Kolombiya

Kolombiya (İspanyolca: ) veya resmî adıyla Kolombiya Cumhuriyeti (İspanyolca: ), Güney Amerika'da yer alan ve Kuzey Amerika'da adaları bulunan bir ülkedir. Kuzeybatıda Panama, kuzeyde Karayip Denizi, doğuda Venezuela ve Brezilya, güneyde Ekvador ve Peru ve batıda Büyük Okyanus ile çevrilidir. Yüz ölçümüne göre Güney Amerika'nın 4., dünyanın ise 26. en geniş ülkesidir. Ülke 32 departman ve aynı zamanda en büyük şehir olan Bogotá Başkent Bölgesi'ne ayrılmıştır.

Kolombiya República de Colombia (İspanyolca) Kolombiya Cumhuriyeti
Bayrak Arma
Slogan "Libertad y Orden"  (İspanyolca) "Özgürlük ve Düzen"
Millî marş İspanyolca: Oh, Gloria Inmarcesible! O solmayan zafer!
Başkent ve en büyük şehir	Bogotá 4°39′K 74°3′B
Resmî dil(ler)	İspanyolca
Tanınan bölgesel dil(ler)	İngilizce (San Andrés ve Providencia'da) 64 diğer dil
Etnik gruplar (2018 census)	%87,58 Beyaz-Mestizo %6,68 Afro-Kolombiyalı (Karışık dahil) %4,31 Kızılderili %1,35 Belirtilmemiş %0,08 Diğer
Demonim	Kolombiyalı
Hükûmet	Üniter başkanlık cumhuriyeti
• Başkan Gustavo Petro • Başkan Yardımcısı Francia Márquez
Yasama organı	Kongre
• Üst meclis	Senato
• Alt meclis	Temsilciler Meclisi
İspanya'dan bağımsızlık
• İlan 20 Temmuz 1810 • Tanınma 7 Ağustos 1819 • Son üniterleşme 1886 • Panama'nın ayrılması 1903 • Mevcut anayasa 4 Temmuz 1991
Yüzölçümü
• Toplam	1.141.748 km2 (25.)
• Su (%)	2,1
Nüfus
• 2020 tahminî	50.372.424 (28..)
• Yoğunluk	42,23/km2 (173.)
GSYİH (SAGP)	2022 tahminî
• Toplam	$940,589 milyar (32.)
• Kişi başına	$18.225 (84..)
GSYİH (nominal)	2022 tahminî
• Toplam	$351,281 milyar (43.)
• Kişi başına	$6.806 (97.)
Gini (2020)	▲ 54.2 yüksek
İGE (2019)	0.767 yüksek · 83.
Para birimi	Kolombiya pesosu (COP)
Zaman dilimi	UTC-5 (CET)
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	+57
İnternet alan adı	.co
^Kolombiya Anayasası, tüm Kolombiya topraklarında resmi dil olarak İspanyolcayı ("Castellano") belirtse de, ülkede etnik gruplar tarafından konuşulan diğer dillerin her biri - yaklaşık 68 dil - kendi topraklarında da resmidir. İngilizce San Andrés, Providencia ve Santa Catalina Takımadaları'nda da resmidir.

Kolombiya Birleşik Devletleri, 1863.

El Bogotazo, La Violencia döneminde

Nüfusu 50 milyonun üzerinde olan Kolombiya dil ve etnisite bakımından dünyanın en çeşitli ülkelerinden biridir. İspanyolca konuşan ülkeler arasında, Meksika'dan sonra en kalabalık ikinci ülkedir. Yerli uygarlıklar, Avrupalı yerleşimciler, Afrikalı köleler ile Avrupa ve Orta Doğu'dan gelen göçmenler, ülkenin zengin kültürel mirasının kaynaklarını oluşturur. Ülkenin nüfus merkezleri And Dağları ve Karayip kıyısında yoğunlaşmıştır.

Günümüz Kolombiya topraklarında insan yaşamına dair en eski kanıtlar MÖ 12.000'e aittir. Çipça (Muisca), Quimbaya ve Tairona gibi yerli kültürler bölgede bilinen en eski uygarlıklardır. İspanyollar 1499'da La Guajira'ya ayak basarak sömürgeleştirme sürecini başlattılar. 16. yüzyıla dek bölgenin çeşitli kısımları sömürgeleştirildi ve Santafé de Bogotá başkentli Yeni Granada Krallığı kuruldu. 1810'da Yeni Granada Birleşik İlleri adıyla İspanyol İmparatorluğu'ndan bağımsızlık ilan edildi. Ülkede önceleri Granada Konfederasyonu (1858) ve Kolombiya Birleşik Devletleri (1863) gibi federal yönetimler denendi ancak bu yönetimler uzun süreli olmadı ve 1886'da Kolombiya Cumhuriyeti kuruldu. Panama'nın 1903'te ayrılmasıyla Kolombiya bugünkü sınırlarına ulaştı. 1960'larda ülkede düşük yoğunluklu silahlı çatışmalar ve politik şiddet artış gösterdi ve 1990'larda zirveye ulaştı. 2005'ten itibaren güvenlik, istikrar ve hukukun üstünlüğü alanlarında ilerlemeler sağlandı, aynı zamanda eşi görülmemiş bir ekonomik büyüme ve kalkınma dönemi yaşandı.

Kolombiya, Brezilya'nın ardından dünyanın en yüksek biyoçeşitlilik seviyesine sahip ikinci ülkesidir. Ülke toprakları Amazon yağmur ormanları, dağlık alanlar, otlaklar ve çöller gibi birçok farklı bölge içerir. Güney Amerika'da Atlas ve Pasifik okyanuslarının ikisine de kıyısı bulunan tek ülkedir.

Kolombiya, bir bölgesel güçtür ve Güney Amerika'nın en büyük üçüncü ekonomisine sahiptir. Kahve, çiçek, zümrüt, kömür ve petrol endüstrileri, Kolombiya ekonomisinin başlıca sektörleridir. Birleşmiş Milletler, Dünya Ticaret Örgütü, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), Amerikan Devletleri Örgütü, Pasifik İttifakı ve And Topluluğu üyesidir. Ayrıca NATO'nun küresel ortaklarındandır.

Etimoloji

"Kolombiya" adı (Kristof Kolomb'un ülkesi) Venezuela devrimci Francisco de Miranda tarafından oluşturuldu. İspanyol ve Portekiz egemenlikleri altında topraklarına sevk edilmişti.

Tarihçe

Fetih öncesi dönem

Günümüz Kolombiya'sının topraklarında yörenin yerlileri ticaret ve altın işleme sanatıyla uğraşıyorlardı. Burada İnka İmparatorluğu, Muisca, Tayrona, Sinú, Quimbaya ve San Agustín kültürleri yüzyıllar boyunca yaşamıştır.

İspanyol işgali

Kristof Kolomb'un adıyla anılan ülke topraklarına Kolomb hiç ayak basmamıştır. Kolombiya toprakları, 16. yüzyılın başlarında Ganzalo Jiménez de Quesada ve Sebastian de Belalcázar komutasındaki İspanyollar tarafından bulunmuş ve sömürge hâline getirilmiştir. 1525 yılında Rodrigo de Bastidas, Santa Marta kentini kurdu. Bunun ardından ülkenin kuzeyinde Karayip Denizi kıyısında Cartagena şehri kuruldu. 1538 yılında Gonzalo Jiménez de Quesada yerli halkın Bacatá adını verdiği yerleşim yerini ele geçirerek burada Bogotá şehrini kurdu.

Büyük Kolombiya Cumhuriyeti

Ana maddeler: Büyük Kolombiya ve Büyük Kolombiya-Peru Savaşı

18. yüzyıla kadar ülke, İspanyol asıllı beyazlar tarafından yönetildi. Bundan sonra başlayan bağımsızlık mücadelesini Kuzey Amerika ve Fransa İhtilalleri daha da kuvvetlendirdi. 1808 yılında Napolyon, İspanya'yı işgal edince Amerika'daki İspanyol sömürgeleri bağımsızlık savaşlarını ilan etti. Böylelikle Simón Bolívar önderliğindeki güçler Cartagena'da bağımsızlıklarını ilan ettiler ve 1821 yılında Büyük Kolombiya adıyla bugünkü Kolombiya, Ekvador, Panama ve Venezuela topraklarını kapsayan bir federasyon kuruldu. 1829 yılında Venezuela ve 1830 yılında ise Ekvador federasyondan ayrıldı.

Kolombiya Birleşik Devletleri ve Kolombiya Cumhuriyeti

1886'da ülkeye, kıtayı keşfeden Kolomb'un ismi verildi ve Kolombiya Cumhuriyeti ilan edildi. 1903 yılında, ülke topraklarına dahil olan Panama, ABD'nin yardımı ile Kolombiya'dan ayrılarak bağımsız bir devlet oldu. Panama aynı yıl Panama Kanalı'nın kullanım hakkını ABD'ye verdi. Bu ayrılma yüzünden ABD ile Kolombiya arasında 1921 yılına kadar süren bir gerginlik yaşandı. Bu tarihten sonra Kolombiya yönetimine iki büyük parti olan Liberaller Partisi ile Muhafazakârlar Partisi hâkim oldu. Fakat bu iki parti arasındaki sürtüşmeler, iç karışıklıklara ve ülkenin uzun süre diktatörler tarafından yönetilmesine sebep oldu. Sivil hükûmetle yönetilen Kolombiya'da günümüzde de iç karışıklıklar devam etmektedir.

La Violencia dönemi

Ana madde: Kolombiya çatışmaları (1964–günümüz)

1948 ila 1953 arasında Kolombiya'da büyük karışıklıklar yaşandı. Violencia adı verilen şiddet olayları meydana geldi. 1950 yılında muhafazakâr Mariano Ospina Pérez iktidarı devralan bir başka muhafazakâr olan Laureano Gómez vekili Roberto Urdaneta ile birlikte katı bir yönetim sergiledi. Üç yıllık görev sırasında 80.000 kişinin öldüğü tahmin ediliyor. Violencia, 1963 yılına kadar sürdü. Bu zaman zarfında 200.000 kişi öldü. Violencia'ya karşı solcu gerilla grubu FARC mücadele etti. Ülkedeki karışıklıklar sebebiyle 12 Ağustos 2002'de Başkan Álvaro Uribe Vélez 90 günlük olağanüstü hâl ilan etti.

Coğrafya

KOLOMBIYA'dan yönler
Panama	Karayip Denizi	Venezuela
Büyük Okyanus	K B D G	Venezuela
Ekvador	Peru	Brezilya

İklimi

Sumapaz alpin çayırı, And Dağları.

San Andres Takımadaları, Karayip Denizi.

Kolombiya'nın iklimi bölgelere göre çeşitlilik gösterir. Vadilerde tropik, yüksek kesimlerde ise ılıman iklim özellikleri görülmektedir. Sıcak iklim kuşağında yer alan ülke dağlarının doruklarında her zaman kar vardır.

Bitki örtüsü

Ülke topraklarının yarıya yakını sık ormanlarla kaplıdır.

Faunası

Amazon Ormanları'nda maymun, jaguar, timsah, puma, tapir ve armadillo gibi çeşitli hayvanlar yaşar. Ayrıca papağan ve kolibri gibi tropik kuşlarla Kuzey Amerika'dan göç eden göçmen kuşlar da kış mevsimini burada geçirirler. Yüksek dağlık bölgelerde And Kondoru denen büyük Güney Amerika akbabaları yuva yapar. Pek çok kelebek, örümcek ve böcek türlerinin yanı sıra Magdalena Nehri'nde da timsah ve kaymanlar yaşar.

Coğrafî şekilleri

Cristóbal Colón Dağı ve Simón Bolívar Dağı ülkenin en büyük yükseltileridir (Her ikisinin de yüksekliği 5775 metredir). And Dağları sisteminin üç büyük sıra dağı olan Batı, Orta ve Doğu Cordillera'lar ülkenin batı yarısı boyunca uzanarak Ekvador sınırında birleşirler. Alçak doğu düzlüğü boyunca Amazon ve Orinoko ırmaklarının kolları uzanır. 1600 km uzunluğundaki Magdalena Nehri, kuzeye doğru akarak Karayip Denizi'ne dökülür.

Demografi

Ana madde: Kolombiya demografisi

Cartagena'daki bir devlet okulunda öğrenciler.

Kolombiya'da demografi, Yürütme Organına bağlı resmi bir organ olan Ulusal İdari İstatistik Departmanı (DANE) tarafından incelenir. 2020 yılında yaklaşık 50 milyon nüfusuyla Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya ve Meksika'dan sonra Amerika'nın dördüncü en kalabalık ülkesidir.Meksika, Amerika Birleşik Devletleri ve İspanya'dan sonra dünyanın en büyük İspanyolca konuşan nüfusuna sahiptir. Kırsal nüfusun kentsel alanlara doğru hareketi ve ülke dışına göç önemli olmuştur. Kent nüfusu 1938'de toplam nüfusun %28'inden 2005'te %75'e yükseldi; ancak mutlak olarak bu dönemde kırsal nüfus 6 milyondan 10 milyona çıkmıştır. Göçle ilgili olarak, Ulusal İdari İstatistik Departmanı (DANE), yaklaşık 3,3 milyon Kolombiyalı'nın yurtdışında, özellikle Amerika Birleşik Devletleri, İspanya, Şili ve Kanada'da yaşadığını tahmin ediyor .  Göç etme olasılığı en yüksek olanlar, ülkenin iç bölgelerinden gelenlerdir ve bu fenomenin bir parçası olan önemli bir entelektüel ve yetenekli insan grubunu vurgulamaktadır.

Ulusal İdari İstatistik Departmanına (DANE) göre, Kolombiya nüfusunun %51,2'si kadın, %48,8'i erkektir. Nüfusun %22,6'sı 14 yaşın altındadır; 2019 tahminlerine göre nüfusun %68,2'si 15 ila 65 yaş arasında ve %9,1'i 65 yaşın üzerinde.

Nüfus And Dağları ve Karayip kıyılarında yoğunlaşmıştır. Kolombiya alanının yaklaşık %54'ünü oluşturan doğu ovasının dokuz bölümü, nüfusun %3'ünden daha azına ve kilometrekareye bir kişiden daha az nüfus yoğunluğuna sahiptir. Kırsal alanlardan kentlere gelen hareket yirminci yüzyılın çok yoğundu ve Kolombiya Latin Amerika'da en kentleşmiş ülkelerin bugün biridir. Kent nüfusu 1938'de toplamın %31'inden 1975'te %60'a yükseldi ve 2005'te bu sayı %72.7'ye yükseldi.  Bogota'nın nüfusu 300.000'den biraz fazla arttı.1938 - bugün yaklaşık 7 milyon. Toplamda, şu anda ülkedeki otuz şehir 100.000'den fazla nüfusa sahiptir. Kolombiya, yaklaşık 4,3 milyon kişi olduğu tahmin edilen, dünyadaki en yüksek yerinden edilmiş insan oranlarından birine sahip.

Kolombiya'nın resmi dili Kastilya'dır, ancak ülkede yaklaşık 500.000 ana dil konuşanı vardır.  Ülkede listelenmiş 101 dil var, bunların seksen tanesi yaşıyor ve 21 tanesi soyu tükenmiş durumda. Katalanca (veya Valencia) İspanyol göçmenler tarafından konuşulmaktadır. Ayrıca Mahates'te yaklaşık 2.500 kişi tarafından konuşulan bir kreol dili olan Palenquero vardır.

2008 yılında Brasília Üniversitesi (UnB) tarafından yürütülen bir otozomal DNA genetik çalışmasına göre, Kolombiya nüfusunun bileşimi şu şekildedir: %33,80 yerli katkısı, %45,90 Avrupa katkısı ve %20,30 Afrika katkısı.

Din

Kolombiya Anayasası'nda inanç özgürlüğü garantiye alınmıştır. Kolombiya hükûmeti din konusunu yasal olarak belgelemese de 2012 ve 2013 yıllarında yayımlanan araştırmalara göre ülkedeki inanç dağılımı şöyledir:

• %57,2 Katolik
• %13,7 Protestan
• %6,4 ateist veya agnostik
• %13,5 dinsiz teist
• %1,8 Yehova'nın Şahidi ve Adventist
• %1 diğer
• %2,2 ya cevap vermedi ya da bilmediğini söyledi.

Yönetimsel birimler

Ana madde: Kolombiya'nın doğal bölgeleri

Kolombiya'nın başkenti Bogota'dır. Ülkenin en büyük idari birimleri departmanlardır ve 32 departman vardır. Bogotá özel bir bölgedir (Başkent Eyaleti). Bu departman ilçelere ayrılmıştır, toplamda 1128 ilçe mevcuttur. Ayrıca ülke coğrafi, demografik ve ekonomik koşullar göz önüne alınarak 5 bölgeye ayrılmıştır ancak bu bölgeler herhangi bir idari yapıyı temsil etmemektedir.

Kolombiya Cumhuriyeti'nin departmanları

	Departman	Başkent	Alan (km2)	Nüfus	Tarih
-	Bogotá	Başkent Eyaleti	1587	7117984	1886
01	Amazonas	Leticia	109665	80360	1991
02	Antioquia	Medellín	63612	5750478	1858
03	Arauca	Arauca	23818	282302	1991
04	Atlántico	Barranquilla	3388	2365663	1910
05	Bolívar	Cartagena de Indias	25978	2229967	1857
06	Boyacá	Tunja	23189	1411239	1858
07	Caldas	Manizales	7888	1170187	1905
08	Caquetá	Florencia	88965	463333	1982
09	Casanare	Yopal	44640	325713	1991
10	Cauca	Popayán	29308	1363054	1857
11	Cesar	Valledupar	22905	1050303	1967
12	Chocó	Quibdó	46530	413173	1947
13	Córdoba	Montería	25020	1392905	1952
14	Cundinamarca	Bogotá	24210	9467562	1857
15	Guainía	Inirida	72238	43314	1963
16	Guaviare	San José del Guaviare	53460	133236	1991
17	Huila	Neiva	19890	994218	1905
18	La Guajira	Riohacha	20848	524619	1965
19	Magdalena	Santa Marta	23188	1403318	1824
20	Meta	Villavicencio	85635	771089	1960
21	Nariño	Pasto	33268	1775139	1904
22	Norte de Santander	Cúcuta	21658	1493932	1910
23	Putumayo	Mocoa	24885	378483	1991
24	Quindío	Armenia	1845	613375	1966
25	Risaralda	Pereira	4140	1024362	1966
26	San Andrés	San Andrés	52	83491	1991
27	Santander	Bucaramanga	30537	2085084	1857
28	Sucre	Sincelejo	10917	868648	1966
29	Tolima	Ibagué	23562	1312972	1886
30	Valle del Cauca	Cali	22140	4524678	1910
31	Vaupés	Mitú	54135	33152	1991
32	Vichada	Puerto Carreño	100242	97276	1991

Dış ilişkiler

Diplomatik misyonlar

Kolombiya, Birleşmiş Milletler (1943), Amerikan Devletleri Örgütü (1948), G-77 (1964), And Milletler Topluluğu (1969), G-24 (1971), Amazon İşbirliği Antlaşması Örgütü(1978), Güney Amerika Milletler Birliği (2004), Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu CELAC (2010) ve Pasifik İttifakı (2013) gibi uluslararası örgütlerin kurucu üyelerinden birisidir.

Ekonomi

Ana madde: Kolombiya ekonomisi

Kolombiya Kahvesi yetiştiriciliği, Quindío.

Tarihsel olarak bir tarım ekonomisi olan Kolombiya, 20. yüzyılda hızla kentleşti. Yüzyılın sonunda, işçilerin sadece %22,7'si tarımda çalışıyordu ve ülkenin GSYİH'sının sadece %11,5'ini oluşturuyordu. İşçilerin %18,7'si sanayide ve %58,5'i hizmetlerde istihdam edilmekte olup, GSYİH'nın sırasıyla %36 ve %52,5'ini oluşturmaktadır.  Ülkenin başlıca ticaret ortakları ABD (ABD ile tartışmalı serbest ticaret anlaşması şu anda ABD Kongresi tarafından onaylanmayı bekliyor), Venezuela ve Çin'dir. Tüm ithalat, ihracat ve toplam ticaret dengesi rekor seviyelerde ve girişi arasında ihracat dolar olan önemli bir yeniden değerleme sonuçlandı.

Kolombiya ekonomisi 20. yüzyılın ikinci yarısında istikrarlı bir şekilde büyüdü ve gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) 1970 ile 1998 arasında yılda ortalama %4'ten fazla büyüdü. Ülke 1999'da (yılın ilk yılı) bir durgunluk yaşadı. Büyük Buhran'dan bu yana negatif büyüme) ve iyileşme uzun ve acı vericiydi. Bununla birlikte, son yıllardaki büyüme etkileyici olmuştur ve 2007'de %8.2'ye ulaşarak Latin Amerika'daki en yüksek büyüme oranlarından biridir. Bu arada, Kolombiya Menkul Kıymetler Borsası Temmuz 2001'deki başlangıcından bu yana 1.000 puandan Kasım 2008'de 7.300 puanın üzerine çıktı.

Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) tahminlerine göre, 2007'de Kolombiya'nın nominal GSYİH'si 202,6 milyar dolardı (dünyanın 37. en büyük ve Güney Amerika'nın dördüncü en büyük). Arındırılmış satın alma gücü paritesi (PPP), GSYİH kişi başına yılında Kolombiya yerleştirerek US $7968 olan dünyada 82 pozisyonunda. Bununla birlikte, pratikte, bu zenginlik, Latin Amerika'da çok yaygın olan ülke nüfusu arasında eşit olmayan bir şekilde dağılıyor, Kolombiya Gini katsayısında yüksek puan alıyor ve BM rakamları ülkeyi 126 ülke arasında 119. sıraya yerleştiriyor.. 2003 yılında, nüfusun en zengin %20'si gelir/tüketim içinde %62,7'lik bir paya sahipken, en yoksul %20'lik kesim ise yalnızca %2,5'lik bir paya sahipti.

Hükûmet harcamaları GSYİH'nın %37,9'unu oluşturuyor.  Bu miktarın neredeyse dörtte biri, 2007'de GSYİH'nın % 52,8'i olarak tahmin edilen ülkenin nispeten yüksek devlet borcuna gidiyor .  Ekonominin karşı karşıya olduğu diğer sorunlar arasında zayıf iç ve dış talep, ülkenin emeklilik sisteminin finansmanı ve işsizlik oranı (Kasım 2008'de %10,8) yer alıyor.  enflasyonu 2007 yılında% 5.5 beklemeye son yıllarda nispeten düşük kalmıştır

Ekonomik performans 1990'larda uygulamaya konulan liberal reformlarla desteklendi ve politikaları kamu açığını GSYİH'nın % 2,5'inin altına düşürmeyi amaçlayan önlemleri içeren Álvaro Uribe'nin başkanlığı döneminde de devam etti. 2008'de Heritage Foundation, Kolombiya ekonomisini 2007'den bu yana %2.3'lük bir artışla %61.9 ücretsiz olarak değerlendirerek, onu dünyada 67., Orta ve Güney Amerika'daki 29 ülke arasında 15. sıraya yerleştirdi.

Başkan Uribe'nin hükûmetinin tartışmalı "demokratik güvenlik" stratejisi sırasındaki güvenlik iyileştirmeleri, ekonomide daha büyük bir güven duygusu yarattı. 28 Mayıs 2007'de Amerikan BusinessWeek dergisi, Kolombiya'yı "Dünyadaki en aşırı yükselen pazar" olarak sınıflandırdığı bir makale yayınladı.  Kolombiya ekonomisi son yıllarda iyileşti, yatırım 2002'de GSYİH'nın %15'inden 2008'de %26'ya yükseldi ve özel şirketler yeniden donatıldı. Ancak 2014'te işsizlik %9,1, yoksulluk oranı ise %28,5.

Yakın tarihli bir Dünya Bankası raporuna göre Manizales, Ibagué ve Pereira'da iş yapmak daha kolay ve Cali ve Cartagena'da daha zor. İdare reformları, bir önceki rapora kıyasla, ihracat için %60'tan fazla ve ithalat için %40'tan fazla belge hazırlamak için gereken sürenin azaltılmasına katkıda bulunmuştur.

Kültür

Ana madde: Kolombiya kültürü

Gabriel García Márquez, 1982 yılında Nobel Edebiyat Ödülünü alırken.

Fernando Botero, dünyadaki ünlü şişman insanları çizen Kolombiya doğumlu modern sanat ressamıdır. Kolombiyalı edebiyatçı Gabriel García Márquez, 1982 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmüştür. Catalina Sandino Moreno Maria Full of Grace filmi ile 2004 yılında Berlin Film Festivali'nde Charlize Theron'la birlikte En İyi Kadın Oyuncu ödülü kazanmıştır. Bu filmdeki performansı ile Akademi Ödülü'ne aday olmuştur. Ayrıca, Shakira, Juanes, J Balvin, Danna García, César López gibi, uluslararası alanda da kabul görmüş Kolombiyalı sanatçılar da vardır.

Romantizmle bağlantılı bağımsızlık sonrası literatürde Antonio Nariño, José Fernández Madrid, Camilo Torres Tenorio ve Francisco Antonio Zea gibi yazarlar ön plana çıkmıştır. On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında ve yirminci yüzyılın başlarında costumbrismo olarak bilinen edebi tür popüler oldu; bu dönemin büyük yazarları Tomás Carrasquilla, Jorge Isaacs ve Rafael Pombo'ydı (ikincisi çocuk edebiyatında dikkate değer eserler yazdı). Bu dönemde José Asunción Silva, José Eustasio Rivera, León de Greiff, Porfirio Barba-Jacob ve José María Vargas Vila gibi yazarlar modernist hareketi geliştirdiler. 1872'de Kolombiya, Amerika'aki ilk İspanyolca dil akademisi olan Kolombiya Dil Akademisi'ni kurdu. Candelario Obeso, Afro-Kolombiyalı bir yazarın ilk şiir kitabı olan çığır açan Cantos Populares de mi Tierra'i (1877) yazdı.

1939 ve 1940 yılları arasında Bogotá şehrinde "Taş ve Gök" (Piedra y cielo) adıyla ülkeyi önemli ölçüde etkileyen yedi şiir kitabı yayınlandı; şiirler şair Jorge Rojas tarafından yazıldı. Sonraki on yıl içinde, Gonzalo Arango zamanın şiddetine yanıt olarak "hiçlik" hareketini kurdu; nihilizm, varoluşçuluk ve başka bir büyük Kolombiyalı yazar Fernando González Ochoa'nun düşüncesinden etkilendi. Latin Amerika edebiyatındaki patlama sırasında, Nobel ödüllü Gabriel García Márquez ve Magnum Opus, Yüz Yıllık Yalnızlık, Eduardo Caballero Calderón, Manuel Mejía Vallejo ve Cervantes Ödülünü kazanan bir yazar Álvaro Mutis liderliğindeki başarılı yazarlar ortaya çıktı.

Spor

Ana madde: Kolombiya'da spor

Kolombiya'da futbol, bisiklet, boks, beyzbol, basketbol ve tejo (yerel spor) en çok sevilen sporlardır. Futbol ligler hâlinde oynanmakta ve bunların en büyüğü Liga Postobón'dur. Libertadores Kupası kazanabilmiş olan takımların ikisi (Once Caldas ve Atlético Nacional) takımdır. Futbol kulüpleri Kolombiya Futbol Federasyonu çatısı altında toplanmıştır.

Sinema

Kolombiya sinemasının kökenleri 1897 yılında, kârsız ve tarihi boyunca mütevazı bir öneme sahip.  20. yüzyılın ilk on yıllarında, bazı şirketler sabit bir üretim seviyesini korudu, ancak finansal destek eksikliği ve güçlü dış rekabet, yerli üretim girişimlerinde önemli bir düşüşe katkıda bulundu. Compañía de Fomento CINEMATOGRAFICA (Focine) bazı Kolombiyalı yapımları yapılacak sağlayan, 1980 yılında kuruldu. Ancak örgüt 1990'ların başında kapatılmak zorunda kaldı. 2003 yılında onaylanan ulusal sinematografik üretimi teşvik eden bir yasa, ülkedeki film endüstrisinin yanı sıra filmlerin ve kısa filmlerin yapımını ve prodüksiyonunu garanti altına aldı

Mutfak

Ana madde: Kolombiya mutfağı

Kolombiya mutfağında, diğer tahıllara ek olarak yaygın bir mısır kullanımına sahiptir. Avokado, ülke yemeklerinde yaygın olarak bulunan bir meyvedir. Tipik yemeklerde ayrıca daha fazla miktarda baharat bulunur, ancak örneğin Hint veya Meksika mutfağındaki kadar değil. Manyok ayrıca çeşitli yemeklerde bulunur. Ülkede en yaygın içecek kahvedir.

Kolombiya mutfağı, bölgelerinin her birinde farklılık gösterir. Amazon bölgesinde mutfağın özelliği balığa dayalı olması ve pirarucunun en çok tüketilenlerden biri olmasıdır. Bu bölgenin en temsili yemeklerinden biri, sarımsak, biber ve soğanla tatlandırılmış ve muz yapraklarına sarılmış kavrulmuş bir balık filetosu olan patarashca'dır; neredeyse her zaman kızarmış muz ve manyok unu eşlik eder.  patrisa bölgesinde, tipik ana yemek paisa tepsi ile, antioquia sancocho, hogao, antioquia işkembe ve aynı zamanda ayakta pegao, iken, Valle del Cauca, tavuk güveç, sıkışmış pirinç ve pandebono daha tüketilmektedir

Ayrıca bakınız

• Kolombiya Bağımsızlık Savaşı

Dış bağlantılar

• Kolombiya Hükûmeti Resmi İnternet Sitesi 16 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.