Keçuvalar
Keçuvalar, Güney Amerika'nın batısında, özellikle Peru, Bolivya, Ekvador, Kolombiya, Arjantin ve Şili'de yaşayan yerli bir halktır. İnka İmparatorluğu'nun torunları olan Keçuvalar, yaygın olarak Keçuva dili konuşur ve bu dil, And Dağları'nın birçok bölgesinde resmi veya yaygın olarak kullanılan bir dildir.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Keçuvalar, Güney Amerika'daki İnka İmparatorluğu'nun ana nüfus grubunu oluşturmaktaydı. İspanyol kolonizasyonu sırasında, İnka İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından Keçuvalar, kolonileşmenin etkisiyle büyük değişimlere uğradı. Ancak, Keçuva dili ve kültürü, özellikle kırsal alanlarda korunmaya devam etti.[2]
Dil
[değiştir | kaynağı değiştir]Keçuva dili, And bölgesinde geniş bir alanda konuşulan bir dildir ve birkaç farklı lehçesi bulunmaktadır. Peru, Bolivya ve Ekvador'da çeşitli bölgelerde resmi dillerden biri olarak kabul edilmiştir. Dil, İspanyol fethi sırasında resmi yazılı bir dil haline getirilmiş ve Latin alfabesi kullanılarak yazılmıştır.[3]
Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Keçuva kültürü, tarım, hayvancılık, dokuma ve geleneksel el sanatları gibi çeşitli alanlarda zengin bir mirasa sahiptir. Tarımda teraslama yöntemi kullanarak, And Dağları'nın zorlu koşullarında ekim yaparlar. Mısır, patates, kinoa ve diğer geleneksel ürünler, Keçuvaların temel besin kaynaklarıdır. Ayrıca, geleneksel kıyafetleri renkli dokumalardan oluşur ve bu kıyafetler, kültürel kimliklerinin önemli bir parçasını temsil eder.[4]
Din ve İnançlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Keçuvalar, tarihsel olarak animizm ve şamanizm gibi geleneksel inançlara sahiptir. Apus olarak bilinen dağ tanrılarına ve Pachamama'ya (Toprak Ana) taparlar. Bu inançlar, Hristiyanlık ile harmanlanmış ve birçok Keçuva topluluğunda melez bir dini yapı ortaya çıkmıştır. Günümüzde, Keçuvaların büyük bir kısmı Katolik olmakla birlikte, geleneksel dini pratikleri de devam etmektedir.[5]
Günümüzdeki Durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Bugün Keçuvalar, özellikle kırsal alanlarda yaşayan büyük topluluklar halinde varlığını sürdürmektedir. Pek çok Keçuva köyü, geleneksel yaşam tarzlarını korurken, modern ekonomilere de uyum sağlamaya çalışmaktadır. Keçuva dili ve kültürünü korumaya yönelik çeşitli projeler ve eğitim programları da yürütülmektedir.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Quechua People". Encyclopaedia Britannica. 8 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2024.
- ^ "Quechua History and Culture". History Channel. Erişim tarihi: 10 Ekim 2024.
- ^ "Quechua Language". Ethnologue. 9 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2024.
- ^ John V. Murra (1972). Quechua Culture and Agriculture. ISBN 978-0-520-02310-5
|isbn=değerini kontrol edin: checksum (yardım). Bilinmeyen parametre|yayınevi=görmezden gelindi (yardım) - ^ "Quechua Religion". Cultural Survival. Erişim tarihi: 10 Ekim 2024.
- ^ "The Future of the Quechua People". UNESCO. Erişim tarihi: 10 Ekim 2024.
