Tılsımlı Gömlek
Tılsımlı gömlek, İslam dünyasında tılsımlı olduğuna inanılan bir çeşit gömlek. Gömlekler, stil ve kullanılan semboller bakımından farklılık gösteren dört tipte gruplandırılabilir. Bunlar Osmanlı, Safevi, Babür ve Batı Afrika tarzlarıdır.[1]
Geriye kalan en eski örnekler, yaklaşık olarak 15. yüzyılda yapılmıştır [1] ancak tılsımlı gömlek geleneği çok daha eski olduğu varsayılıyor. Kur'an'daki Yusuf suresinde Yusuf peygamberin gömleğinin ona bir koruma ve hatta mucizeler verdiği yazılıdır. Babası Yakub'un körlüğünü gidersin diye gömleği verir ve [Kur'an 12:93] "Bu gömleğimi götürün de babamın yüzüne koyun ki, gözleri açılsın" der.
Gömlekte yazılı Kur'an ayetleri, Allah'ın ve Peygamberlerin isimleri ve sayıları olabilir. Görüntüler veya semboller taşıyabilirler, örneğin astrolojik olanlar. Yazılı isimlerin, taşıyıcıya koruma ve rehberlik sununacağına inanılıyor.[2] Tılsımlı gömlekler birçok kötülüğe karşı korunmak için giyilebilse de, çoğu savaşta bir kalkan olarak tasarlanmıştır.[1]
Koleksiyonlardaki bazı örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Tılsımlı gömlek, Bursa, Türkiye, 14. yüzyılın sonu – 15. yüzyılın başı, Türk ve İslam Eserleri Müzesi, İstanbul, kayıt numarası 539 [3]
- Sultan Cem için tılsımlı gömlek, 1480, Topkapı Sarayı Müzesi, İstanbul. Cem henüz Şehzade iken yapılmıştır. Alışılmadık bir şekilde, nesnenin imalatının başlangıcı ve sonu yazılmıştır.
- Kanuni Sultan Süleyman için tılsımlı gömlek, Topkapı Sarayı Müzesi, İstanbul. Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan tarafından yaptırılmıştır.[1]
- Tılsımlı gömlek, Kuzey Hindistan veya Deccan, 15. – 16. yüzyılın başları, Metropolitan Museum of Art, New York, erişim numarası 1998.199 [4]
- Tılsımlı gömlek, Hindistan, 15.–16. yüzyıl, Victoria ve Albert Müzesi, Londra, kayıt numarası T.59-1935 [1]
- Khalili Koleksiyonları dört tılsımlı gömlek içerir. Khalili Hac ve Hac Sanatları Koleksiyonu'nda, 17. yüzyıl Türkiye'sinden (TXT 545) ve 16. veya 17. yüzyıl Babür Hindistan'ından (TXT 471), Mekke ve Medine'nin kutsal yerlerini tasvir eden ve üzerinde dualar ve Hz. Kuran.[5][6] Türkiye'den gelen, kutsal mekanların şematik yerine gerçekçi tasvirlerine sahip olması açısından sıra dışı.[7] Khalili İslam Sanatı Koleksiyonu, 16. yüzyıl Türkiye'sinden (TXT 463) ve 18./19. yüzyıl Hindistan'ından (TXT 574) gömlekleri içerir.[8][9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e "Guest Post: A Warrior's Magic Shirt". Victoria and Albert Museum (İngilizce). 17 Haziran 2015. 20 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2015. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "vam" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Amulets and Talismans from the Islamic World". Heilbrunn Timeline of Art History. New York: The Metropolitan Museum of Art. November 2010. 10 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Talismanic shirt". Discover Islamic Art. Museum With No Frontiers. 2015. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2015.
- ^ "Talismanic Shirt". The Metropolitan Museum of Art (İngilizce). 8 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2015.
- ^ "Hajj and The Arts of Pilgrimage | Talismanic Shirt with Depictions of the Two Holy Sanctuaries". Khalili Collections (İngilizce). 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ "Hajj and The Arts of Pilgrimage | Talismanic Shirt". Khalili Collections (İngilizce). 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ "Talismanic shirt". Discover Islamic Art. 2021. 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2021.
- ^ "Islamic Art | Talismanic shirt". Khalili Collections (İngilizce). 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ "Islamic Art | Talismanic shirt on green ground". Khalili Collections (İngilizce). 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Amulets and Talismans from the Islamic World". Heilbrunn Timeline of Art History. New York: The Metropolitan Museum of Art. November 2010. 10 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonundan tilsimli gömlekler. İstanbul: Timaş. 2011. ISBN 978-6051143651.