Mehmed-paša Kukavica
| Mehmed-paša Kukavica | |
|---|---|
| valija Bosanskog vilajeta | |
| Na položaju 1757–1760 | |
| Monarh | Osman III Mustafa III |
| Na položaju 1752–1756 | |
| Lični detalji | |
| Smrt | 1761 |
| Religija | sunitski islam |
Mehmed-paša Kukavica bio je bosanski valija u dva maha šest i po godina (1752-1756. i 1757-1760). Istakao se odlučnim mjerama za jačanje države i gradnjom mnogih poznatih objekata.
U osam mjesta izgradio je više od 80 objekata i obezbijedio izvore iz kojih će se uzdržavati ti objekti i njihovi službenici. Izgradio je džamiju u Travniku 1757., Foči, i još dvije džamije, medresu u Foči 1752. godine, četiri mekteba, pet ćuprija, sebilj u Sarajevu 1754. godine, četiri česme, tri karavan-saraja, jedan hamam, te jedan bezistan s više dućana. Te građevine podignute su u osam mjesta: u Foči, Goraždu, Prijepolju, Sarajevu, Visokom, Travniku i u dva sela kod Travnika, Vitezu i Slimenima.
Vladao je u vremenima kada je moć turske carevine slabila. U Bosni bile su stalne pobune, a neprijatelj je stalno prijetio oružanom agresijom. Ugušio je veliku seljačku bunu 1753 godine u Tešnju, koja proširila se na Sarajevo, Mostar i šire. Obnovio je kapetaniju Brod, a za kapetana je postavljen Hasan Halep.
Mehmed-paša za bosansku istoriju je važan i zbog toga što je potekao iz domaće sredine i što je u Bosni ostavio svoje potomke, od kojih su neki, takođe, imali vidniju ulogu u javnom i upravnom životu Bosne svog vremena.
Mehmed-paša je stupio u službu najprije u Bosni, a onda je prešao u Carigrad. Na dvoru unaprijeđen je u kapidžibašu, a godine 1750 postao je ser-čauš ili čaušbaša (šef dvorskog ceremonijala). Krajem septembra godine 1752. Kukavica je premješten u Bosnu kao poseban sultanov izaslanik (memur) sa zadatkom da zavede red. Aprila 1753. Mehmed-paša dobio je i titulu vezira. Iz Bosne otišao je 1760., najprije kao namjesnik u Janinu (Epir) da bi nakon toga, u mjesecu 1761 bio lišen svih časti i prognan u Resmo (Retimo) na Kreti i tu pogubljen.
- Desanka Kovačević-Kojić, Gradska naselja srednjovjekovne bosanske države, Sarajevo, 1978.
- Husref Redžić, Studije o islamskoj arhitektonskoj baštini, biblioteka "Kulturno naslijeđe", Sarajevo, 1983.
- Grupa autora (akademik prof. Husref Redžić, docent mr Nedžad Kurto, Ferid Isanović), Program revitalizacije i regeneracije istorijskog područja grada Foče. Urbanističko-arhitektonsko rješenje zone Prijeke čaršije, Skupština opštine Foča, Foča, 1983. godine.
- Faruk Muftić, Foča: 1470-1996, Sarajevo, 1997.
- Mehmed Mujezinović, Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, knjiga 2, Istočna i centralna Bosna, 3. izdanje, Sarajevo, 1998.