İçeriğe atla

Koruma biyolojisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Avustralya'da Hopetoun Falls bölgesinin doğal özelliklerini, ziyaretçilerin erişimini etkilemeden korumak için çaba gösteriliyor.
Aşağıdaki göstergeleri içeren 2016 koruma göstergesi: deniz koruma alanları, karasal biyom koruması (küresel ve ulusal) ve türlerin korunması (küresel ve ulusal).

Koruma biyolojisi türler, onların habitatları ve ekosistemleri aşırı yok olma oranlarından ve biyotik etkileşimlerin erozyonundan korumayı amaçlayan doğanın ve yerkürenin biyoçeşitliliğinin muhafazasının incelemesidir.[1][2][3] Doğa bilimleri ve sosyal bilimlerden ve doğal kaynak yönetimi uygulamasından yararlanan disiplinler arası bir konudur.[4][5][6][7]

Koruma etiği, koruma biyolojisinin bulgularına dayanmaktadır.

Kökenler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Koruma biyolojisi terimi ve yeni bir alan olarak kavramsallaştırılması, 1978'de La Jolla, Kaliforniya'daki California Üniversitesi, San Diego'da düzenlenen "Koruma Biyolojisi Araştırmalarına İlişkin Birinci Uluslararası Konferansı"nın toplanmasıyla ortaya çıktı. Aralarında Kurt Benirschke, Sir Otto Frankel, Thomas Lovejoy ve Jared Diamond'ın da olduğu bir grup önde gelen üniversite ve hayvanat bahçesi araştırmacısı ve koruma uzmanları ile birlikte Amerikalı biyologlar Bruce A. Wilcox ve Michael E. Soulé liderliğinde düzenlendi. Konferans, tropik ormansızlaşma, türlerin yok olması, türler içindeki genetik çeşitliliğin aşınması konusundaki endişelerden kaynaklandı.[8] Sonuç olarak ortaya çıkan konferans ve bildiri, bir yandan ekoloji teorisi ile evrimsel genetik, diğer yandan koruma politikası ve uygulaması arasında bir köprü kurmayı amaçladı.[2][9] Koruma biyolojisi ve biyolojik çeşitlilik kavramı birlikte ortaya çıktı ve koruma biliminin modern çağının ve politikasının kristalleşmesine yardımcı oldu. Koruma biyolojisinin doğasında bulunan multidisipliner temel, koruma sosyal bilimi, koruma davranışı ve koruma fizyolojisi dahil olmak üzere yeni alt disiplinlere yol açmıştır.[10] İlk olarak Otto Frankel'in ortaya çıktığı ancak şimdi sıklıkla bir alt disiplin olarak kabul edilen koruma genetiğinin daha da gelişmesini teşvik etti.

Açıklama

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya çapında yerleşik biyolojik sistemlerin hızla gerilemesi, koruma biyolojisine atfen genellikle "Son tarihi olan bir disiplin" deyiminin kullanılmasına neden olur.[11] Koruma biyolojisi, nadir veya nesli tükenmekte olan türlerin popülasyon ekolojisi (Biyolojik dağılım, göç, demografi, etkili popülasyon büyüklüğü, akrabalı yetiştirme depresyonu ve minimum popülasyon yaşayabilirliği) araştırmalarında ekoloji ile yakından bağlantılıdır.[12][13] Koruma biyolojisi, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesini, kaybını ve restorasyonunu etkileyen doğal olaylarla ve genetik, popülasyon, türler ve ekosistem çeşitliliğini ortaya çıkaran evrimsel süreçleri sürdürme bilimiyle ilgilenir.[5][6][7][13] Endişe, gezegendeki tüm türlerin % 50'sine kadarının önümüzdeki 50 yıl içinde ortadan kaybolacağını, bunun da yoksulluğa, açlığa katkıda bulunacağını ve bu gezegendeki evrimin gidişatını sıfırlayacağını öne süren tahminlerden kaynaklanıyor.[14][15][16]

Koruma biyologları, biyolojik çeşitlilik kaybı, soy tükenmesi eğilimleri ve süreci ve bunların insan toplumunun refahını sürdürmek için yeteneklerimiz üzerindeki olumsuz etkileri hakkında araştırma ve eğitim verir. Koruma biyologları sahada ve ofiste, hükûmette, üniversitelerde, kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda ve endüstride çalışır. Araştırmalarının konuları çeşitlidir, çünkü bu, biyolojik ve sosyal bilimlerde profesyonel ittifakları olan disiplinler arası bir ağdır. Davaya ve mesleğe kendini adamış olanlar, mevcut biyolojik çeşitlilik krizine ahlaki, etik ve bilimsel akıl temelli küresel bir tepkiyi savunuyorlar. Örgütler ve vatandaşlar, küresel ölçekte yerel kaygıları içeren araştırma, izleme ve eğitim programlarını yönlendiren koruma eylem planları aracılığıyla biyoçeşitlilik krizine yanıt veriyor.[4][5][6][7]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Sahney, S.; Benton, M. J (2008). "Recovery from the most profound mass extinction of all time". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 275 (1636): 759-65. doi:10.1098/rspb.2007.1370. PMC 2596898 $2. PMID 18198148. 
  2. ^ a b Soulé, Michael E.; Wilcox, Bruce A. (1980). Conservation biology: an evolutionary-ecological perspective. Sunderland, Mass: Sinauer Associates. ISBN 978-0-87893-800-1. 
  3. ^ Soulé, Michael E. (1986). "What is Conservation Biology?" (PDF). BioScience. American Institute of Biological Sciences. 35 (11): 727-34. doi:10.2307/1310054. JSTOR 1310054. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011. 
  4. ^ a b Soule, Michael E. (1986). Conservation Biology: The Science of Scarcity and Diversity. Sinauer Associates. s. 584. ISBN 978-0-87893-795-0. 
  5. ^ a b c Hunter, Malcolm L. (1996). Fundamentals of conservation biology. Oxford: Blackwell Science. ISBN 978-0-86542-371-8. 
  6. ^ a b c Meffe, Gary K.; Martha J. Groom (2006). Principles of conservation biology (3. bas.). Sunderland, Mass: Sinauer Associates. ISBN 978-0-87893-518-5. 
  7. ^ a b c Van Dyke, Fred (2008). Conservation biology: foundations, concepts, applications (2. bas.). New York: Springer-Verlag. doi:10.1007/978-1-4020-6891-1. ISBN 9781402068904. OCLC 232001738. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2021. 
  8. ^ J. Douglas. 1978. Biologists urge US endowment for conservation. Nature Vol. 275, 14 September 1978. Kat Williams . 1978. Natural Sciences. Science News. September 30, 1978.
  9. ^ Toplantının düzenlenmesi de genetik ve ekoloji arasında bir köprü kurmayı gerektiriyordu. Soulé, o sırada yeni bir alan olarak koruma genetiğini ilerletmek için buğday genetikçisi Sir Otto Frankel ile çalışan bir evrimsel genetikçiydi. Wilcox'a bir konferans fikrini öneren Jared Diamond, topluluk ekolojisi ve ada biyocoğrafyası teorisinin korumaya uygulanmasıyla ilgiliydi. Lovejoy'un Dünya Doğayı Koruma Vakfı'nda tohum finansmanı taahhüdünü garantilediği Haziran 1977'de konferans için planlamayı birlikte başlatan Wicox ve Thomas Lovejoy, hem genetiğin hem de ekolojinin temsil edilmesi gerektiğini hissettiler. Wilcox, genel olarak biyolojik bilimlerin korumaya uygulanmasını kapsayacak şekilde, Frankel'in "koruma genetiği" anlayışını ve icatını tamamlayan yeni bir "koruma biyolojisi" teriminin kullanılmasını önerdi. Daha sonra, Soulé ve Wilcox, 6-9 Eylül 1978'de ortaklaşa topladıkları toplantının gündemini tasarladılar. Programın adı "Koruma Biyolojisinde Birinci Uluslararası Araştırma Konferansı" idi ve "Bu konferansın amacı kavrayışlarını ve metodolojisini çoğunlukla nüfus ekolojisi, topluluk ekolojisi, sosyobiyoloji, popülasyon genetiği ve üreme biyolojisinden alan çok disiplinli bir alan olan, koruma biyolojisi adı verilen, ciddi ve üzerinde çok çalışılmakta olan yeni bir disiplinin gelişimini hızlandırmak ve kolaylaştırmaktır." şeklinde açıklaması yapılmıştı. Toplantıya hayvan yetiştiriciliği ile ilgili konuların dahil edilmesi, hayvanat bahçesi ve tutsak yetiştirme topluluklarının katılımını ve desteğini yansıtıyordu.
  10. ^ Cooke, S. J.; Sack, L.; Franklin, C. E.; Farrell, A. P.; Beardall, J.; Wikelski, M.; Chown, S. L. (2013). "What is conservation physiology? Perspectives on an increasingly integrated and essential science". Conservation Physiology. 1 (1): cot001. doi:10.1093/conphys/cot001. PMC 4732437 $2. PMID 27293585. 
  11. ^ Wilson, Edward Osborne (2002). The future of life. Boston: Little, Brown. ISBN 978-0-316-64853-0. [sayfa belirt]
  12. ^ Kala, Chandra Prakash (2005). "Indigenous Uses, Population Density, and Conservation of Threatened Medicinal Plants in Protected Areas of the Indian Himalayas". Conservation Biology. 19 (2): 368-78. doi:10.1111/j.1523-1739.2005.00602.x. JSTOR 3591249. 
  13. ^ a b Sahney, S.; Benton, M. J.; Ferry, P. A. (2010). "Links between global taxonomic diversity, ecological diversity and the expansion of vertebrates on land". Biology Letters. 6 (4): 544-7. doi:10.1098/rsbl.2009.1024. PMC 2936204 $2. PMID 20106856. 
  14. ^ Koh, Lian Pin; Dunn, Robert R.; Sodhi, Navjot S.; Colwell, Robert K.; Proctor, Heather C.; Smith, Vincent S. (2004). "Species coextinctions and the biodiversity crisis". Science. 305 (5690): 1632-4. Bibcode:2004Sci...305.1632K. doi:10.1126/science.1101101. PMID 15361627. 
  15. ^ Millennium Ecosystem Assessment (2005). Ecosystems and Human Well-being: Biodiversity Synthesis. World Resources Institute, Washington, DC.[1] 14 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  16. ^ Jackson, J. B. C. (2008). "Ecological extinction and evolution in the brave new ocean". Proceedings of the National Academy of Sciences. 105 (Suppl 1): 11458-65. Bibcode:2008PNAS..10511458J. doi:10.1073/pnas.0802812105. PMC 2556419 $2. PMID 18695220. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Koruma_biyolojisi&oldid=34138563" sayfasından alınmıştır