İçeriğe atla

Yedinci Gün Adventist Kilisesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Adventizm sayfasından yönlendirildi)
Yedinci Gün Adventist Kilisesi
Kuruluş21 Mayıs 1863 (161 yıl önce) (1863-05-21)
Yasal statüKilise
AmaçProtestanlık
MerkezBattle Creek, Michigan
Hizmet bölgesiDünya geneli
Üyeler22,234,406
BaşkanTed N. C. Wilson
Ana organGenel Konferans
BütçeUS$29.000.000 (1945)
GönüllüAdventist Geliştirme ve Yardım Kurumu
Resmî siteadventist.org

Yedinci Gün Adventist Kilisesi[1][2] diğer mezheplerden Yahudi/Hristiyan haftasının orijinal yedinci günü olan Cumartesi gününün Sebt olarak tutulmasıyla[3] ayrılan ve İsa Mesih’in çok yakında gerçekleşecek ikinci gelişine (advent) vurgu yapan bir Protestan Hristiyan mezhebidir. Mezhep, 19. yüzyıl ortalarında Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Millerci hareketten doğmuş ve 1863 yılında resmî olarak kurulmuştur.[4] Kurucuları arasında, kapsamlı yazıları zamanımızda kilise tarafından hâlen büyük saygı gören Ellen G. White da bulunuyordu.[5]

Yedinci Gün Adventist Kilisesinin teolojisinin büyük bölümü, Kutsal Yazıların yanılmazlığı doktrinleri gibi, Hristiyan öğretileriyle örtüşmektedir. Diğerlerinden ayırıcı öğretileri arasında ölülerin bilinçsizlik durumu ve araştırıcı yargılama doktrini bulunmaktadır. Kilise ayrıca beslenmeye ve sağlığa verdiği önem, insana ilişkin bütüncül anlayışı, din özgürlüğünü savunması ve ilkeleri ile yaşam tarzındaki muhafazakârlığıyla tanınmaktadır.[6]

Dünya çapındaki kilise Genel Konferans tarafından, küçük bölgeler ise bölümler, birlik konferansları ve yerel konferanslar tarafından yönetilmektedir. Kilise hâlen dünya çapında yaklaşık 17,2 milyon vaftizli üyeye sahiptir.[7] Mayıs 2007 itibarıyla dünyada on ikinci büyük dinsel kurum,[8] uluslararası olarak etkin altıncı büyük dinsel kurumdur.[9] 200’ün üzerinde ülkede ve bölgede etkin müjdecilik yapmaktadır ve etnik ve kültürel olarak çok çeşitlidir.[10][11] Kilise dünya çapında pek çok okul, hastane ve yayınevinin yanı sıra, Adventist Geliştirme ve Yardım Kurumu (ADRA) adında bir insani yardım kuruluşu işletmektedir.

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yedinci Gün Adventist Kilisesi 1840’larda New York’un taşrasında İkinci Büyük Uyanış’ın bir aşaması olan Millerci hareketinden doğan çeşitli Adventist grupların en büyüğüdür. William Miller, Daniel 8:14–16 ayetlerine dayanarak ve “Gün-yıl ilkesi” uyarınca, İsa Mesih’in yeryüzüne 1843 ilkbaharı ile 1844 ilkbaharı arasında döneceğini öngörmüştü. 1844 yazında Millerci Adventistler İsa’nın o yılın Kitab-ı Mukaddes temelli Kefaret Günü olduğu anlaşılan 22 Ekim 1844 tarihinde döneceğine inanmaya başladılar. Bu gerçekleşmediğinde izleyicilerinin çoğu dağıldı ve başlangıçtaki kiliselerine döndüler.

Bazı Millerciler Miller’in hesaplamalarının doğru olduğuna, ancak Daniel 8:14 ayetine yorumunun hatalı olduğuna kanaat getirdiler; o "yeryüzünün temizleneceğini" yani Mesih’in yeryüzünü arındırmak üzere geleceğini varsaymıştı. Bu Adventistler Daniel 8:14 ayetinin Mesih’in ikinci gelişini değil, göksel mabette En Kutsal Yer’e girişini önceden bildirdiği sonucuna ulaştılar. Gökteki tapınağa dair bu yeni bilinç, düşünce tarzlarının önemli bir parçası haline geldi. Sonraki dönemlerde bu anlayış araştırıcı yargılama doktrinine dönüştü; buna göre 1844 yılında başlayan eskatalojik süreçte Hristiyanlar kurtuluşa lâyık olduklarının doğrulanması için yargılanacak ve Allah’ın adaleti evrenin huzurunda onaylanacaktı. Adventistlerin bu grubu Mesih’in ikinci gelişinin çok yakında olacağına inanmaya devam etti. Olay için yeni tarihler belirlemeye karşı çıkarak Vahiy 10:6 ayetini örnek gösterdiler: "artık gecikme olmayacak."[12]

Sebtîliğin Gelişimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk dönem Adventist hareketi güçlendikçe, Kitab-ı Mukaddes’e göre dinlenme ve ibadet günü sorusu ortaya çıktı. İlk Adventistler arasında Sebt Günü'ü tutmanın en önde gelen savunucusu Joseph Bates’di. Bates Sebt öğretisini Millerci bir vaiz olan Thomas M. Preble’in yazdığı bir broşürden öğrenmişti, Preble ise genç bir Yedinci Gün Baptisti olan Rachel Oakes Preston’dan etkilenmişti. Bu mesaj kademeli olarak kabul edildi ve Temmuz 1849’da çıkan kilise yayını The Present Truth’un (şimdiki adıyla Adventist Review) ilk sayısının konusu oldu.

Örgütlenme ve tanınma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaklaşık 20 yıl süreyle Adventist hareketi, pek çok kiliseden gelmiş ve başlıca iletişim araçları James White’ın The Advent Review and Sabbath Herald adlı süreli yayını olan, gevşek bir şekilde bağlı küçük bir grup insandan meydana gelmişti. Sebt doktrinini, Daniel 8:14 ayetinin göksel mabede ilişkin yorumunu, şartlı ölümsüzlük ve Mesih’in bin yıllık zamandan önce geri döneceği beklentisi doktrinlerini kabul ettiler. Önde gelen kişileri arasında Joseph Bates, James White ve Ellen G. White bulunuyordu. Ellen White bilhassa merkezî bir rol üstlenmeye başladı; gördüğü pek çok görüm ve ruhsal önderliği, Adventist dostlarını kendisinde peygamberlik armağanı olduğuna ikna etti.

Kilise 21 Mayıs 1863 tarihinde Battle Creek, Michigan’da 3500 üyeyle resmen kuruldu.[4] Kilisenin genel merkezi daha sonra Battle Creek’ten Takoma Park, Maryland’e taşındı ve 1989 yılına dek burada kaldı. Genel Konferans genel merkezi bundan sonra Silver Spring, Maryland’de bulunan şimdiki yerine taşındı.

1850’ye dek kilise 1844 deneyimini tecrübe edenlere kurtaran bir bakiye gözüyle bakmıştı. Ancak 1848’de Ellen White bir görümde Üç Meleğin Mesajının "ışık selleri gibi… tüm dünyanın çevresinde" dolaştığını gördü. Millerci hareketi belirgin bir şekilde çokuluslu olmadığından, görümü harekete yeni mühtediler kazandırılabileceğini açıkça gösteriyordu. Kilise 1870’lerde müjdecilik faaliyetlerine ve uyanışlara döndü, 1880 itibarıyla üye sayısı üçe katlanarak 16 bine ulaştı ve 19. yüzyılın ikinci yarısında Kuzey Amerika dışında da varlığını tesis etti. Hızlı büyüme devam ederek 1901’de 75 bin üyeye ulaşıldı. Bu sıralarda kilise iki yüksekokul, bir tıp okulu, on kadar akademi, 27 hastane ve 13 yayınevi işletiyordu. 1945 itibarıyla kilise ABD ve Kanada’da 210 bin, diğer yerlerde 360 bin üye rapor etti; bütçesi 29 milyon dolar, kilise okullarında kayıtlı öğrenci sayısı 140 bindi.[13]

19. yüzyılın büyük kısmında kilise, özellikle bazı Adventist önderler Aryanizm doktrinini savunan kiliselerden geldiğinden dolayı (Ellen G. White bunlardan biri olmamasına rağmen), temel inançlarını ve doktrinlerini oluştururken mücadele veriyordu. Bu durum, hareketin diğer teolojik görüşleriyle birlikte, muhafazakâr Evanjelik Protestanların fikir birliğiyle onu kült olarak kabul etmelerine neden oldu.[14][15][16][17] Ancak Adventist Kilisesi Üçlü birliği 20. yüzyıl başlarında benimsedi ve yüzyılın ortalarına doğru diğer Protestan gruplarla iletişim kurmaya başladı, böylece yaygın biçimde bir Protestan kilisesi olarak tanındı.

İnançlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yedinci Gün Adventist mezhebinin resmî öğretileri kilisenin 28 Temel İnanç (Yedinci Gün Adventist) manifestosunda ifade edilmektedir. Bu inanç açıklaması ilk olarak Genel Konferans tarafından 1980 yılında kabul edilmiş, 2005 yılında bir ek inanç maddesi (11 numara) ilâve edilmiştir. Kilisenin iki vaftiz yemininden herhangi birinin ikrarı üyeliğin önkoşuludur. Aşağıdaki inanç açıklaması teolojik olarak sabitlenmiş bir "itikat açıklaması" olarak okunmamalı ve kabul edilmemelidir. Adventistler yalnızca bir itikadı kesinlikle kabul ederler: "Kitab-ı Mukaddes ve yalnızca Kitab-ı Mukaddes".

On Emir

Adventist doktrini, milenyum öncesine ve Arminanizm vurgularıyla, üçlü birlikçi Protestan teolojisine benzer. Adventistler Kutsal Yazıların yanılmazlığı, İsa Mesih’in vekâleten kefaret edişi, ölülerin dirilişi ve yalnızca iman yoluyla aklanma gibi öğretilere önem verirler, bu nedenle çoğunlukla evanjelik kabul edilirler.[18] Suya batırarak vaftize ve yaratılışın gerçek anlamda altı gün sürdüğüne inanırlar. Modern Yaratılışçılık hareketi Ellen White’ın bir görümünden ilham alan George McCready Price adlı bir Adventist tarafından başlatılmıştır.[19]

Adventizm’i Hristiyan dünyasının geri kalanından ayıran genel olarak tanınmış bir dizi "ayırt edici" doktrin vardır, ancak bu öğretilen tümü Adventizm’e özgü değildir:

  • Yasa (temel inanç 19) – Allah’ın Yasası "On Emir’de somutlaşmıştır" ve Hristiyanlar üzerinde bağlayıcılığı devam etmektedir.
  • Sebt Günü (temel inanç 20) – Sebt haftanın yedinci gününde kutlanmalıdır, belirli bir biçimde, Cuma günbatımından Cumartesi günbatımına dek.
  • İkinci Geliş ve Son Zamanlar (temel inançlar 25–28) – İsa Mesih, Sebt’in dünya çapında bir sınav olacağı bir "sıkıntı zamanı"nın ardından yeryüzüne görülür bir şekilde geri dönecektir. İkinci gelişi kutsalların gökte bin yıl boyunca hüküm sürmesi izleyecektir. Adventist eskatalojisi peygamberlik sözlerinin yorumlanmasında tarihsel yönteme dayalıdır.
  • Bütüncül insan tabiatı (temel inançlar 7, 26) – İnsan beden, zihin ve ruhun bölünemez bütünlüğünden meydana gelir. Ölümsüz ruha sahip değildir ve ölümden sonra bilinç yoktur (ölüme çoğunlukla "canın uykusu" adı verilir).
  • Şartlı ölümsüzlük (temel inanç 27) – Kötüler cehennemde sonsuza dek işkence görmeyecek, ancak bunun yerine kalıcı olarak yok edilecekler. (Bakınız: Şartlı ölümsüzlük, İmha doktrini)
  • Büyük Mücadele (temel inanç 8) – İnsanlık İsa Mesih ile Şeytan arasındaki "büyük mücadele"ye karışmıştır. Bu, kötülüğün gökte bir meleğin (Lusifer) Allah’ın Yasası’na isyan etmesiyle ortaya çıktığı şeklindeki yaygın Hristiyan kuramının ayrıntılı halidir.
  • Göksel mabet (temel inanç 24) – İsa Mesih göğe yükselişiyle birlikte göksel mabette kefaret hizmetine başlamıştır. 1844 yılında Kefaret Günü’nün gerçekleşmesi olarak göksel mabedi temizlemeye başlamıştır.
  • Araştırıcı Yargılama (temel inanç 24) – Hristiyan olma iddiasındaki kişilerin yargılanmasına 1844 yılında başlanmış, kayıt kitapları tüm evrenin görmesi için incelenmiştir. Araştırıcı yargılama kurtuluşu alacak olanları tasdik edecek ve Allah’ı insanlara davranış şeklinde adil olarak evrenin gözünde haklı çıkaracaktır.
  • Bakiye (temel inanç 13) – Allah’ın emirlerini tutan ve "İsa’nın tanıklığına" sahip olan (Vahiy 12:17) bir son zaman bakiyesi olacaktır. Bu bakiye Vahiy 14:6–12 ayetlerindeki "üç meleğin mesajı"nı dünyaya duyurur.
  • Peygamberlik Ruhu (temel inanç 18) – Ellen G. White’ın hizmetine yaygın olarak "Peygamberlik Ruhu" adı verilir ve yazıları “sürekli ve yetkin bir hakikat kaynağı”[20] olarak kabul edilir, ancak nihaî olarak Kitab-ı Mukaddes’e tâbidirler.

Kültür ve uygulamalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel Konferans dünya çapında Adventistler üzerine içgözlemsel bir bakış yayınlamıştır. Bu Adventist üyelerin ve kilisenin sıklıkla duyduğu sorulara bir yanıt olarak yapılmıştır. Makalenin başlığı "Adventist Komşunuz"dur.

Sebt faaliyetleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Sebt Günü

Adventistler haftalık Sebt gününü kutsal tutmak için, Cumartesi günleri dünyevî işlerden kaçınırlar. Ayrıca tamamen dünyevî türde olan dinlence faaliyetlerinden, örneğin rekabete dayalı sporlardan ve televizyonda dinsel olmayan programları izlemekten de çoğunlukla kaçınırlar. Ancak doğada yürüyüş, aile merkezli faaliyetler, hayır işleri ve özünde yardımseverlik bulunan diğer faaliyetler teşvik edilir. Cuma gününün büyük kısmı Sebt’e hazırlanarak geçirilebilir; örneğin yemek hazırlanır ve ev düzenlenir. Bazı Adventistler Sebt’i karşılamak üzere Cuma akşamları ibadet için toplanır, bu uygulamaya çoğunlukla Akşam Duası adı verilir.

Cumartesi öğleden sonra faaliyetleri kültürel, etnik ve sosyal yapıya göre büyük değişiklikler gösterir. Bazı kiliselerde üyeler ve ziyaretçiler birlikte yenen öğle yemeğine (potluck) ve Adventist Gençlik Hizmetleri’ne (AYS) katılırlar.

İbadet hizmeti

[değiştir | kaynağı değiştir]

Haftalık ana ibadet hizmeti Cumartesi günü yapılır, çoğunlukla kilisede küçük gruplarla yapılan planlı çalışma zamanı olan Sebt Okuluyla başlar. Pek çok Adventist her üç aylık dönem için belirli bir Kitab-ı Mukaddes metnini ya da doktrinini inceleyen, resmî olarak hazırlanmış "Sebt Okulu Çalışma Kitapçığı"ndan yararlanır. Bu süre içinde farklı yaş gruplarındaki çocuklar ve gençler için (diğer kiliselerdeki Pazar okulunu benzer) özel toplantılar düzenlenir.

Kısa bir aradan sonra topluluk yeniden bir araya gelir ve tipik evanjelik formatta yürütülen, vaazın merkezde yer aldığı kilise hizmeti başlar. Topluca ilahi söyleme, Kutsal Yazıların okunması, dualar ve sunular (ondalıkları da içeren para toplama) diğer standart unsurlardır. İbadet müziğinde kullanılan enstrümanlar ve müzik tarzı dünya çapındaki kiliselerde büyük değişiklikler gösterir.[21] Kuzey Amerika’daki bazı kiliselerde modern Hristiyan müzik tarzı yer almaktadır, diğer kiliseler ise Adventist İlahi Kitabı’nda bulunanlar dâhil olmak üzere daha geleneksel ilahileri kullanırlar. İbadetin genellikle gösterişsiz olduğu bilinmektedir.

Aşai Rabbani Ayini (Rabb’in Sofrası)
[değiştir | kaynağı değiştir]

Adventistler Rabb’in Sofrası ibadetini çoğunlukla yılda dört kez yaparlar. Rabb’in Sofrası üyelerin ve kiliseye üye olmayan diğer Hristiyanların katılabileceği açık bir ibadettir. Yuhanna Müjdesi’nin 13. bölümündeki anlatıma dayanan, "Alçakgönüllülük Töreni" olarak bilinen ayak yıkama merasimiyle başlar. Alçakgönüllülük Töreninin amacı Mesih’in Son Akşam Yemeği’nde kendi öğrencilerinin ayaklarını yıkamasını simgelemek ve katılanlara birbirlerine tevazuyla hizmet etmeleri gereğini hatırlatmaktır. Katılanlar cinsiyete göre farklı odalara ayrılarak bu törene iştirak ederler, ancak bazı topluluklarda evli çiftlerin töreni birbirleriyle gerçekleştirmelerine izin verilir ve aileler çoğunlukla birlikte katılmaya teşvik edilir. Törenin tamamlanmasının ardından katılanlar, mayasız ekmek ve fermante olmamış üzüm suyundan oluşan Rabb’in Sofrasını paylaşmak üzere, ana ibadet salonuna dönerler.

Sağlık ve beslenme

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Adventist Sağlık Araştırmaları
Sebzeler

Kilisenin ortaya çıktığı 1860’lardan beri, sağlamlık ve sağlık Adventist kilisesinin vurguladığı noktalardan biri olmuştur.[22] Adventistler vejetaryenliği tavsiye eden ve Levililer 11. bölümde belirtilen koşer yasalarına uyulmasını öngören bir "sağlık mesajı" sunmalarıyla tanınmışlardır. Bu yasaların yerine getirilmesi, domuz, kabuklu deniz hayvanları ve "murdar" olarak tanımlanmış diğer hayvanların etlerinden kaçınmayı gerektirir. Kilise, üyelerini alkol, tütün ve yasadışı kimyasal maddelerin kullanımından uzak tutmaya çalışır (Hristiyanlık ve alkol konusuna bakınız). Ayrıca, bazı Adventistler kahve, çay, kola ve kafein içeren diğer içeceklerden sakınırlar.

Adventist Kilisesi’nin öncüleri kahvaltı gevreklerinin Batı beslenme tarzında yaygın olarak kabul edilmesinde büyük pay sahibi olmuştur ve "modern ticarî tahıl gevreği kavramı" Adventistler içinde ortaya çıkmıştır.[23] John Harvey Kellogg Adventist sağlıklı beslenme çalışmasını başlatanlardan biriydi. Sağlıklı bir yiyecek olarak kahvaltı gevreklerini geliştirmesiyle, kardeşi William tarafından Kellog’s firmasının kurulmasına yol açıldı. Hem Avustralya hem de Yeni Zelanda’da, kilisenin sahibi olduğu Sanitarium Sağlıklı Yiyecek Şirketi, Weet-Bix başta olmak üzere sağlıklı ürünlerin ve vejetaryenlere yönelik yiyeceklerin önde gelen üreticilerinden biridir.

ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü’nün sponsorluğunda yapılan bir araştırma, Kaliforniya’da ortalama bir Adventistin, ortalama bir Kaliforniyalıdan 4–10 yıl daha uzun yaşadığını ortaya koymuştur. National Geographic dergisinin Kasım 2005 sayısında kapak konusu olarak alıntı yapılan araştırma, Adventistlerin sigara ve içki içmedikleri, her hafta bir gün istirahat ettikleri ve kuruyemiş ile baklagiller bakımından zengin, sağlıklı, az yağlı bir beslenme tarzını sürdürdükleri için daha uzun yaşadıklarını belirtmektedir.[24][25] Adventistlerin sosyal ilişki bağlarının kuvvetliliği de uzun yaşam sürelerine bir açıklama olarak ileri sürülmüştür.[26] Dan Buettner’in 2005’te Adventistlerin uzun ömürlülüğü hakkında National Geographic’te yayınlanan haberinden sonra, kitabı The Blue Zones: Lessons for Living Longer From the People Who’ve Lived the Longest (Mavi Bölgeler: En Uzun Yaşayan İnsanlardan Uzun Yaşama Dersleri)’nde Kaliforniya’daki Loma Linda yoğun Yedinci Gün Adventist nüfusu nedeniyle bir "mavi bölge" olarak adlandırıldı. Buettner, Adventistlerin sağlığa, beslenmeye ve Sebt gününü tutmaya verdikleri önemin Adventistlerin uzun ömürlüğünde temel etkenler olduğunu bildirmektedir.[27]

2002 yılında dünya çapında yerel kilise önderleri arasında yapılan bir araştırmaya göre Adventistlerin tahminî %35’i vejetaryenliği uygulamaktadır.[28][29]

Adventistlerin temiz yaşam tarzları, 2200 Adventistin 1954 yılında etkileri o zaman hâlen bilinmeyen bir dizi hastalık için denek olmak üzere Whitecoat Operasyonu’nda gönüllü olduklarında, ABD silahlı kuvvetleri tarafından da tanındı:

Bilim adamlarının ilk görevi, ağır hasta olmalarına yol açabilecek patojenlerin aşılanacağı gönüllü kişiler bulmaktı. Bunları Yedinci Gün Adventist imanına mensup olanlar arasında buldular. Adventistler askere alındıklarında ülkelerine hizmet etmeye gönüllü olsalar da, silah taşımayı reddediyorlardı. Bunun sonucunda pek çoğu sıhhiyeci oldu. Şimdi ABD acemi erlere farklı bir şekilde yardımcı olma fırsatı sağlıyordu: askerlik yükümlülüklerini yerine getirmenin bir yolu olarak biyolojik testlerde gönüllü olma. 1954 yılı sonlarında görüşüldüğünde, Adventist yönetim kademeleri bu planı memnuniyetle kabul etti. Camp Detrick’teki bilim adamları için kilise üyeleri örnek bir deney grubuydu, zira çoğu mükemmel ölçüde sağlıklıydı, içki veya sigara içmiyor, kafein kullanmıyorlardı. Gönüllüler açısından, bu deneyler kendilerine inançlarına sadık kalırlarken vatan hizmetlerini de yerine getirmek için imkân sağlıyordu.[30]

Ahlâk ve cinsellik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kürtaj hakkında resmî Adventist duruşu “doğum kontrolü, cinsiyet seçimi veya maslahat dolayısıyla kürtaj yapılması onaylanmaz” şeklindedir. Ne var ki, kadınlar zaman zaman ciddi ahlâkî veya tıbbî ikilemler meydana getiren istisnaî durumlarla karşılaşabilirler, örneğin hamile kadının hayatına veya sağlığına yönelik ciddi tehditler, cenindeki ciddi konjenital bozukluklar ve tecavüz veya ensest ilişki sonucu meydana gelen hamilelikler gibi; bu durumlarda bireylere kendi kararlarını vermeleri tavsiye edilir.[31]

Genel Konferansın yayınladığı resmî açıklamalara göre, Kitab-ı Mukaddes tarafından takdir edilen tek cinsel ilişki yolu heteroseksüel evliliklerdir. Adventistler eşcinsel evlilik törenleri gerçekleştirmezler, aktif eşcinseller görevlendirilemez ve kilise üyeliğinden çıkarılabilirler.[32][33] Evlilik dışı ilişki boşanmaya izin verilen nedenlerden biridir, ancak yine de mümkünse uzlaşma teşvik edilir. Adventistler evlilik öncesi hem erkeklerin hem kadınların cinsel ilişkiden kaçınması gerekliliğine inanır ve teşvik eder. Kilise evlenmeden birlikte yaşamayı tasvip etmez.[34] Yeni Ahit metinleri evlilikte kadınların kocalarına bağımlı olmaları[35] ve "kocalar[ın] kendi karılarını... tıpkı Mesih’in de kilise topluluğunu sevdiği ve kendisini onun için vermiş olduğu gibi sev[meleri]" gerektiğini öğretecek şekilde yorumlanır. Adventist Kilisesi diğer etik konularda da resmî açıklamalar yayınlamıştır. Kilise, aktif ötenaziye karşıdır, ancak ölüme izin verecek şekilde ilaç tedavisinin pasif şekilde kesilmesine izin verir;[36] doğum kontrolü doğru kullanılırsa evli çiftler için onaylanır, fakat kürtajın doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmasına ve her durumda evlilik öncesi cinsel ilişkiye de karşı çıkar;[37] ve insan klonlamaya teknolojinin güvenli olmadığı ve sakat doğumlara veya kürtaja yol açacağı süreç olarak bakar, onaylamaz.[38]

Giysi ve eğlence

[değiştir | kaynağı değiştir]

Adventistler giyim ve eğlence konularında geleneksel olarak toplumsal muhafazakâr tavırlar benimsemişlerdir. Bu tavırlar kilisenin temel inançlarından birine şu şekilde yansımıştır:

Kutsal Ruh’un bizlerin içinde Rabb’imizin karakterini tekrar oluşturması için, yalnızca yaşamlarımızda bize Mesih’e yaraşır paklık, sağlık ve sevinç getirecek şeylere katılırız. Bu, zevk ve eğlencelerimizin en yüksek Hristiyan beğeni ve güzellik standartlarına uygun olması gerektiği anlamına gelir. Kültürel farklılıklar göz önüne alınarak, giyimimiz sade, mütevazı ve düzgün, gerçek güzelliği dış görünüşünde olmayıp bilakis ince ve sakin bir ruhun yok edilemez süsünde olan kişilere uygun olmalıdır.[20]

Buna göre, pek çok Adventist vücutta delik açma ve dövme gibi uygulamalara karşıdır ve mücevherat takmaktan kaçınırlar, bunlara küpe ve bilezik de dâhildir. Genel Konferansın duruşu alyansın yasaklanması yönünde olmamasına rağmen, bazıları alyans takılmasına da karşı çıkmaktadır.[39] Muhafazakâr Adventistler olumsuz ruhsal etki meydana getirdiği düşünülen, dans, rock müziği ve dünyevî, tiyatro gibi belirli dinlence faaliyetlerinden kaçınırlar.[40][41] Ancak 1989 yılından itibaren yürütülen kapsamlı araştırmalarda Kuzey Amerikalı kilise üyesi gençlerin bu standartlardan bazılarını reddettikleri bulunmuştur.[42]

Bazılarına inanılmaz gelse de, kilisede yetiştiğim sıralarda [1950’ler ve 1960’larda] sinemaya ve dansa gitmemem, popüler müzik dinlememem, roman okumamam, mücevher takmamam, bovling, bilardo ve kart oynamamam, hatta profesyonel sporlara hayran olmamam öğretildiği için müteşekkirim.

— [James R. Nix], "Growing Up Adventist: No Apologies Needed"[43]

Bazı Adventistler Ellen White’ın yazılarını, bilhassa Counsels on Diet and Foods (Beslenme Düzeni ve Yiyecekler Üzerine Öğütler), Counsels to Parents, Teachers and Students (Anne–Babalara, Öğretmenlere ve Öğrencilere Öğütler) ve Education (Eğitim) adlı kitaplarını Hristiyan davranışlarına dair ilham edilmiş kaynaklar olarak gösterirler. Adventist kilisesi kumar oynanmasına resmî olarak karşıdır.[44]

Kâşifler

[değiştir | kaynağı değiştir]
"Kâşif" Gençler

Adventist kilisesinin Gençlik Şubesi, "Kâşifler" adında, 10 ile 16 yaşları arasındaki erkek ve kız çocuklarına yönelik, İzcilik hareketine benzer bir örgüt işletmektedir. Bir kimse 17 yaşına girdiğinde artık "Kâşif" sayılmaz, fakat personel kabul edilir.[45] Kâşifler gençleri kamp yapma, toplum hizmeti, kişisel danışmanlık ve yeteneğe dayalı eğitim gibi faaliyetlere yönlendirir ve onları kilisede önderlik için eğitir. Yerel Konferanslarda, bölgede oturan Kâşiflerin bir araya gelerek İzci Toplantılarına benzer etkinliklere katıldıkları yıllık “İzci Toplulukları” düzenlenir. “Maceracı” (6–9 yaş), “Gayretli Kunduz” (4–5 yaş) ve “Küçük Kuzu” (3–4 yaş) kulüpleri, Kâşif programına üye yetiştiren, küçük çocuklara yönelik programlardır. 16 yaşını dolduranlar “Uzman Kılavuzlar” (Oymakbeyine benzer) olmaya hak kazanır ve kulüpte önderlik rolleri üstlenmeye başlarlar.

Gençlik Kampı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yedinci Gün Adventist Kilisesi tüm Kuzey Amerika’da ve dünyanın diğer pek çok yerinde gençlik kampları işletmektedir. Her kampın yürüttüğü faaliyetler farklıdır, ancak çoğunda okçuluk, yüzme, atçılık, güzel sanatlar ve el sanatları, doğada yürüyüş, yüksekte gerili ipte yürüme ve diğer pek çok yaygın faaliyet bulunmaktadır. Normal kampların yanı sıra bazı yerlerde RAD kampları da denilen özel kamplar bulunur, bunların faaliyetleri sörf, su kayağı, kaya tırmanışı, golf, kaykay sporu, köpüklü su raftingi, bisikletle dağ gezisi, bisikletçilik, basketbol ve daha pek çok faaliyet arasında, her hafta değişebilir.

Adventist müjdeciliği

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vaftiz

19. yüzyıl sonlarında başlayan Adventist müjdeciliği çalışması günümüzde 200’ün üzerinde ülke ve bölgedeki insanlara ulaşmaktadır.[10] Adventist müjdeleme işçileri İncil’i duyurur, hastaneler ve klinikler yoluyla sağlığı destekler, yaşam standartlarını iyileştirmek için geliştirme projeleri yürütür ve felâket zamanlarında yardım sağlarlar.[46] Yedinci Gün Adventist Kilisesi’nin müjdeleme faaliyeti hem Hristiyan olmayanlara, hem de diğer mezheplerden Hristiyanlara yöneliktir. Adventistler Mesih’in kendi izleyicilerini tüm dünyaya ulaşmak için Büyük Görev ile çağırdığına inanırlar. Ancak Adventistler müjdeciliğin bireyin temel haklarına engel olmamasını sağlamak için tedbirlidirler. Din özgürlüğü Adventist Kilisesi’nin desteklediği ve önayak olduğu bir duruştur.[47]

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Andrews Üniversitesi

Adventist Kilisesi 7598 okul, yüksekokul ve üniversite işletmektedir, bunlarda toplam 1 milyon 545 bin öğrenci kayıtlıdır ve yaklaşık 80 bin öğretmen görev yapmaktadır.[48] “Dünyanın en büyük kilise destekli eğitim sistemlerinden birini” işlettiği bildirilmektedir.[49] Amerika Birleşik Devletleri’ndeki en büyük Protestan eğitim sistemini işletmektedir, bu aynı zamanda Roma Katolik Kilisesi’nin eğitim sisteminin ardından ikinci sıradadır.[50] Adventist eğitim programı kapsamlıdır, “zihinsel, fiziksel, sosyal ve hepsinden önemlisi ruhsal sağlığı” içerir ve "düşünsel gelişim ile insanlığa hizmeti" amaçlamaktadır. Dünyadaki (nüfus bakımından) en büyük Yedinci Gün Adventist Üniversitesi, Mandeville, Jamaika’da bulunan Kuzey Karayip Üniversitesi’dir.

Sağlık

[değiştir | kaynağı değiştir]
Loma Linda Üniversitesi Hastanesi

Adventistler çok sayıda hastane ve sağlık kurumu işletmektedir. Kuzey Amerika’daki en büyük tıp okulları ve hastaneleri Loma Linda Üniversitesi ve ona bağlı Tıp Merkezi’dir. Kilise dünya çapında geniş bir hastaneler, klinikler, yaşam tarzı merkezleri ve sanatoryumlar ağı işletmektedir. Bunlar kilisenin sağlık mesajında ve dünya çapında müjdeleme faaliyetlerinde rol oynamaktadır.[51] Adventist Sağlık Sistemi, Amerika Birleşik Devletleri’nde Protestanlara ait, kâr amacı gütmeyen ve çok kurumlu en büyük sağlık sistemidir. Sağlık sistemi Yedinci Gün Adventist Kilisesi tarafından finanse edilmekte ve yılda 4 milyonun üzerinde hastaya hizmet vermektedir.

İnsanî yardım ve çevre

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kilise 50 yıldan uzun bir süredir Adventist Geliştirme ve Yardım Kurumu (ADRA) aracılığıyla insanî yardım alanında etkin olmuştur. ADRA dünyanın 125 ülkesi ve bölgesinde, mezhep bağlılığı olmayan bir yardım kurumu olarak çalışmaktadır. Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi tarafından ADRA’ya Genel Danışmanlık Statüsü verilmiştir. ADRA hem krizlerde yardım, hem de fakirlik durumlarında gelişim sağlamak için dünya çapında 4 binin üzerinde personel çalıştırmaktadır.

Kilise çevrenin korunmasına ve gözetilmesine,[52] ayrıca iklim değişikliğinin meydana getirdiği tehlikelerden kaçınmak için önlemler alınmasına önem verir.[53]

“Yedinci Gün Adventizmi insanların ölçüsüz aşırı tüketimin, mal biriktirmenin ve atık üretiminin kısırdöngüsüne girmediği, basit ve sağlıklı bir hayat tarzını savunur. Doğaya saygıya, dünyanın kaynaklarının kullanımındaki kısıtlamaya, kişinin ihtiyaçlarını yeniden değerlendirmesine ve yaratılmış hayatın değerinin yeniden ikrar edilmesine dayalı olan, hayat tarzında bir yenilenme istenir.”[54]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Yedinci Gün Adventist Kilisesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dipnotlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ SDA Religioustolerance.org
  2. ^ officially abbreviated Adventist "Use of the Church Name". Seventh-day Adventist Church. Archived from the original on January 10, 2007. Retrieved 2007-01-11.
  3. ^ Queen, Edward L.; Prothero, Stephen R.; Shattuck, Gardiner H. (2009). 'Seventh-day Adventist Church' in Encyclopedia of American religious history, Volume 3, 3rd edition. New York, NY: Infobase Publishing. p. 913. ISBN 978-0-8160-6660-5.
  4. ^ a b "Seventh-day Adventists—The Heritage Continues Along". General Conference of Seventh-day Adventists. Archived from the original on December 6, 2006. Retrieved 2007-01-17.
  5. ^ Ronald L. Numbers, Prophetess of health: a study of Ellen G. White (3rd ed. 2008) pp. xxiii–xxiv
  6. ^ Seventh-day Adventist Church Fundamental Beliefs Retrieved 2011-06-22.
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2013. 
  8. ^ "Largest Religious Bodies". Adherents.com. 2007-05-18. Retrieved 2010-07-30.
  9. ^ "Top 10 Largest Highly International Religious Bodies". Adherents.com. 2007-05-18. Retrieved 2010-07-30.
  10. ^ a b "Seventh-day Adventist World Church Statistics". Office of Archives and Statistics, General Conference of Seventh-day Adventists. December 2009. Retrieved 2011-09-043.
  11. ^ "Statistical report. Annual council of the General Conference Committee, October 9–14, 2009". 2009-06-30. Retrieved 2010-03-23.
  12. ^ Cottrell, R. F. (June 26, 1855). "Definite Time". Review and Herald (Rochester, NY: James White) 06 (32): 5.
  13. ^ Statistical Report of Seventh-day Adventist Conferences, Missions, and Institutions. The Eighty-third Annual Report Year Ending December 31, 1945, pp. 2, 4
  14. ^ Kenneth Samples (1988). From Controversy to Crisis: An Updated Assessment of Seventh-day Adventism. Christian Research Institute
  15. ^ Anthony A. Hoekema (1963). The Four Major Cults. William B. Eerdmans. ISBN 978-0-85364-094-3.
  16. ^ Adventist historian George R. Knight notes several other leading evangelicals who considered Adventist doctrine to be heterodox; these included Donald Barnhouse (prior to 1950), Norman F. Douty, Herbert S. Bird, E. B. Jones, Louis B. Talbot and M. R. DeHaan. See Questions on Doctrine, annotated edition. Andrews University Press. pp. xiii–xxxiii. 2003
  17. ^ See also Julius Nam. "The Questions on Doctrine saga: Contours and Lessons" and Kenneth Samples. "Evangelical Reflections on Seventh-day Adventism: Yesterday and Today"
  18. ^ "Adventism" in Encyclopedia of Evangelicalism by Randall Balmer, p7 describes Seventh-day Adventists as "an evangelical denomination." The Christian Research Institute claims "mainstream Adventism is primarily evangelical" in the sense that "the great majority of Adventist scholars, teachers and pastors that [the author has] spoken with believe firmly in salvation by grace through faith alone." "Seventh-day Adventism: Christian or Cultic?[dead link]" from the Christian Research Institute. Accessed 25 Feb 2008.
  19. ^ Ronald Numbers, The Creationists: From Scientific Creationism to Intelligent Design
  20. ^ a b "Fundamental Beliefs". Seventh-day Adventist Church. Retrieved 2007-01-08.
  21. ^ "A Seventh-day Adventist Philosophy of Music—Guidelines". General Conference of Seventh-day Adventists Annual Council. October 2004.
  22. ^ Health. Archived from the original on October 3, 2006. Retrieved 2006-10-06.
  23. ^ Britannica.com
  24. ^ Buettner, Dan (November 16, 2005). "The Secrets of Long Life". National Geographic 208 (5): 2–27. ISSN 0027-9358. Retrieved 2006-06-06. Excerpt. See also National Geographic, "Sights & Sounds of Longevity"
  25. ^ Anderson Cooper, Gary Tuchman (November 16, 2005). CNN Transcripts on Living Longer. Retrieved 2006-08-25. See CNN excerpt on YouTube.
  26. ^ Kolata, Gina (2007-01-03). "A Surprising Secret to a Long Life: Stay in School". The New York Times.
  27. ^ YouTube – The Blue Zone
  28. ^ "Three Strategic Issues: A World Survey". General Conference of Seventh-day Adventists, 2002. See question 26, on page 14 etc.
  29. ^ See also "The Myth of Vegetarianism" by Keith Lockhart. Spectrum 34 (Winter 2006), p22–27
  30. ^ "The Living Weapon: Operation Whitecoat." American Experience. Retrieved April 19, 2010, from http://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/general-article/weapon-operation-whitecoat/ 19 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  31. ^ "Guidelines on Abortion". October 12, 1992. Archived from the original on February 7, 2006. Retrieved 2006-03-23.
  32. ^ "Seventh-day Adventist Position Statement on Homosexuality". Seventh-day Adventist Church. 1999-10-03. Archived from the original on October 3, 2006. Retrieved 2006-10-18.
  33. ^ "Seventh-day Adventist Response to Same-Sex Unions—A Reaffirmation of Christian Marriage". General Conference of Seventh-day Adventists. 2004-03-09. Archived from the original on January 10, 2007. Retrieved 2007-01-11.
  34. ^ Miroslav M. Kiš. "Seventh-day Adventist Position on COHABITATION"
  35. ^ Ekkehardt Mueller (2005). Submission in the New Testament (Ephesians 5). Biblical Research Institute
  36. ^ "A Statement of Consensus on Care for the Dying". General Conference of Seventh-day Adventists. 1992-10-09. Archived from the original on December 6, 2006. Retrieved 2007-01-11.
  37. ^ "Birth Control: A Seventh-day Adventist Statement of Consensus". General Conference of Seventh-day Adventists. 1999-09-29. Archived from the original on November 30, 2006. Retrieved 2007-01-11.
  38. ^ "Statement on Ethical Considerations Regarding Human Cloning". General Conference of Seventh-day Adventists. 1998-09-27. Archived from the original on December 7, 2006. Retrieved 2007-01-11.
  39. ^ Roger, **** (1987-12-10). "The Wedding Band, Ellen G. White, and the Seventh-day Adventist Church". Biblical Research Institute. Retrieved 2007-01-11.
  40. ^ "Adventist students sanctioned for attending dance (2001)". Associated Press. 2001. Retrieved 2007-01-11.
  41. ^ Applause, Hand Waiving, Drumming, & Dancing in the Church by Dr. Samuel Pipim
  42. ^ Case, Steve. "Shall We Dance?". Dialogue. Retrieved 2007-01-11.
  43. ^ Nix, James (2006). "Growing Up Adventist: No Apologies Needed". Adventist Review. 6 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2007.  For a less restrictive account of an Adventist childhood in the 1970s, see Growing Up Adventist by Andy Nash
  44. ^ "A Seventh-day Adventist Statement on Gambling". General Conference of Seventh-day Adventists Administrative Committee. 2000. Archived from the original on December 28, 2006. Retrieved 2007-01-11.
  45. ^ Adventist Manual
  46. ^ "Adventist Mission". Retrieved 2007-01-17.
  47. ^ "A Seventh-day Adventist Statement on Religious Liberty, Evangelism, and Proselytism". General Conference of Seventh-day Adventists Administrative Committee. 2000. Archived from the original on December 6, 2006. Retrieved 2007-01-18.
  48. ^ "Department of Education, Seventh-day Adventist Church". Retrieved 2010-06-18.
  49. ^ Rogers, Wendi; Kellner, Mark A. (April 1, 2003). "World Church: A Closer Look at Higher Education". Adventist News Network. Retrieved 2010-06-19.
  50. ^ Seeking a Sanctuary, p. 113
  51. ^ "Adventist Health Outreach".
  52. ^ A Statement on the Environment, 1995 and Statement on Stewardship of the Environment, 1996. See also fundamental beliefs #6, "Creation" and #21, "Stewardship".
  53. ^ The Dangers of Climate Change: A Statement to Governments of Industrialized Countries, 1995 (Official statement)
  54. ^ Statement on Stewardship of the Environment, 1996

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yedinci_Gün_Adventist_Kilisesi&oldid=34411194" sayfasından alınmıştır