Maori
Maori ili Māori je naziv za polinežansko domorodačko stanovništvo na Novom Zelandu.
Riječ "Maori" na maorskom jeziku znači "normalan" ili "čovjek koji se razlikuje od bogova".
Računa se da su Maori na Novi Zeland stigli iz Istočne Polinezije krajem 1. milenijuma. Smatra se da je Novi Zeland jedno od posljednjih područja na koje je stupila ljudska noga prije dolaska moderne civilizacije. Maori su živjeli u izolaciji sve do 18. vijeka kada su započeli kontakti s Evropljanima. Godine 1840. je Velika Britanija anektirala Novi Zeland, s time da je sporazumom u Waitangiju Maorima garantirana autonomija. No, što zbog bolesti na koje nisu imali imunitet, što zbog periodičnih oružanih sukoba, broj Maora se u 19. vijeku počeo rapidno smanjivati.
Tek je 1960-ih i 1970-ih došlo do kulturne renesanse među Maorima, koji danas čine 14.7 % stanovništva Novog Zelanda.
- aitua - tragedija; nesreća
- ao - svijet
- ariki - vrhovni vođa; poglavica
- atua - nadnaravne sile; bogovi
- ahurewa, tuaahu - sveto mjesto
- Hawaiki - nepoznata stara domovina Maora
- Hinenuiotepo - čuvar podzemnog svijeta
- Hinetitama - prvo ljudsko biće
- hui - svako skupljanje maorskog naroda
- Io - vrhovno biće ili vrhovni bog
- iwi - narod, pleme
- karakia - obredno pjevanje; zazivanje, molitva
- kaitiaki - duh čuvar, pojavljuje se u obliku životinje (ptice)
- kehua - avet
- mana - nadnaravna moć; položaj; ugled
- marae - otvoren prostor ispred bogoslužnog sastajališta
- mata - lice
- matakite - drugi pogled (kada se rabi za osobu znači vrač ili gatalac)
- mauri - životno počelo svega
- ngaro - izgubljen, skriven
- noa - običan, uobičajen; oslobođen tapu ograničenja
- po - noć; tama; kraljevstvo mrtvih
- Papatuanuku - Majka Zemlja; prvotni roditelj (kraće Papa)
- rangatira - poglavar potplemena; aristokracija
- Ranginui - Otac Nebo; prvotni roditelj
- Rarohenga - "ispod"; podzemni svijet; kraljevstvo duhova mrtvih
- Rongo - bog ratarstva; mjesec
- rongo - mir
- Tane - bog šuma
- Tangaroa - bog mora
- tangi - plakati
- tangihanga - obredi smrti; pogrebni obredi
- taniwha - mitska čudovišta; ponekad se rabi za važne osobe
- tapu - zabranjen; svijet
- taonga - pokretna imovina; kad se rabi s članom u množini nga taonga odnosi se na povijesne ukrase i oružje koje posjeduje manu
- tipuna - preci
- Tawhirimatea - bog vjetrova i uragana
- tohunga - stručnjak u nekoj umjetnosti ili vještini; posebno se rabi za stručnjake za sveto
- taura - rabi se za drugi red stručnjaka za sveto
- Tumatauenga - bog rata
- wairua - duh (duša); duhovi (natprirodne sile)
- whakanoa - učiniti običnim; obredi pročišćenja
- whakairo - izrezbaren, kao u whare whakairo (izrezbarena kuća)
- whare - kuća
- whenua - zemlja
- Whiro - bog zla
