Kenneth Kaunda

Kenneth Kaunda
1. predsjednik Zambije
Mandat 24. listopada 1964. – 2. studenog 1991.
Prethodnik	nitko, dužnost uspostavljena
Nasljednik	Frederick Chiluba
3. glavni tajnik Pokreta nesvrstanih
Mandat 8. rujna 1970. – 5. rujna 1973.
Prethodnik	Gamal Abdel Nasser
Nasljednik	Houari Boumédienne
Rođenje	28. travnja 1924.
Smrt	17. lipnja 2021.
Supružnik	Betty Kaunda
Zanimanje	političar

Kenet Dejvid Kaunda (engl. Kenneth David Kaunda, poznat i kao KK) bio je prvi predsednik Zambije, od 1964. do 1991.

Rođen je 1924. u mestu Činsali, na severu Severne Rodezije (današnja Zambija) u porodici protestantskog misionara.

Bio je jedan od vođa u borbi za nezavisnost Zambije od Ujedinjenog Kraljevstva. Zalagao se za okončanje vlasti bele manjine, koja je tada imala samo 1,84% stanovništva. Bio je uhapšen 1955. i osuđen na dva meseca zatvora zbog deljenja za vlasti subverzivne literature. Ponovo je osuđen 1959. na devetomesečnu robiju. Tokom 1961. organizovao je kampanju građanske neposlušnosti. Predvodeći „Ujedinjenu nacionalnu partiju nezavisnosti“ pobedio je na izborima januara 1964. i postao predsednik vlade Dominiona Zambije. Posle sticanja nezavisnosti, 24. oktobra 1964. postao je prvi predsednik Zambije.

Kao političar, razvijao je nacionalni obrazovni sistem, otvorio Univerzitet u Lusaki, težio iskorenjivanju nepismenosti i modernizaciji zemlje. Nacionalizovao je velike državne kompanije što je značajno uvećalo državne prihode. Sprovodio je politiku afričkog socijalizma (poput Džulijusa Njererea i Kvame Nkrume). Zambija je postala jednopartijska država u kojoj je Kenet imao apsolutnu vlast i stvorio kult svoje ličnosti. Njegov ideološki program je bio pod imenom „Zambijski humanizam“. Zambija je u vreme sticanja nezavisnosti imala samo 109 ljudi sa završenim fakultetom. Kenet Kaunda je osnovao Zambijski Univerzitet, koji broji 10.000 studenata. Zambija je 1964 bila potpuno pod kontrolom stranih kompanija, a mineralni resursi su uglavnom bili pod kontrolom Britanske južnoafričke kompanije, koja je izvlačila svu dobit.

U spoljnoj politici bio je posrednik između režima aparthejda u Južnoj Africi i zemalja crne Afrike, zašta je kritikovan. Primao je u Zambiju disidente iz okolnih zemalja i naročito bio kritičan prema rukovodstvu Južne Rodezije (danas Zimbabve). Zambiju je uveo u Pokret nesvrstanosti, u kome je Zambija predsedavala 1970—1973. Bio je blizak prijatelj jugoslovenskog predsednika Josipa Broza Tita, na čijoj se sahrani 1980. rasplakao pored kovčega. Bili su toliko bliski da je Kaunda sagradio kuću u Lusaki posebno za Titove posete.

Njegov zaštitni znak je bila bela maramica koju je često nosio.

Godine 1991. Kenet Kaunda je uslišio kritike i dozvolio višestranačke izbore u zemlji. Na njima je pobedio „Pokret za višepartijsku demokratiju“, čiji je lider Frederik Čiluba postao predsednik 2. novembra 1991.

Posle napuštanja političkog života, povremenao se bavio humanitarnim radom.

Umro je 2021. godine.

Vanjske poveznice

Kenneth Kaunda na Wikimedijinoj ostavi