Ali sayfasının kaynağını görüntüle

{{Kraliyet bilgi kutusu
| isim = Ali ibn Ebu Talib ibn Abdülmüttalib<br />
عَلِيُّ بْن أَبِي طَالِب
| başlık = [[Halife]] <br /> [[Emîru'l-Mu'minîn]] <br /> [[On İki İmam|İlk İmam]] ([[Şii]] [[Şii'lere göre Ali|görüşü]])
| resim = Rashidun_Caliph_Ali_ibn_Abi_Talib_-_علي_بن_أبي_طالب.svg
| altyazı = [[Arapça]] [[Hüsn-i hat|Hüsn-ü Hatt]] ile "Ali Radıyallahu anhu" yazısı
| veraset = [[Raşidun Halifeliği]]'nin 4. [[Halifeler listesi|Halife]]si ve [[Emîru'l-Mu'minîn]] <br /> [[Sünni]] [[Sünni'lere göre Ali|görüşü]]
| resim_boyutu = 
| hüküm_süresi = 22/24 Haziran 656 - 28 Ocak 661
| önce_gelen = [[Osman bin Affan]]
| sonra_gelen = [[Hasan bin Ali]]
| veraset1 = [[Emîru'l-Mu'minîn]] ve [[Şii İslam]]'ın ilk [[On İki İmam|İmamı]] <br /> [[Şii]] [[Şii'lere göre Ali|görüşü]]
| hüküm_süresi1 = 632-661
| sonra_gelen1 = [[Hasan bin Ali]]
| defin_yeri = [[İmam Ali Türbesi]] olduğu sanılmaktadır.
| eşi = [[Fatıma]]
| babası = [[Ebu Talib bin Abdülmuttalib]]
| annesi = [[Fatıma bint Esed]]
| dini = [[İslam]]
| doğum_tarihi = 599 veya 600
| doğum_yeri = [[Mekke]], [[Hicaz]], [[Arabistan]]
| ölüm_tarihi = 28 Ocak/29 Ocak 661
| ölüm_yeri = [[Kufe]], [[Arabistan]], [[Raşidun Halifeliği|Raşidi Hilafet]]
}}{{diğer anlamı2|Ali}}
'''Ali bin Ebu Talib''' ({{dil|ar|علي بن أبو طالب‎|dil_adı|e}}; 21 Mart 599 veya 600, [[Mekke]] - 28 Ocak 661, [[Kufe]]),<ref name="Iranica">{{Ansiklopedi kaynağı|başlık=Alī ibn Abu Talib|ansiklopedi=Encyclopædia Iranica|erişimtarihi=16 Aralık 2010|url=http://www.iranica.com/newsite/articles/v1f8/v1f8a043.html|arşivurl=https://web.archive.org/web/20071107180319/http://www.iranica.com/newsite/articles/v1f8/v1f8a043.html|arşivtarihi=7 Kasım 2007|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=50877 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=1 Kasım 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131101161831/http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=50877 |arşivtarihi=1 Kasım 2013 |ölüurl=hayır }}</ref> [[İslam Devleti]]'nin 656-661 yılları arasındaki [[halife]]si. İslam peygamberi [[Muhammed]]'in damadı ve amcası [[Ebu Talib]]'in oğlu olan Ali, Muhammed'in İslam'a davetini kabul eden ilk erkek kişidir.<ref>{{Harvnb|Kelen|2001|p=29}}</ref><ref name="watt">{{Harvnb|Watt|1953|p=xii}}</ref> [[Sünni İslam]]'a göre Ali, [[dört halife]]nin sonuncusu, [[Şii İslam]]'a göre ise imamların ilki ve Muhammed'in hak vârisidir. [[Şii]] ve [[Sünni]] [[İslam]] arasındaki farklılaşmanın ana nedeni Muhammed'in gerçek vârisinin kim olduğu konusundaki görüş farklılığından ileri gelmektedir.<ref name="Britannica">{{Ansiklopedi kaynağı|soyadı=Nasr|ad=Seyyed Hossein|yazarbağı=Seyyed Hossein Nasr|başlık=Ali|ansiklopedi=Encyclopædia Britannica Online|erişimtarihi=12 Ekim 2007|yayıncı=Encyclopædia Britannica, Inc.|url=http://www.britannica.com/eb/article-9005712/Ali|arşivurl=https://web.archive.org/web/20071018014146/http://www.britannica.com/eb/article-9005712/Ali|arşivtarihi=18 Ekim 2007|ölüurl=hayır}}</ref>

[[Ebu Talib bin Abdulmuttalib|Ebu Talib]] ve [[Fatıma bint Esed]]'in çocukları olan Ali, [[Kabe]]'de doğan tek insan olup,<ref name="Britannica" /> İslam Peygamberi'nin himayesinde büyümüştür.<ref name="Britannica" /> Muhammed'e [[vahiy]] geldiğinde ise, onun davetini kabul eden ilk erkek olan Ali, hayatını İslam'a adamıştır.<ref name="Iranica" /><ref name="Tabatabae191">{{Harvnb|Tabatabaei|1979|p=191}}</ref><ref name="Ashraf 2005 p=14">{{Harvnb|Ashraf|2005|p=14}}</ref><ref name="Islam">{{Ansiklopedi kaynağı|ansiklopedi= Encyclopaedia of Islam and the Muslim world; vol.1|soyadı = Diana|ad = Steigerwald|başlık=Alī ibn Abu Talib|yayıncı=MacMillan|isbn =978-0-02-865604-5}}</ref> Peygamberin emri üzerine [[hicret]] gecesi onun yatağına yatan ve emanetleri sahiplerine ileten Ali, kısa bir süre içinde peygamberin ardından [[Medine]]'ye gitmiş, burada İslam Peygamberi'nin kızı [[Fatıma]] ile<ref name="Britannica" /> evlenmiştir. Medine döneminde başlayan ilk küçük çaplı savaşlardan başlayarak neredeyse katılmadığı hiçbir savaş olmaması hasebiyle, savaşçılığı ve cesareti ile bilinen Ali, üçüncü halife [[Osman bin Affan]]'ın öldürülmesinin ardından halk tarafından halifeliğe getirilmiştir.<ref name="Ashraf (2005), pp. 119-120">Ashraf (2005), ss. 119-120</ref><ref name="Madelung (1997), ss. 141-145">Madelung (1997) ss. 141-155</ref>{{Ali}}
Ali diğer bir kısım dini kişiliklerle birlikte "[[Alevilik|Ali kültü]]"nün merkezi kişiliğini oluşturur.<ref>{{Web kaynağı |url=https://yenidenergenekon.com/219-turk-halk-inanclarinda-hz-ali-kultu/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=21 Eylül 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080907032556/http://www.yenidenergenekon.com/219-turk-halk-inanclarinda-hz-ali-kultu/ |arşivtarihi=7 Eylül 2008 |ölüurl=hayır }}</ref> Rivayet kültürüne dayalı eserlerde, Ali bilhassa ilmi, cesareti, imanı, dürüstlüğü, adanmışlığı, sadıklığı, cömertliği ve şefkati ile anılmakta olup, batıni [[tasavvuf|Sufi gelenek]]ler için en önemli mistik figürdür. Özellikle, tefsir, fıkıh ve dini düşünce alanındaki üstünlüğü kabul görür.<ref name="Madelung 1997 p=309 and 310">{{Harvnb|Madelung|1997|p=309 and 310}}</ref>

=== Soyu ve anne-babası ===
{{Ana|Fatıma bint Esed|Ebu Talib bin Abdülmuttalib}}
Ali'nin annesi, Muhammed'in dedesi olan [[Abdülmuttalib]] (Şeybe)'in kardeşi olan [[Esed bin Haşim]]'in kızıdır. [[Abdülmuttalib]] öldüğünde, Muhammed'e annelik eden onu koruyup kollayan ve İslâm Peygamberi'nin ilk eşi [[Hatice bint Hüveylid]]'in ardından Müslüman olan ikinci kadındır.

Ali'nin babası, [[Kureyş]]'in liderliğini babası [[Abdülmuttalib]]'den devralan [[Ebu Talib]] idi. [[Ebu Talib]], dedesinin ölümü sonrası kimsesiz kalan Muhammed'i himayesine aldı ve 43 yıl himayesini sürdürdü. Muhammed peygamberliğini ilan ettiğinde [[Kureyş]], Ebu Talib'in ölümüne değin, kendinden çekinmiş ve Muhammed'e zarar vermeye cesaret edememişlerdir.<ref>Tabakat, İbn Sad, 1/75</ref>

== Doğumu ve isim verilmesi==
[[Mekke]]'de, 30. [[Fil Yılı]]'nın [[Recep]] ayının 13. günü, bir başka görüşe göre de [[Zilhicce]] ayının yedinci günü, [[Kâbe]]’nin içinde dünyaya geldi (MS 599). Annesi [[Fatıma bint Esed|Fatıma]] Ali'yi doğurmak üzere iken [[Kâbe]] duvarına dayandı. Bu esnada duvarın yarıldığına ve bir sesin içeri gelmesini söylediğine inanılır.<ref>Bihar’ul- Envar, c. 35, s. 8. Keşf’ul Ğumme, s. 19</ref> Dördüncü gün dışarı çıktığında [[Fatıma bint Esed|Fatıma]]'nın kucağında bir erkek çocuğu vardır. [[Ebu Talib]] ve ailesine müjde verilir, Muhammed herkesten önce gelerek bebeği kucağına alır ve o sıralarda eşi [[Hatice bint Hüveylid]] ile birlikte evinde kaldığı Ebu Talib'in evine kadar taşır<ref>Hidayet Önderleri. 2006. s. 64</ref> ve evliliğinin henüz ikinci ya da üçüncü yılındadır.<ref>Ashraf (2005), p. 6-7.</ref>)

Ali isminin [[Ebu Talib]]'e bu ilham olduğu,<ref>Bihar’ul- Envar, c. 35, s. 18</ref> daha çok da bu ismin [[Muhammed]] tarafından verildiğine inanılır.<ref>Bakınız:
* Ashraf (2005), s. 6
* [http://www.witness-pioneer.org/vil/Articles/companion/00_ali_bin_talib.htm Beyt Al-Hikama, Virtual library of witness pioneer] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20081208133950/http://www.witness-pioneer.org/vil/Articles/companion/00_ali_bin_talib.htm |tarih=8 Aralık 2008 }}</ref>

=== Çocukluğu ===
Ali'nin çocukluk dönemi, Muhammed'in çocukluk döneminin geçtiği evde geçmiştir. Her ikisi de [[Ebu Talib]]'i bir baba ve yönetici olarak tanıyorlardı; [[Fatıma bint Esed]]'e de anne diyorlardı. Bu ortamın, onun yetişmesinde çok önemli bir yeri olmuştur. Muhammed, Ali'yi omzuna alır Mekke'nin dağlarında, vadilerinde ve sokaklarında dolaştırırmış.<ref>Zemahşeri, Hilyetül Ebrar, c. 1, s. 232</ref>

Ali’nin çocukluğunda bir kuraklık Mekke'yi sarmıştı. Muhammed, amcasının birer çocuğunu kendi yanlarına alarak onun ekonomik sıkıntısını hafifletmek istediğini bir diğer amcası Abbas'a bildirdi. [[Abbas Bin Abdülmuttalip|Abbâs bin ʿAbd el-Muttalib]] [[Câ‘fer et-Tayyâr]]'ı, [[Ebû’l-Kâsım Muhammed ibn ʿAbd Allâh ibn ʿAbd’ûl-Muttâlib|Muhammed ibn ʿAbd Allâh]] ise Ali'yi büyütmek üzere yanlarına aldılar.<ref>İbni Esir, El-Kamilü Fi't-Tarih, Beyrut, Dar-ı Sadır, 1399 H. C2, S58 -İbni Hişam, Abtülmelik, Es-Siyretü'n-Nebeviyye, Kahire, 1355 H. C1, s262 -Taberi Muhammed b. Carir, Tarihü'l-Ümemi ve'l-Müluk, Beyrut Darü'l-Kamus-ül-Hadis C2, s 213 -İbni Ebi'l-Hadid, Şerh-i [[Nehсül Belağa|Nehcü'l-Belağa]] 1. Baskı, Kahire, 1378 H. C 13, S 119</ref> Ali, hutbelerinin, sözlerinin ve emirlerinin toplandığı kitabı olan [[Nechül Belağa]]'da o günleri şöyle anlatır:
"Çocuktum henüz, o beni bağrına basar, yatağına alırdı, beni koklardı, lokmayı çiğner, ağzıma verir yedirirdi... Ben de her an, devenin yavrusu, nasıl anasının ardından giderse, onun ardından giderdim; o her gün bana huylarından birini öğretir ve ona uymamı buyururdu. Her yıl [[Hira]] Dağı'na çekilir, kulluğa koyulurdu. Onu ben görürdüm, başkası görmezdi."<ref>Subhi Salih, "[[Nehсül Belağa|Nehcü'l-Belağa]]," 192. Hutbe</ref>

== Gençlik yılları ve Müslüman oluşu ==
[[Şiilik|Şîʿa]] ve [[Alevî]] inancına göre Ali, Müslümanlar arasında ilk inanan, 'Kâbe'de dünyaya gelen tek insan'dır. [[Sünnî]] kaynaklara göre ise, [[Hatice]]'den sonra, ikinci müslümandır.

== Evlilikleri ve çocukları ==
1- Ali'nin ilk eşi Muhammed'in kızı [[Fatıma]]'dır. Ali Fatıma ölene kadar başkasıyla evlenmemiştir. Fatıma'dan 5 çocuğu olmuştur; isimleri şunlardır: [[Hasan bin Ali|Hasan]], [[Hüseyin bin Ali|Hüseyin]], [[Zeyneb bint Ali|Zeynep]], [[Ümmü Gülsüm bint Ali|Ümmü Gülsüm]], [[Rukiyye bint Ali|Rukiyye]] ve [[Mûhsin ibn Ali]]. Mûhsin, henüz [[Fatıma]]'ın karnındayken, ölmüştür.{{kaynak belirt}}

2- Âmir b. Kilâb kabilesinden [[Ümmü'l-Benîn]]; Bu hanımdan [[Abbas bin Ali|El-Abbâs]], Câfer, Abdullah ve Osman adlarında dört çocuğu olmuş&shy;tur.{{kaynak belirt}}

3- Temim kabilesin&shy;den [[Leyla bint-i Mes'ud]]; Bu hanımından iki çocuğu olmuş&shy;tur: Abdullah ve Ebû Bekir.{{kaynak belirt}}

4- Has'amî kabilesinden [[Esma bint Umeys]]; Yahya ve Muhammedul-Asgar (Küçük Muhammed) dünyaya gelmiştir.{{kaynak belirt}}

5- Muhammed'in damadı Ebû'l-As b. Rebi'nin kızı [[Ümâme]]; Ali'nin hanımlarından birisidir. Muhammedu'l-Evsat (Ortanca Muhammed) bu hanım&shy;dan olmuştur.{{kaynak belirt}}

6- [[Havlet bint Câ'fer]] isimli eşi; "İbn-i Hânifîyye" diye de bilinen [[Muhammed bin el-Hânifîyye]] isimli oğlu dünyaya gelmiştir.{{kaynak belirt}}

7- Urve b. Mes'ud es-Sekafi'nin kızı [[Ümmü Said]]; Ali'nin bu hanımdan Ümmü-Hüseyin (?) ve Büyük Remle adlı kızları olmuştur.{{kaynak belirt}}

Ayrıca [[Süfyan bin Uyeyne]]'ye göre Ali'nin 17 tane cariyesi olmuştur.<ref name="Bursevi">{{Kitap kaynağı|yazar=İsmail Hakkı Bursevi|başlık=Ruhu'l Beyan Cilt:9|url=https://books.google.com/books?id=y4tZDwAAQBAJ&pg=PT429|yayıncı=Erkam Yayin San. A.ş.|isbn=978-605-302-337-1|sayfalar=429-|erişimtarihi=7 Mart 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200618204726/https://books.google.com/books?id=y4tZDwAAQBAJ&pg=PT429|arşivtarihi=18 Haziran 2020|ölüurl=hayır}}</ref>

Ali, eşlerinden ve [[cariye]]lerinden olma 14 erkek çocuk, 18 kız çocuk sahibiydi. Fakat nesli, Hasan, Hüseyin, Muhammed (İbn-i Hanefiyye), Abbas ve Ömer adındaki oğullarından türemiştir. Oğullarından çoğu Hicretin 61. Yılında [[Kerbela Savaşı]]'nda ölmüştür.<ref>Ali, Dört Halife Dönemi, Doç. Dr. Murat Sarıcık</ref>

=== Hicret - Medine dönemi ===
[[Dosya:Dhulfiqar.svg|küçükresim|upright=1.2|[[Alevîlik]] ile [[Şiîlik]]'te önemli bir yere sahip olan [[Zülfikar]] isimli kılıcın temsîlî bir resmi.]]

Rivayete göre Ali, canı pahasına, [[Mekke]]'lilerin İslâm peygamberini katletme kararı aldıkları hicret gecesinde peygamberin yatağında yatmıştır. Birçok [[tefsir]]cinin görüşüne göre Allah bu fedakârlığı takdir ederek şu ayeti nazil etmiştir:

"İnsanlardan öylesi de vardır ki, Allah’ın rızasını arayıp kazanmak amacıyla canını satar." ([[Bakara]]/207)

Muhammed hicret gecesi gizlice evden ayrılarak [[Medine]]'ye doğru yola çıkar. Ali daha sonra Muhammed'e emanet olan çeşitli malları sahiplerine iade ederek annesini, Muhammed'in kızı [[Fatıma Zehra]]'yı ve başka iki kadını da yanına alarak Medine'ye ulaşır.

Medine'de Muhammed müslümanlar arasında [[kardeşlik akdi]] okuttuğunda Muhammed, Ali'yi kendine kardeşliğe layık gördü. Kızı [[Fatıma]]'yı zevce olarak ona münasip gördü. Bir yıl sonra da ilk çocuğu olan [[Hasan]] dünyaya geldi.

==İslam tarihinde rolü  ==
[[Dosya:Ali'ye atfedilmiş naat duası kaligramı.jpg|upright=1.1|küçükresim|"[[Allah]]'ın [[Arslan]]ı" olarak anılan Ali'ye atfedilen [[aslan]] biçiminde yazılmış naat duası kaligrafisi.]]
[[Muhammed|Peygamber Muhammed]], [[Medine]]'ye [[Hicret]]'i emrettiğinde, Ali'yi [[Mekke]]lilerin emanetlerini dağıtması ve yatağına yatarak paganları atlatması için [[Mekke]]'de bıraktı. Ali görevini tamamlayıp Muhammed'den kısa bir süre sonra [[Medine]]'ye ulaştı. [[Medine]]'de Muhammed, [[Allah]]'ın onu [[Fatıma]]'ya lâyık gördüğünü bildirdi ve ikisini evlendirdi. Ali, Muhammed komutasındaki [[İslâm Devleti]]'nde son derece aktif roller aldı; neredeyse tüm savaşlara katıldı, ordu komutanlığı, [[tebliğ]] elçiliği gibi görevleri icra etti. [[Üçüncü Hâlife Osman ibn-i Affân]]'ın bir suikast sonucu ölmesiyle, halife seçilerek [[İslâm Devleti]]'nin başına geçti. Yönetimi sırasında Müslümanlar arasındaki ilk [[iç savaş]] ([[İlk Fitne]]) patlak verdi. Ali, [[Kûfe]]'de bir [[mescit]]te [[ibâdet]] ederken [[Haricîler]]'den ''[[Abdurrahman İbn-i Mülcem]]'' tarafından hançerli saldırıya uğradı ve birkaç gün sonra öldü.<ref name=BritannicaAli/> [[Kûfe]] yakınlarında toprağa verildi.<ref name=BritannicaAli/>

İlk dönem İslâm kaynaklarının birçoğunda, Ali [[Kâbe]]'nin içinde doğan ilk ve tek insan olarak kaydedilir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://books.google.com/books?id=5GiZqe3tI1gC&pg=PA5&dq=ali+birth+kaaba |başlık=Encyclopaedia of the Holy Prophet and Companions |erişimtarihi=7 Temmuz 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20140103001358/http://books.google.com/books?id=5GiZqe3tI1gC&pg=PA5&dq=ali+birth+kaaba |arşivtarihi=3 Ocak 2014 |ölüurl=hayır }}</ref> Ali'nin babası yerel bir kabilenin şefi olan<ref name=BritannicaAli/> [[Ebu Talib]], annesi [[Fatıma bint Esed]]'dir. Bununla birlikte Ali, Muhammed'in evinde ve onun gözetiminde büyümüştür. Muhammed, peygamberliğini ilan edip [[İslâmiyet]]'e davet etmeye başladığında, Ali bu daveti kabul eden Şia'ya göre ilk, Sünnilere göre ([[Hatice bint Hüveylid|Hatice]]'nin ardından) ikinci insandır.<ref name="Iranica"/><ref name="Tabatabae191"/><ref name="Ashraf 2005 p=14">{{Harvnb|Ashraf|2005|p=14}}</ref><ref name="Islam" />

Ali, İslâm dünyasının hemen her yerinde, imanı, adaleti, ülke yönetimi, dürüstlüğü, savaşçılığı, cesareti ve ilmi ile anılır. [[İslâm]] [[tarikat]]larının çoğu, kökenleri olarak Ali'yi gösterirler ve onun soyundan geldiklerini iddia ederler. Ali [[İslam tarihi]]nde üzerinde en çok tartışılan şahsiyetlerden biridir.{{kaynak belirt}}

[[Dosya:Asadullah.gif|küçükresim|upright=1.2|Ali'yi [[Allah]]'ın [[aslan]]ı olarak resmeden bir hat.]]
Ali, Muhammed'in katıldığı tüm savaşlarda [[sancaktar]] olarak bulundu. Sadece [[Tebük seferi]]'ne Muhammed'in emri ile Medine'de kaldığı için katılmamıştır.

=== Bedir Savaşı'nda ===
{{Ana|Bedir Savaşı}}
Ali, [[Bedir]] savaşında karşı ordudan yirmi bir kişiyi öldürdü. Öldürdüğü kişiler arasında [[Muâviye]]'nin dedesi [[Utbe]], dayısı [[Velid]] ve kardeşi [[Hanzele]] de vardı. [[Uhud]] savaşında ise Kureyş'in meşhur savaşçılarından dokuz kişiyle çarpıştı ve muvaffak oldu. Ali hakkında efsanevi anlatımlar bulunur. Bu anlatımlardan birisi de Ali'nin bu savaşta bedeninden yetmiş yara {{kaynak belirt}} almasına rağmen son ana kadar peygamberin yanında savaştığı ve [[Cebrail]]'in, Ali'nin bu fedakarlığını görünce birkaç defa:

"[[Zülfikar]]'dan başka kılıç, Ali'den başka da yiğit yoktur" dediği rivayet edilir.{{kaynak belirt}}

=== Hendek Savaşı'nda ===
{{Ana|Hendek Savaşı}}
[[Hendek Savaşı]]'nda, Arapların ünlü savaş kahramanı Amr bin Abduved'in hendeği atıyla aşması üzerine çarpıştılar. Amr'a göre daha zayıf görünümlü olmasına ve Amr'ın küçümsemesine rağmen Ali galip geldi. Amr'ın, Ali tarafından yenilmesi [[Medine]]'yi kuşatan ve bu kuşatmayı destekleyenler arasında üzüntü ve ümitsizlik meydana getirdi. [[Hendek Savaşı]]'nın sonucunda Ali'nin bu başarısının önemli bir yeri olduğuna inanılır.

=== Hayber Savaşı'ında ===
{{Ana|Hayber Savaşı}}
[[Hayber Savaşı]]'nda, ilk iki taarruzu yönetenler ''([[Ebu Bekir]] ve [[Ömer bin Hattab]])'' bir başarı sağlayamayınca peygamberin sancağı Ali'ye verdiği, Ali bin Ebu Talib'in o gün galip gelinmesinde büyük rol oynadığı rivayet edilir.

Bu savaşta Ali'nin Hayber Kalesi'nin kapısını eli ile yıktığı ve bu kapıyı kendi için kalkan olarak kullandığı söylenir. Hayber kalesinin alınmasıyla [[Şam]] Suriye ticaret yolunun güvenliği sağlanmış oldu.

== Muhammed'in ölümü, halifelik ve miras sorunları ==
[[Dosya:Investiture of Ali Edinburgh codex.jpg|küçükresim|[[Gadir-i Hum]]'da Ali'nin seçilmesi, İlhanlılar dönemi el yazması görseli]]

Ali, Muhammed öldüğünde 33 yaşındaydı. Peygamberin damadı ve amcasının oğlu olması hasebiyle en yakın akrabası konumunda olduğundan defin hazırlıklarıyla ilgilendi. Bu sırada [[Ebu Bekir]] ve [[Ömer bin Hattab]] Saqifa'da toplanan Ensar'dan bir grubun müslümanların geleceğini tartışmak ve halife seçmek için düzenlediği toplantıya Ebu Ubeyde ile birlikte Mekke'den göç eden müslümanların temsilcileri olarak katıldılar. Toplantıda zaman zaman şiddete dönüşen tartışmalar sonucunda Ebubekir halife seçildi. Bu toplantıda Ali'nin halife seçilmesi fikri yeterince savunulamadı. Eğer Ali toplantıya katılmış olsaydı sonuç değişebilirdi.<ref>{{Kitap kaynağı|url=Madelung, Wilferd, The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate.|başlık=ISBN 978-0-521-64696-3|tarih=1997|dil=İngilizce|sayfalar=30-35|yayıncı=Muhamma Cambridge University Press.}}</ref> İslam kurallarına göre naaşın defin öncesi yıkanması ve kefenlenmesi işlemlerini bizzat kendi yaptı.

[[Sünnî]]lere göre [[Cennetle Müjdelenen On Sahabe]]'den biri, [[Dört Büyük Halife]]'den sonuncusu; [[Şiî]]lere göre ise [[On Dört Masum]]'dan biri, [[On İki İmam]]'ın ilki ve Muhammed'in hak halefidir. İslam'daki Şiî-Sünnî ayrımı Ali'nin halifeliği mevzuuna dayanır.<ref name=BritannicaAli>{{Britannica|Alī}}</ref><ref name="firstfourcaliphs">{{Web kaynağı |url=http://www.usc.edu/dept/MSA/politics/firstfourcaliphs.html#ali |başlık=Ali'nin Sunni görüşü |erişimtarihi=10 Haziran 2008 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20081216034025/http://www.usc.edu/dept/MSA/politics/firstfourcaliphs.html#ali |arşivtarihi=16 Aralık 2008 |ölüurl=evet }}</ref> [[Sünnîler]], Muhammed'in bir halef bırakmadığını ''(dolayısıyla Müslümanların seçimi ile halifenin tayin olunduğunu söylerlerken),'' Şiîler ise Ali'yi halef bıraktığını söylerler ve [[Dört Büyük Halife|ilk üç hâlifeyi]] kabul etmezler.

632 yılında Muhammed'in ölümünden sonra [[Müslüman]] toplumunun başına kimin geçeceği kaygısı baş gösterdi. [[Müslümanlar]]ın bir kısmı ilk olarak [[Ebu Bekir]]'in [[halife]]liğini kabul ettiler. Ebu Bekir'den sonra ise sırasıyla, [[Ömer bin Hattab]],'' [[Osman bin Affan]],'' ve Ali'nin halifeliği kabul edildi. Bununla beraber bir kısım Müslümanlar peygamberin amcasının oğlu ve damadı olan, çocukluğundan itibaren peygamberin evinde büyümüş ve onu korumak için kendi hayatını tehlikeye atmış olan Ali'nin ilk halifelik için daha doğru bir seçim olduğunu düşünüyorlardı. Muhammed'in, [[Gadir-i Hum]] denilen yerde kendinden sonra Ali'nin başa geçmesi gerektiğini bizzat söylediği rivayet edilir.<ref>İmam Fahruddin Razi, “Mefatih’ul- Gayb”, İmâm Ahmed Sa’lebi, “Keşf’ul- Beyan”, Celaluddin Suyuti, “Durr’ul- Mensur”, Ebu’l- Hasan Ali “Esbab’un-Nuzul”, Muhammed bin Cerir Taberi, “Tefsir-i Kebir”, Hafız Ebu Naim İsfahani, “Ma Nezele Min’el- Kur’ân’i fi Ali’yyin” ve Hilyet’ul- Evliya’, Buhari, Tarih c. 1, s. 375’, Müslim “Sahih” c. 2, s. 325’, Ebu Davud Sünen’, Tirmizi, “Sünen”, Hafız bin Ukde, “Kitab’ul- Velayet”, İbn-i Kesir-i Şafii Dimaşki, Tarih’, İmam [[Ahmed bin Hanbel]], “Müsned” c. 4 s. 281 ve 371’de.</ref>

Muhammed'in dul eşlerinin yanı sıra Ali ve [[Fatıma]]'nın da Ebu Bekir'in hilafetinden hoşnutsuz olmalarının bir başka nedeni daha vardı.<ref>Sahih Buhari [http://www.usc.edu/dept/MSA/fundamentals/hadithsunnah/bukhari/053.sbt.html#004.053.325 4.53.325] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20060722010118/http://www.usc.edu/dept/MSA/fundamentals/hadithsunnah/bukhari/053.sbt.html#004.053.325 |tarih=22 Temmuz 2006 }}</ref> Muhammed öldüğünde geride önemli miktarda arazi ve mal varlığı bıraktı. Bunların en meşhuru tartışmaların da odağında olan [[Fedek Arazisi]]'dir. [[Ebu Bekir]]'e göre bu mal ve araziler peygamber tarafından halkın yararına idare ediliyordu ve dolayısıyla devlete ait kamu mallarıydı. Ali ise veraset ile ilgili vahiylerin Muhammed'in mirasını da kapsadığını iddia ederek bu duruma karşı çıkıyordu.

Eşi [[Fatıma]]'nın ölümünden sonra Ali, Fatıma'nın peygamberin mirasından payını almak için tekrar başvurdu ancak başvurusu aynı nedenlerle bir kez daha reddedildi. Bununla birlikte Ebu Bekir'den halifeliği devralan [[Ömer bin Hattab]], [[Medine]]'deki arazileri Muhammed'in kabilesi [[Haşimoğulları]] adına Ali ve Abbâs'a verdi; [[Hayber Muharebesi|Hayber]] ve [[Fedek Arazisi]]'ni ise devlet malı saydı.<ref>Madelung (1997), s. 62</ref> Şii kaynaklarına göre bu durum, Muhammed'in soyundan olanlara ([[Ehli Beyt]]), baskıcı halifeler tarafından yapılan haksızlıkların bir başka örneğidir.<ref>Bu duruma dair her iki tarafın düşüncelerini savunmakta kullandığı hadislere şu siteden ulaşılabilir: Sahih Buhari [http://www.usc.edu/dept/MSA/fundamentals/hadithsunnah/bukhari/080.sbt.html Book 80] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070925204158/http://www.usc.edu/dept/MSA/fundamentals/hadithsunnah/bukhari/080.sbt.html |tarih=25 Eylül 2007 }} (İngilizce)</ref>
{{ayrıca bakınız|Gadir-i Hum}}

== Halifelik dönemi ==
[[Dosya:Islamic_coin,_Time_of_the_Rashidun._Khosrau_type._AH_31-41_AD_651-661.jpg|küçükresim|upright=1.36|[[Raşidun Halifeliği]] döneminin İslami para örneği.<ref>{{Web kaynağı |url=https://depts.washington.edu/silkroad/museums/bm/bmislamiccoins.html#:~:text=The%20Arabic%20inscription%20on%20the,In%20the%20name%20of%20God.%22 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=30 Mayıs 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20220420063426/https://depts.washington.edu/silkroad/museums/bm/bmislamiccoins.html#:~:text=The%20Arabic%20inscription%20on%20the,In%20the%20name%20of%20God.%22 |arşivtarihi=20 Nisan 2022 |ölüurl=hayır }}</ref> [[Sasani İmparatorluğu]] hükümdarı [[II. Hüsrev]]'in taklidi. ([[Bişâpûr|Bishapur]] basımı) Tarih H 36 (MS 656). Sasani tarzı büst; kenarda bismillah/ Kurdeleler ve görevlilerle ateş sunağı; yıldız ve hilal çevreleyen alevler; solda tarih, sağda para adı.]]

[[Dosya:Mohammad adil rais-Caliph Ali's empire 661.PNG|küçükresim|Halifeliği devrinde [[İslâm Devleti]]]]
[[Müslümanlar]]'ın bir kısmı, Ali'nin, kendinden önceki halifeleri kabul ettiğine inanırlar. Bununla beraber kendi halifeliğine kadar hiçbir savaşa katılmamış olması, diğerlerini halife olarak kabul etmediğine yorulur. [[Üçüncü Hâlife Osman ibn-i Affân]] âsiler tarafından öldürülünce, halk Ali'ye [[biat]] ederek onu [[Hilâfet]]e seçti. Osman taraftarlarının bir kısmı onun katilini bulana kadar Ali'yi [[hâlife]] olarak kabul etmeyeceklerini söylediler ve [[Müslüman]] toplumu ilk kez iç savaşa sürüklendi. [[İslâm Devleti]], Ali ile [[Muâviye]]'nin önderliğinde ikiye bölündü. Müslüman toplumunu ilk kez iç savaşa sürükleyen bu duruma İslâm literatüründe "[[İlk Fitne]]" denir.

Ali'nin hilafeti 4 yıl 9 ay sürdü. Toplumda çeşitli ıslahâtlara başvurarak, alt tabaka insanların iyi yaşamını temin etti.

=== İfk Olayı'ndaki tutumu ve Cemel savaşı===
{{Ana|İfk Olayı|Cemel Vakası|Talha bin Ubeydullah|Zübeyr bin Avvam}}

İfk Olayı, [[Aişe]]'nin 15 yaşında iken, bir sefer dönüşü esnasında kocası [[Muhammed]]'i genç bir [[Müslüman]] askerle aldattığı iddiasıdır. İddianın Müslümanlar arasında yayıldığında aldığı tutum nedeniyle [[Aişe]]'nin Ali'ye darıldığı, bu nedenle Ali'nin hilafetini desteklemediği düşünülür.<ref>Sarıçam, İbrahim. Emevi-Haşimi İlişkileri, Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997</ref>

Ali bin Ebu Talib, [[İslâm Devleti]]'nde çıkan karışıklıkları yatıştırmak için [[Basra]] yakınlarında ittifak kuran peygamberin dul eşi [[Aişe]], Talha ve Zübeyr gibi [[İslâmiyet]]'in tanınmış simaları ile savaştı. Ali'nin zaferi ile sonuçlanan savaşta [[Talha]] ve [[Zübeyr]] öldürüldü.

Bu olay [[Aişe]]'nin devesinin etrafında gerçekleştiği için Arapça ''cemel'' (deve) kelimesine atfen Cemel Vakası olarak bilinir.

=== Sıffin Savaşı ===
{{Ana|Sıffin Savaşı}}
Irak ve Şam sınırlarında Muâviye ile savaştı. Sıffin Savaşı olarak bilinen muharebeler 3 ay devam etti. Taraflar yenişemeyince hakem heyetine başvuruldu. Hakem olayından da net bir sonuç çıkmadı.

=== Nehrevan Savaşı ===
{{Ana|Nehrevan Savaşı|Haricîler}}
Ali'nin ordusu tarafından [[Haricîler]]'in büyük kısmı öldürüldü.

== Ali'nin ölümü ==
[[Dosya:Martyrdom of Imam Ali - By Yousef Abdinejad.jp.jpg|küçükresim|Ali'nin öldürülmesi<br />Eser sahibi: Yousef Abdinejad]]

[[Nehrevan Savaşı]]'nda rakiplerini ağır bir yenilgiye uğrattı. Bu savaştan sonra, [[Haricîler]]'den üç kişi [[Mekke]]’de [[Müslüman]]ların siyasi durumları hakkında bazı müzakereler yaptıktan sonra Ali'yi öldürmeyi kararlaştırdılar. Bu üç kişiden [[Abd’ûr-Rahmân İbn-i Mûlcem]], Ali'yi öldürmeyi üstlendi ve [[Kûfe]]’ye hareket etti. [[Kûfe]]'de evinin kapısının önünden çıktığı sırada "''Hüküm yalnızca Allah'a aittir, ne sana ne de senin adamlarına, ey Ali!''" diyerek zehirli bir hançerle başından yaralamıştı. Bu saldırının amacı [[Nahrevan Savaşı|Nahrevan]] yenilgisinin intikamını almaktı.<ref name=BritannicaAli/>

[[Hâlife]] Ali bin Ebu Talib, [[Abd’ûr-Rahmân İbn-i Mûlcem]]'in kılıç darbesinden sonra şöyle dedi: ''“[[Kâbe]]’nin [[Rab]]bine andolsun ki, kurtuluşa erdim!"'' İki gün evinde yattıktan sonra, hicretin 40. yılı [[Ramazan]] ayının 21. günü öldü (MS 661). Defnedildiği yeri uzun bir süre yalnızca en yakınları bilmiş ve yaklaşık bir asır sonra [[İmâm Câʿfer es-Sâdık]] onun mezarının [[Necef]]'te olduğunu açıklamıştır.

Ali vefat edince [[İslâm Devleti]] ve [[hilâfet]], 20 yıllığına, uzun yıllar savaştığı [[Muâviye]]'nin eline geçti.
{{ayrıca bakınız|Abd’ûr-Rahmân İbn-i Mûlcem|Haricîler}}

==İslam toplumunda yeri==
[[Dosya:Shi'i talismanic piece.jpg|sol|180px|Bir Şii tılsımı; Oturanlar: [[Hasan]], Ali ve [[Hüseyin]], sağı ve solunda ayakta kalan ise Kerbela Hadisesi'nde ölen [[Abbas bin Ali]] ([[Kaçar Hanedanı|Kaçar dönemi]] [[hat sanatı]] eseri, 19. yüzyıl)]]
Ali tarihsel kişiliği dışında bazı topluluklar için mitolojik, insanüstü bir varlıktır. "Hak / Muhammed / Ali" üçlemesinde üçüncü sırada, bazen ikinci sırada yer alır. Örneğin; "[[Muhammed]] [[miraç|mirac]]a gittiğinde varlık sınırının sonunda bir perde ile karşılaşır ve daha ileri gidemez, çünkü ileride yalnızca Tanrı vardır. Ancak konuşurken perde arkasından Ali'nin sesi gelir. Tanrı Ali'nin sesiyle konuşmaktadır."<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.alevice.net/alevilikte-mirac-ve-kirklar-kavrami/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=23 Eylül 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200124032840/http://www.alevice.net/alevilikte-mirac-ve-kirklar-kavrami/ |arşivtarihi=24 Ocak 2020 |ölüurl=evet }}</ref>

[[Ali-İlahilik]] O'nu bir tanrı olarak değerlendirir.

;İslam toplumunda Ali algısına işaret eden çok sayıda söz bulunur

"Ben hikmetin şehriyim, Ali ise kapısıdır".<ref>Sünen-i Tirmizî tercümesi, Çev.: Osman Zeki Mollamehmetoğlu, İstanbul baskısı (yıl?), Menkabe Babları, Ali Bin Ebu Talib Menakıbı, Cilt IV, Hadis No. 3929 "أنا دار الحكمة و علي بابها"</ref>

İslam peygamberi Muhammed, Ali için şöyle demiştir:
"Senin bana oranla yerin, [[Harun]]’un [[Musa]]’ya oranla sahip olduğu mevkî gibidir; Ancak, benden sonra peygamber gelmeyecektir."

Harun, Musa peygamberin kardeşidir ve kendine vahiy gelmeyen peygamberlerdendir. Musa ibadet için 40 günlüğüne [[Sina Dağı]]'na çekildiğinde, kardeşi Harun'u [[İsrailoğulları]]'nın başında bırakmıştır ([[Araf Suresi]], 142. ayet). Bu nedenle İslam peygamberinin bu sözü de Şiilerce Ali'nin hilafet için en uygun ve hak sahibi kişi olduğuna yorulur.
[[Dosya:Ambigram - Muhammad and Ali2.svg|küçükresim|200|sağ|[[Ebû’l-Kâsım Muhammed ibn ʿAbd Allâh ibn ʿAbd’ûl-Muttâlib]] (sağ) ve Ali (sol) ismi tek bir kelimede yazılmış.]]

"Ali’yi ancak mümin olan sever ve ona ancak münafık olan buğzeder". [Nesai]

"Ali’yi sevmek ateşin odunu yaktığı gibi Müslümanların günahını yok eder". [İ. Asakir]

"Ali’ye düşman olanın düşmanı Allah’tır." [Ramuz]

"İlim on kısım. Dokuzu Ali’de biri diğer halktadır. O bu biri de onlardan iyi bilir". [Ebu Nuaym]

"Ali’yi seven beni sevmiştir. Ona düşmanlık bana düşmanlıktır. Onu inciten beni incitmiştir. Beni inciten de Allahü teâlâyı incitmiş olur." [Taberani]

"İmanın birinci alameti Ali’yi sevmektir." [M. Ç. Güzin]

"Ben kimin mevlası isem Ali de onun mevlasıdır."<ref>Suyutî, C.Kebir; Bekrî, 623/101</ref>

"Ya Ali! Hayatın benimle, ölümün benimledir."<ref>Taberani, Mu’cemu’l-Kebîr; Bekrî, 543/21</ref>

"Ali dünyada ve ahrette kardeşimdir."<ref>Münavî, Feyzu’l-Kadir, 4:355, 5589 No’lu Hadis</ref>

"Her kim Ali’ye eziyet ederse bana eziyet etmiş olur.<ref>Müsned-i Ahmed; Bekrî, 590/68</ref>

"Cennet üç kimseye âşıktır: Ali ibn-i Ebî Tâlib, [[Ammar bin Yasir|Ammar ibn-i Yâsir]], [[Selmân-ı Fârisî]]."<ref>Suyutî, Câmiu’l-Kebîr; Bekrî, 727/245</ref>

"Biz [[Abdül Muttalib bin Haşim|ʿAbd el-Muttalib]]’in çocukları, cennetin efendileriyiz. Ben, [[Hamza bin Abdulmuttalib|Hamza]], [[Ali el-Mûrtezâ]], [[Câ‘fer et-Teyyâr]], [[Hasan el-Mûctebâ]], [[Hüseyin Seyyîd’ûs-Şuhedâ]] ve [[Mehdi]]". [İbn Mace]

[[Sünnilik|Sünni]] ve [[Şii]] kaynaklarda Ali bin Ebu Talib'in ilmi üstünlüğünden sıkça bahsedilir. [[Muhammed]] onu ''ilim şehrinin kapısı''; ''insanların en bilgini''; ''[[ahkâm]] ilminin en âlimi'' ve ''[[ümmet]]e [[Ehli Beyt]]'i açıklayan kimse'' olarak nitelemiştir.{{Kaynak belirt}}

Kendisinin şöyle dediğine inanılır:
"Bana bir harf öğretenin kırk yıl kölesi olurum.''{{Kaynak belirt}}

== Ayrıca bakınız ==
{{Kardeş proje bağlantıları|
  commons=  |
  wikispecies=  |
  wikt=  |
  b=  |
  s= |
  q=Ali |
  n=
|
  m=  |
}}
* [[Ehli Beyt]]
* [[Şiîlik]]
* [[İmamîlik]]
* [[Keysanilik]]
* [[Rafiziler]] ''([[Zeydilik]])''
* [[Yediciler]] ''([[Karmatilik]])''
* [[İsmâilîler]] ''([[Yedicilik]])''
* [[Müsta'lîlik]] ''([[Mecîd’îyye/Hâfız’îyye]]-[[Tâyyîb’îyye]])''
* [[Nizârîler]] ''([[Haşhaşilik]])''
* [[Batıniler]] ''([[Hurûfilik]])''
* [[İsnâ‘aşer’îyye]] ''([[Onikicilik]])''
* [[Caferiler]] ''([[Ahbârîlik]]-[[Usûlîlik]]-[[Şeyhîlik]])''
* [[Anadolu Alevileri]] ''([[Alev’îyye]])''
* [[Nusayriler]] ''([[Alavîyyeh]])''
* [[Ali-İlâhîler]]
* [[Yâresânîler]]
* [[On iki halife]]

== Dipnotlar ==
{{Kaynakça|2}}

== Bibliyografya ==
* {{Kitap kaynağı|soyadı = Madelung|ad = Wilferd|yazarbağı = Wilferd Madelung|başlık = The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate|url = https://archive.org/details/successiontomuam0000made|yayıncı = Cambridge University Press|yıl = 1997|isbn = 978-0-521-64696-3| kaynak = harv}}
* {{Kitap kaynağı|soyadı = Kelen|ad = Betty|başlık = Muhammad: The Messenger of God|yıl = 2001|yayıncı = Taylor Production|isbn = 978-0-929093-12-3| kaynak = harv}}
* {{Kitap kaynağı|soyadı = Watt |ad = William Montgomery |yazarbağı = William Montgomery Watt |başlık = [[Muhammad at Mecca (book)|Muhammad at Mecca]] | yayıncı = Oxford University Press |yıl = 1953 |tanıtıcı=| kaynak = harv}}
* {{Kitap kaynağı|soyadı = Ashraf|ad = Shahid|başlık = Encyclopedia of Holy Prophet and Companions|yıl = 2005|yayıncı=Anmol Publications PVT. LTD.|isbn = 978-81-261-1940-0| kaynak = harv}}
* {{Kitap kaynağı| soyadı = Tabatabaei | ad = Sayyid Mohammad Hosayn |yazarbağı = Allameh Tabatabaei | başlık = Shi'ite Islam | url = https://archive.org/details/shiiteislam0000taba | yayıncı=Suny press | yıl = 1979 |isbn = 978-0-87395-272-9| kaynak = harv}}
* {{Kitap kaynağı|soyadı = Ashraf|ad = Shahid|başlık = Encyclopedia of Holy Prophet and Companions|yıl = 2005|yayıncı=Anmol Publications PVT. LTD.|isbn = 978-81-261-1940-0| kaynak = harv}}
* Muhammed ve İslam (1969), [[Abdülbaki Gölpınarlı]]
* İslam Tarihi Metodolojisi (2004), R. Stephen Humphreys
* Müminlerin Emiri Ali (1978), [[Abdülbaki Gölpınarlı]]
* Söyleşiler (İnsan Yayınları, Nisan 1996), [[Henry Corbin]], Allame Mustafa Hüseyin Tabatabai
* Tarih Boyunca İslam Mezhepleri ve Şiilik (1979), [[Abdülbaki Gölpınarlı]]
* Hüseyin Bir Uyarı / Bir Sembol (1984-Beyan yay.) Mevlana Ebulkelam, Zakir Han, İkbal, Seyyid Ebu'l-A'la el-Mevdudi

{{S-start}}
{{S-rel|su}}
{{S-bef|before = [[Osman bin Affan]]}}
{{S-ttl|title = 4. [[Sünnî]] [[İslâm]] [[Hilafet|Raşit Halifesi]] <br />Ali|years = 656 - 661}}
{{S-aft|after = [[Hasan bin Ali]]}}
{{Bitiş kutusu}}

{{S-start}}
{{S-rel|sh}}
{{S-bef|rows=2|before = [[Ebû’l-Kâsım Muhammed ibn ʿAbd Allâh ibn ʿAbd’ûl-Muttâlib]]<br />peygamberlik mührü&nbsp;— son peygamber}}
{{S-ttl|rows=2|title = [[Ali el-Mûrtezâ]] <br />Birinci [[Keysân’îyye]]/[[Zeyd’îyye]]/[[Karmat’îyye]]/[[İsnâ‘aşer’îyye]] <br /> Birinci [[Nizâr’îyye]] ve İlk [[Mustâ‘lîyye]] [[Şîʿa]] [[Şia İslam|İslâm]] [[İmami|İmâmı]] |years = 632 - 661}}
{{S-aft|after = [[Hasan el-Mûctebâ]]<br /><small> İkinci [[Keysân’îyye]]/[[Zeyd’îyye]]/[[Karmat’îyye]]/[[İsnâ‘aşer’îyye]] <br /> Birinci [[Mustâ‘lîyye]] [[İmam|İmâmı]]</small>}}
|-
{{S-aft|after = [[Hüseyin Seyyîd’ûs-Şuhedâ]]<br /><small> Üçüncü [[Keysân’îyye]]/[[Zeyd’îyye]]/[[Karmat’îyye]]/[[İsnâ‘aşer’îyye]] <br /> İkinci [[Mustâ‘lîyye]]/[[Nizâr’îyye]] [[İmam|İmâmı]]</small>}}
{{Bitiş kutusu}}
{{Halifeler}}
{{Alevilik konuları|state=expanded}}
{{Aşere-i Mübeşşere}}
{{Sahabe}}
{{On iki imam}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Ali| ]]
[[Kategori:599 doğumlular]]
[[Kategori:Mekke doğumlular]]
[[Kategori:661 yılında ölenler]]
[[Kategori:Arap siyasetçiler]]
[[Kategori:Erkek sahabe]]
[[Kategori:On İki İmam]]
[[Kategori:Müslüman olanlar]]
[[Kategori:Ehli Beyt]]
[[Kategori:Haşimoğulları]]
[[Kategori:Suikast sonucu ölen halifeler]]
[[Kategori:7. yüzyılda Araplar]]
[[Kategori:7. yüzyıl halifeleri]]
[[Kategori:Ateşsiz silahlarla ölenler]]
[[Kategori:İlahlaştırılan kişiler]]
[[Kategori:Arap generaller]]
[[Kategori:İslam filozofları]]
[[Kategori:Uhud Muharebesi]]
[[Kategori:Bedir Muharebesi]]
[[Kategori:İlk Fitne'de kişiler]]