Sampi

Sampi (σαμπῖ, pisana Ͳͳ lub Ϡϡ) – litera, która występowała w niektórych przedklasycznych wariantach alfabetu greckiego. W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 900.

Pochodzenie

Pochodzenie litery sampi jest nieznane. Mogła ona bądź bezpośrednio, bądź pośrednio rozwinąć się z archaicznej greckiej litery san () pochodzącej od fenickiej litery sade (). Litera sade oznaczała dźwięk zbliżony do s. Jednak litera sampi nie występowała w alfabecie greckim między literami pi i koppa, ale na końcu za literą omega. Dlatego istnieje hipoteza mówiąca, że sampi zostało dołączone do alfabetu greckiego później.

Nazwa sampi nie jest jasna. Być może ma związek z nazwą san. Inną możliwością jest pochodzenie od słów ὡσὰν πῖ hōsan pi „jak pi“), litera ta bowiem graficznie jest podobna do pi.

Użycie jako litery

W niektórych alfabetach jońskich i pamfilskich występuje specjalna litera w postaci lub . Jest to archaiczna alfabetyczna forma sampi, z której później powstała współczesna numeryczna forma sampi. Znak ten występował od VI do V w. p.n.e. w napisach jońskich i od IV do III w. w alfabetach pamfilskich. Występował w miejscach, gdzie w większości dialektów stawiano σσ (ss), a w dialekcie attyckim ττ (tt). Jak wymawiano sampi, nie wiadomo. Pochodzi od zbitki *kj, można więc przypuszczać, że wymowa była zbliżona do /ts/. Przyjmuje się, że później zaczęła przeważać wymowa /ss/. W średniowiecznych rękopisach sampi otrzymało swój dzisiejszy numeryczny kształt (Ϡϡ).

Kodowanie

W Unicode litera jest zakodowana:

Znak	Unicode	Kod HTML	Nazwa unikodowa	Nazwa polska
Ͳ	U+0372	Ͳ lub Ͳ	GREEK CAPITAL LETTER ARCHAIC SAMPI	archaiczna wielka litera grecka sampi
ͳ	U+0373	ͳ lub ͳ	GREEK SMALL LETTER ARCHAIC SAMPI	archaiczna mała litera grecka sampi
Ϡ	U+03E0	Ϡ lub Ϡ	GREEK CAPITAL LETTER SAMPI	wielka litera grecka sampi
ϡ	U+03E1	ϡ lub ϡ	GREEK SMALL LETTER SAMPI	mała litera grecka sampi

W LaTeX-u używa się znacznika:

Znak	LaTeX
$\mathrm {\Sampi}$	\Sampi
$\mathrm {\sampi}$	\sampi

Zobacz też

• lista jednoliterowych skrótów i symboli

Linki zewnętrzne

• Nick Nicholas, Sampi