olarak iktidarında ülkeyi kargaşaya sürükleyecek politikalar yürüttüğü söylendi.[2]
Michel Kafando'nun devlet başkanlığı döneminde, Mart 2015'te Burkina Faso, Sankara'nın mezarının tekrar açılarak otopsi yapılmasını karar vermiş,[3] yapılan ilk incelemelerde birçok kurşun izine rastlandığı ifade edilmiştir.[4] Bu süreçte Sankara'nın eşi, mezarının Sankara'ya ait olamayacağını bildirmiş, kendisinin Daghnoen mezarlığına gömülmediğini bilinmeyen bir yerde gömülü olduğunu beyan etmiştir. Makamlar DNA testi için verilerin Fransa'ya gönderildiğini açıklamıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Abiola Irele, Biodun Jeyifo: The Oxford Encyclopedia of African Thought (Band 2). Oxford University Press, Oxford 2010
- ^ AnaBritannica 1988 Dünya Almanağı. Ana Yayıncılık A.Ş. ve Encyclopaedia Britannica INC. 1988. s. 30.
- ^ "Sankara'nın mezarının açılmasına karar verildi". 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2016.
- ^ "Sankara'nın ölümündeki perde 28 yıl sonra aralanıyor". 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2016.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sankara'nın ölümünün ardındaki sis perdesi aralanıyor 4 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sankara – The upright man. (Fransızca: L’homme intègre. Almanca: Thomas Sankara – Der Che Schwarzafrikas.) Sankara Belgeseli, Fransa, 2006, 52 dakika, Reji: Robin Shuffield, Almanya Yayını: 6 Ekim 2007 Sankara - Siyahi Afrika'nın Che'si - Online Video 4 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 Yukarı Volta (1960-1984) | |
|---|---|
 Burkina Faso (1984-günümüz) | |
*vekaleten ‡geçici †askerî | |
 Fransız Yukarı Voltası (koloni, 1960'a kadar) |
|
|---|---|
| Yukarı Volta (1960-1984) |
|
| Burkina Faso (1984-günümüz) | |
† askeri | |
