Diana (Galler prensesi)
Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
Galler Prensesi Diana (Diana Frances Spencer; 1 Temmuz 1961 - 31 Ağustos 1997), Britanya kraliyet ailesinin bir üyesi, Kral III. Charles'ın ilk eşi ve Birleşik Krallık tahtının veliahtı Galler Prensi Prens William ile Sussex dükü Prens Harry'nin annesidir. Diana'nın aktivistliği onu daha bir tanınır kılmış ve ona kalıcı bir popülerlik kazandırmıştır.
| Diana | |
|---|---|
| Galler Prensesi | |
.jpg) Diana, Haziran 1997 | |
| Doğum | Diana Frances Spencer 1 Temmuz 1961 Sandringham, Norfolk, İngiltere |
| Ölüm | 31 Ağustos 1997 (36 yaşında) Pitié-Salpêtrière Hastanesi, Paris, Fransa |
| Defin | 6 Eylül 1997 Althorp, Northamptonshire, İngiltere |
| Eş(ler)i | III. Charles (e. 1981; b. 1996) |
| Çocuk(lar)ı | |
| Hanedan | |
| Babası | 8. Spencer Kontu John Spencer |
| Annesi | Frances Roche |
| Eğitim | |
| İmza | |
 | |
Diana, İngiliz soylu sınıfının bir üyesi olarak doğdu ve kraliyete ait Sandringham mülkünde büyüdü. 1981'de yardımcı kreş öğretmeni olarak çalışırken Kraliçe II. Elizabeth'in en büyük oğlu Prens Charles ile nişanlandı. Düğünleri, 1981 yılında Aziz Paul Katedrali'nde gerçekleşti ve halkın büyük ilgisini çekti. Bu evlilik ile Diana, Galler Prensesi ünvanını aldı. Çiftin William ve Harry adında iki oğlu oldu ve William ile Harry İngiliz tahtının sırasıyla ikinci ve üçüncü varisleri sayıldılar. Ancak Diana'nın Charles ile evliliği, şiddetli geçimsizlik ve evlilik dışı yaşanan ilişkiler nedeniyle bitti. 1992 yılında ilişkilerinin bozulmasının hemen ardından bir kamuoyu açıklaması ile ayrıldılar. Ayrılmalarının ardından evliliklerinde yaşadıkları sıkıntılar kamuoyunda duyulunca 1996 yılında boşandılar.
Galler Prensesi olarak Diana, Kraliçe adına kraliyet görevlerini üstlenmiş ve onu Milletler Topluluğu'ndaki görevlerde temsil etmiştir. Hayır işlerine sıra dışı yaklaşımı nedeniyle medyanın ilgisini kazanmıştır. Başlangıçta çocuklara ve yaşlılara yönelik yardım kampanyalarına odaklanan Diana, daha sonra iki özel kampanya ile öne çıkmıştır. Bu kampanyalardan ilki AIDS hastalarının toplumda kabul görmesinin sağlanması, diğeri ise Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin de desteğini aldığı kara mayınlarının ortadan kaldırılmasıdır. Diana, ayrıca kanser hastalarının ve ruhsal rahatsızlık yaşayan hastaların haklarını savunmuş ve onlara yönelik yardım ve farkındalık kampanyalarına destek vermiştir.
İlk başlarda utangaç olarak görülen Diana, karizmatik kişiliği ve sevecen yaklaşımı ile halkın beğenisini kazanmış, bu sayede toplum önünde yıkılan evliliğine rağmen kamuoyunda saygınlığını korumayı başarmıştır. Ayrıca fotojenik oluşu sebebi ile de 1980'li ve 1990'lı yıllarda modaya yön veren bir ikon haline gelmiştir.
Ağustos 1997'de Diana Paris'te geçirdiği bir araba kazasında hayatını kaybetti. Bu kaza sebebi ile geniş halk kitleleri yas ve üzüntü içinde kalmış, uluslararası medya kazaya yoğun bir ilgi göstermiştir. Metropoliten Polis Teşkilatı tarafından yürütülen Paget İncelemesi'nin ardından başlatılan adli soruşturma sonucunda ise jüri, Diana'nın ölümüne bulunduğu aracın sürücüsünün ve arabayı izleyen paparazzilerin büyük ihmalinin sebep olduğuna ve bunun hukuka aykırı bulunduğuna karar vermiştir. Diana'nın ardında bıraktığı şöhret, Britanya Kraliyet Ailesi ve Britanya toplumu üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.[1]
İlk yılları ve hayatı
değiştir
Diana Frances Spencer 1 Temmuz 1961'de Kont John Spencer (1924–1992) ile Kontes Frances Spencer'in (1936–2004) dördüncü çocuğu olarak doğdu. Doğum yeri Park House, Sandringham, Norfolk'tur. Spencer ailesinin kuşaklar boyunca Britanya Kraliyet Ailesi ile yakın ilişkileri olmuştur. Diana'nın büyükannesi, Kontes Cynthia Spencer (aynı zamanda Barones Fermoy) Kraliçe 2. Elizabeth'in annesinin nedimelerindendi. Diana doğmadan önce, ailesi soyadını devam ettirecek bir erkek çocuk bekliyordu. Ailesi Diana ismini koymak için 1 hafta bekledi ve sonunda Diana isminde karar kıldı. Sonradan Galler Prensesi olacak olan Diana'nın büyükannesinin kız kardeşinin de ismi Diana idi ve tesadüftür ki, o da geçmişte Galler Prensi ile evlilik aşamasına gelmişti ve evlilik gerçekleşseydi Galler Prensesi olacaktı.
30 Ağustos 1961'de, Diana, Sandringham'daki St. Mary Magdalene Kilisesi'nde vaftiz edildi. 3 kardeşi (Sarah, Jane ve Charles) ile beraber büyüdü. Diana doğmadan bir yıl önce ise diğer kardeşi olan John çocuk yaşta vefat etmişti. Ailenin adını devam ettirecek bir erkek çocuğun kaybı Diana'nın annesi üzerinde bir baskı yaratmış ve annesi sorunun ne olduğunun anlaşılması için Londra'da bir kliniğe gönderilmişti. Diana'nın erkek kardeşi Charles, annesinin yaşadığı bu deneyimin aşağılayıcı olduğunu ve annesi ile babasının boşanmasına bunun sebep olabileceğini düşündüğünü söylemiştir.
Diana, Sandringham mülkünün içinde yer alan Park House'da büyüdü. Aile evlerini Diana'nın çocukluğunda 'Lilibet Hala' diye seslendiği Kraliçe 2. Elizabeth'ten kiralamıştır. Kraliyet Ailesi sıkça Sandringham'daki evlerinde yaz tatillerini geçirirdi ve bu yaz tatillerinde Diana, Kraliçe 2. Elizabeth'in oğulları Andrew ve Edward ile oyun oynardı.
Anne ve babası boşandığında Diana 7 yaşındaydı. Annesi boşanmadan sonradan Peter Shand Kydd ile görüşmeye başladı ve onunla 1969'da evlendi. 1967'deki ayrılma sürecinde Diana annesi ile Londra'da yaşıyordu ama babası Diana'nın vesayetini eşinin annesinin desteği ile almayı başardı. 1975 yılında Diana'nın dedesi ölünce, Vikont olan babası Kont oldu. Diana da "Lady Diana" olarak anılmaya başlandı. Babası bu tarihte tüm aileyi Park House'dan Northamptonshire'daki Althorp'a taşıdı. 1976'da ise babası Dartmouth Kontesi Raine ile evlendi. Diana'nın üvey annesi ile ilişkisi iyi değildi. Bir keresinde Diana, üvey annesini merdivenlerden aşağıya itmeye kalktı. Kontes Raine, Diana'nın çocukluğunu "çok mutsuz, çok istikrarsız" olarak tanımlamıştır.
Kraliyet mirası
değiştirDiana, kökeni Stuartlardan gelen aristokrat bir aileye mensuptu. Anne tarafında İrlandalı, İskoçyalı, İngiliz ve Amerikan atalarına sahipti. Büyük ninesi New York'lu zengin bir mirasyedi olan Frances Work'tu. (d. 27 Ekim 1857 - ö. 26 Ocak 1947)
Baba tarafından Diana, evlilik dışı dört oğlu yoluyla 2. Charles'ın soyundan geliyordu. Bu dört kişi:
- Henry Fitzrey, Barbara Villiers'in oğlu.
- Charles Lennox, Louise de Kérouaille'in oğlu.
- Charles Beouclerk, Nell Gwyn'in oğlu.
- James Crofts-Scott, meşhur bir ayaklanmanın lideri, Lucy Walter'in oğlu.
Diana'nın dikkate değer ataları 1. Robert (the Bruce) ve Anne; Mary Boleyn, Catherine Grey, Maria de Salina, John Egerton ve James Stanley'dir.
Spencer'ler yüzyıllardır kraliyet ailesi ile yakın ilişki içinde olmuşlardır. Diana'nın anne tarafından büyük annesi, Ruth Fermoy, (d. 2 Ekim 1908 - ö. 6 Haziran 1993) uzun süre arkadaşı ve yardımcısı idi.
Aktör Oliver Platt ikinci kuzenidir. Diana ayrıca favori aktrislerinden biri olan Audrey Hepburn'ün kuzenidir. Diğer dikkate değer kuzenleri Humphrey Bogart ve III. Rainier'dır.
Hayatı
değiştirEğitim ve gençlik
değiştirDiana 7 yaşındayken okula başladı. Kings Lynn'in West Heath Girls' School'unda öğrenip kaldı. Okulda ders çalışmaya gayret etti fakat hiç 'O Level' sınavlarını geçmedi. Ablası, Lady Sarah, gibi davranmaya çalıştı, biraz yaramazdı ama çok arkadaşı vardı. 1977 yılında Rougemont, İsviçre'de bulunan Institut Alpin Videmanett'e kaydoldu. Eve dönmek istedi, babasına sürekli mektuplar gönderdi ve birkaç hafta sonra eve döndü. Bu sırada henüz 16 yaşında olan Diana, ileride eşi olacak kişiyi ilk kez ablası Lady Sarah'ın flörtü olarak tanıdı.
Ablası Lady Sarah gibi davranmak istiyordu. 18 yaşındayken babası ona Lady Sarah onun için bulduğu apartmanı aldı. Okuldan arkadaşları, Carolyn Pride, Virginia Pitman ve Anne Bolton ile bu apartmanı paylaştı. Londra'da kalırken yemek yapmaktan nefret etmesine rağmen yemek kursuna ve Kensington'daki Madame Vacani's Dance Academy'ye giden Diana, daha sonra Young England Kindergarten hemşirelik okulunda iş buldu. Evli arkadaşlarının evlerinde temizlik yaptı.
Evliliği
değiştirPrens Charles'in aşk yaşamı ve çeşitli göz alıcı ve cazibeli aristokrat kadınlarla ilişkileri daima basının spekülasyonlarına konu oluyordu. Prens Charles otuz yaşında ve evlilik için artan bir baskı altındaydı. Yasal olarak tek istek gelinin Katolik Kilisesi'inden olmamasıydı. Geleneklere göre Protestan olması ve İngiltere Kilisesi'nin üyesi olması gereken gelinin soylu bir ailenin mensubu olması da tercih sebebiydi. Tüm bu özellikleri taşıyan Diana'nın, Charles ile evliliğine Spencerler ve Kraliyet Ailesi sıcak bakıyordu. Çünkü bu evlilik İngiliz hanedanın gelecek planları ve milenyumun eşiğinde ciddi bir krize düşen İngiliz halkının nostaljik düşleri için de umuttu.
Nişanları 24 Şubat 1981'de resmiyet kazandı.[2] Sonunda 29 Temmuz 1981'de tüm dünya televizyonlardan naklen verilen St. Paul Katedrali'nde gerçekleştirilen düğün töreni için ekranları başına geçti.[2][3] Yaklaşık bir milyar kişinin izlediği törende 20 yaşındaki Diana'nın utangaçlığı gözlendi. Dünya liderlerinin davetli olduğu törende Diana, Cantebury Başpiskoposu'nun onayıyla Galler Prensesi oldu. Gelecekte Birleşik Krallık tahtının Kraliçesi olacaktı. Diana'nın babası o gün BBC kameralarına ''Yüzyıllardır Spencer Ailesi'nin Monarşiye değerli katkıları olmuştur. Eminim bugünden itibaren geleneğimizi Diana yaşatacak, içten sadakatiyle Kraliyet Ailesi'ne eşsiz hizmetlerde bulunacaktır.'' şeklinde konuşmuştur.
İskoçya'da tatile çıkarken Diana hamile kaldı. Evliliğindeki ilk aylar Diana'ya kolay gelmediği için hamile olduğuna çok mutlu olmuştu. 21 Haziran 1982'de Diana anne oldu. Bebeğin erkek olmasına herkes çok sevindi ve ona William adını koydular.[4] Diana doğumdan sonraki süreçte evliliğinde mutlu değildi. Prens Charles hala Camilla Parker Bowles'e aşıktı. Diana kocasından kendisini sevmesini istedi fakat Charles Diana'yı tanımaya çalışmamıştı. Evlenmeden önce Diana bulimia hastalığına tutuldu. Evlendikten sonra bulimia rahatsızlığı nüksetti ve daha kötü oldu. Dört sene boyunca evliliği iyi geçti ama Harry'nın doğumunda Diana kocasında bir fark hissetmişti. Daha sonra 'o gün evliliğim öldü' dedi.[5]
Her şeye rağmen evliliğini düzeltmek istedi. Fakat Charles Camilla'ya aşıktı ve hiçbir şey fark etmedi. Sürekli tartıştılar ve birkaç kere Diana kendine zarar verdi ama Charles ilgilenmedi. 1985 yılında Prens Andrew, Sarah Ferguson ile tanıştı. Kraliçe ve ailesi Diana'nın Sarah gibi davranmasını istedi. Diana'yı ona benzetmeye çalıştı ama benzettiğinde Kraliçe'yi ve Prens Philip'i payladı. Diana ne yapacağını bilemedi, kendini çok kötü hissetti ve bulimia hastalığı daha kötü boyutlara ulaştı.
Yıllarca Prens ve Prensesin ilişkileri böyle devam etti. Nihayet 1992 yılında ayrıldılar. Prens Charles Highgrove evinde kaldı ve Diana Kensington sarayında kaldı. Diana ve Andrew Morton bir kitap yazdı. Diana'nın biyografisi, 16 Temmuz'da piyasaya çıktı. Charles apaçık bir şekilde Camilla ile görüşmeye başladı. Boşanmadan önce Diana'nın da birkaç sevgilisi vardı, en ünlüleri rugby oyuncusu Will Carling ve asker James Hewitt.
1995 yılında Diana bir 'Panorama' röportaj yaptı. Evliliğinde herkese ne olduğunu anlatmak istedi. Gizlilikle birkaç BBC muhabiriyle görüştü. Görüşmeci Martin Bashir'e bulimiasını, evliliğini ve nasıl halka yardım etmeye çalıştığını anlattı. "Bu evlilikte biz üç kişiydik, yani biraz kalabalıktı" dedi ve boşanmak istemediğini söyledi ama 'Kalplerin Kraliçesi' olmak istediğini anlattı. Röportaj 20 Kasım 1995'te BBC One kanalında yayınlandı. Daha önce hiçbir prenses o kadar açık konuşmadığı için herkes şaşakaldı. 22,8 milyon kişi onu izlemişti.[6]
Boşanma
değiştir1995 yılında Kraliçe, Panorama röportajı izledikten sonra, Charles ve Diana'ya ayrılmalarını söyledi.[7] Başbakan da (John Major) ayrılmalarını istedi.[8] 28 Ağustos 1996'da boşandılar.[9] Kolay bir boşanma için Diana £17 milyon'u eski kocasından aldı ve hiç kimseye ne olduğunu anlatamadı. Diana'nın unvanı değiştirildi. Artık Kraliyet Altesleri Galler Prensesi değil, sadece Diana, Galler Prensesi olacaktı. Tekrar evlenirse prenseslik unvanı geri alınacaktı.
Boşanmadan sonraki hayatı
değiştirPakistanlı kalp cerrahı Hasnat Han'a âşık oldu. Diana evliyken onunla flört etmeye başlamıştı ve iki sene beraber kaldılar.[10] Fakat Hasnat Han Pakistanlı bir doktordu ve kendi ülkesinin gerektirdiği kültür çerçevesinde daha önceden boşanmış bir kadınla beraber olabilmesi mümkün değildi. Diana buna her ne kadar üzülse de ardından Dodi Al Fayed ile ilişkisine başladı.[11]
Ölümü ve cenazesi
değiştir
1997 yılında Dodi Al Fayed'le birkaç tatile çıktı. Ağustos ayında Akdeniz'de Dodi'nin 'Jonikal' yatında kaldı. Çok paparazzi kovaladığı için Diana ve Dodi Paris'e dönmeye karar verdi. Dodi'nin babasının otelinde kalmak istediler. 31 Ağustos gecesi saat on iki buçukta Dodi'nin apartmanına gitmek için otelden çıktılar. Otelin arkasından çıktılar fakat paparazzi onları bekliyordu. Giderken şoför (Henri Paul) yolu şaşırdı ve karanlık bir tünelde kaza yaptı. Henri Paul ve Dodi Al Fayed olay yerinde öldü. Paparazziler fotoğrafları çekerken ambulans geliyordu. 2 saat boyunca doktorlar Diana'nın hayatını kurtarmaya çalıştı. Saat dörtte Diana öldü.[12] Sadece Diana'nın koruma görevlisi, Trevor Rees-Jones hayatta kaldı.
Haberi duyduğunda Prens Charles, Earl Spencer ve Diana'nın kız kardeşleri İngiltere'den hemen Diana'nın yanına gitti.[13] O sabah da Diana'nın cenazesi İngiltere'ye döndü. 6 gün resmi yas ilan edildi ve 6 Eylül 1997'de yapılan görkemli bir veda töreniyle Diana toprağa defnedildi. Ayrıca öldüğünde sarayın önüne yüzbinlerce not ve çiçek bırakıldı. Prens Harry bir not yazdı: "Mommy" (anneciğim) ve tabutuna bıraktı. 2.5 milyar kişi Diana'nın cenazesini izledi.[14][15] İngiltere'de bütün kanallar cenazesini gösterdi. Bazı söylentilere göre Diana'nın ölümünün bir suikast olduğu düşünülmektedir. Ama bunu kanıtlayan bir delil ortaya çıkmamıştır.
Yas
değiştirTony Blair onu 'Halkın Prensesi' olarak adlandırdı. Diana hâlen daha unutulmayan efsanevi denebilecek bir kişiliktir. İngiltere'de gazetelerde neredeyse her gün Diana'nın hakkında haber vardır. 1 Temmuz 2007'de Diana için bir konser düzenlenmiştir. Her yaz Diana'yı sevenler Althorp Evi'ne giderek Halkın Prensesi Diana'yı anarlar. Onun kıyafetleri ve kullandığı birçok eşya bu evdedir. Ayrıca evin bahçesindeki gölün ortasındaki adada da Diana'nın mezarı olduğundan birçok yerli ve yabancı turist Althorp Evi'ni ziyaret etmektedir. Ayrıca Diana ve ölümü birçok belgesel, makale, kitap ve filme konu olmuştur.
Unvanları
değiştir- 1 Temmuz 1961 – 9 Haziran 1975: Sayın Diana Spencer
- 9 Haziran 1975 - 29 Temmuz 1981: Leydi Diana Spencer
- 29 Temmuz 1981 - 28 Ağustos 1996: Kraliyet Altesleri Galler Prensesi
- 28 Ağustos 1996 – 31 Ağustos 1997: Diana, Galler Prensesi
Diana'nın evlilik süresindeki arması
Diana'nın boşandıktan sonraki arması
Kaynakça
değiştir- ^ "Diana's Legacy: A Reshaped Monarchy, a More Emotional U.K." The New York Times. 30 Ağustos 1997. 31 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "International Special Report: Princess Diana, 1961–1997". The Washington Post. 30 Ocak 1999. 19 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2008.
- ^ "Diana, Princess of Wales". The British Monarchy. The Royal Household. 21 Aralık 2015. 24 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2017.
- ^ "1982: Princess Diana gives birth to boy". BBC. 25 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2018.
- ^ "Hewitt denies Prince Harry link". BBC News. 21 Eylül 2002. 15 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2016.
- ^ "The Panorama Interview with the Princess of Wales". BBC News. 20 Kasım 1995. 4 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2010.
- ^ Montalbano, D. (21 Aralık 1995). "Queen Orders Charles, Diana to Divorce". Los Angeles Times. Londra. 8 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2013.
- ^ "
Divorce': Queen to Charles and Diana". BBC. 20 Aralık 1995. 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2010. - ^ "Text of Charles and Diana's divorce decree". CNN. 28 Ağustos 1996. 6 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2020.
- ^ Ansari, Massoud; Alderson, Andrew (16 Ocak 2008). "Dr Hasnat Khan: Princess Diana and me". Sunday Telegraph. Londra. 7 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2008.
- ^ "The Life of Diana, Princess of Wales 1961–1997: Separation And Divorce". BBC. 2 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2015.
- ^ "1997: Princess Diana dies in Paris crash". BBC. 24 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2018.
- ^ "Princess Diana's body comes home". CNN. 31 Ağustos 1997. 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2013.
- ^ "Tracking 30 years of TV's most watched programmes" 18 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC. Retrieved 21 June 2015
- ^ "Diana's funeral watched by millions on television". BBC News. 6 Eylül 1997. 7 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2008.
Dış bağlantılar
değiştir
- "Prenses Diana için anma" 5 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC Türkçe.