Insuli Salomon

Insuli Salomon
Solomon Islands
Standardo di Insuli Salomon	Blazono di Insuli Salomon
Nacionala himno:
God Save our Solomon Islands
Urbi:
Chefurbo:	Honiara
· Habitanti:	84 520 (2017)
Precipua urbo:	Honiara
Lingui:
Oficala lingui:	Angla
Guvernerio:
Tipo:	Monarkio
· Rejo:	Charles la 3ma
· Generala guvernisto:	David Vunagi
· Chefministro:	Manasseh Sogavare
Surfaco: (142ma maxim granda)
· Totala:	28 400 km²
· Aquo:	3,2 %
Habitanti: (200ma maxim granda)
· Totala:	707 851 (2023)
· Denseso di habitantaro:	18,1 hab./km²
Plusa informi:
Valuto:	Dolaro dil Insuli Salomon
Veho-latero:	sinistre
ISO:	SB
	SLB
	090
Reto-domeno:	.sb

L'Insuli Salomon esas insul-grupo en Oceania, sude de Pacifiko, qua konsistas ek 6 precipua insuli e plu kam 900 insuleti este de Papua-Nova-Guinea. Lua tota surfaco amontas a 28 400 km², ed ol havis 707 851 habitanti en 2023. Lua chef-urbo, Honiara, jacas an insulo Guadalcanal.

Bazala fakti pri l'insuli Salomon:

Historio

Precipua artiklo: Historio dil Insuli Salomon

L'unesma habitanti dil insuli Salomon venis de Nova-Guinea adminime 30 mil yari ante nun, dum Pleistoceno. Li reprezentis l'unesma homala expanso tra Pacifiko, ante l'arivo di populi qui parolis Austroneziana lingui cirkume 4 mil yari ante nun. L'Austroneziani adportis nova tekniki di kultivo e navigado. La maxim multa lingui nun parolata che l'insuli Salomon havas Austroneziana origino.

Habitanti dil Insuli Salomon.

Inter 1200 aK e 800 aK Austroneziana populo Lapita, kun lua karakteriziva ceremiko, arivis al insuli. Existas multa evidentaji pri lia existo en tota Insuli Salomon, ed ank en Insuli Santa Cruz. Numeroza anciena sepulteyi de la yari 1000 til 1500 trovesis en tota insuli, inkluzite megaliti konstruktita dum la 13ma yarcento.

L'insuli nomizesis dal Hispana explorero Álvaro de Mendaña. Kande ilu deskovris l'insuli, ilu kredis ke li esas la Biblala lando Ophir, de ube on adportis oro al rejulo Salomon de Israel, pro l'oraji werata dal insulani.

Dum la Duesma mondomilito kelka importanta kombati eventis che l'insuli. La maxim importanta ek li esis la batalio di Guadalcanal, del 7ma di agosto 1942 til la 9ma di februaro 1943, inter Usana e Japoniaana trupi. Usa vinkis, e 31 mil Japoniani e 7 mil Usani perisis lor la batalio. Depos la milito, Australian e Britanian autoritatozi diskutis pri transfero di la suvereneso sur l'arkipelago ad Australia. Tamen, Australiani esis hezitema pri asumar la spensi di la transfero, e l'ideo abandonesis.

Insuli Salomon nedependanteskis del Unionita Rejio ye la 7ma di julio 1978. L'unesma chefministro di la lando pos la nedependo esis Peter Kenilorea.

Politiko

Sideyo di Parlamento dil Insuli Salomon.

Insuli Salomon esas konstitucala monarkio. La chefo di stato esas la rejo di Anglia, qua reprezentesas da generala guvernisto ed elektesas dal parlamento por 5 yari. La chefo di guvernerio esas la chefministro, qua nominas la cetera ministri ministri, ed ank elektesas dal parlamento.

Legifala povo konsistas ek singlachambra parlamento kun 50 membri, qui elektesas dal populo por 4 yari. Omna civitani evanta 21 yari o pluse darfas votar.

La generala guvernisto nominas la chef-judiciisto de la Supera Korto, konsilata dal chefministro e dal chefo di la opozantaro. Lu anke nominas altra judiciisti, konsilata da judiciala komisitaro. La konstituco di 1978 kreis Supera Korto por judiciar civila e kriminala procesi, ed anke apelo-korto. La bazo di lua judiciala sistemo dependas de stranjera judiciisti, nome de Australia, Nova-Zelando e Papua-Nova-Guinea.

Geografio

Foresto che Insuli Salomon.

Fluvio Lunga.

L'insuli jacas inter latitudi 5° e 13°S e longitudi 155° e 169°E. La disto inter la maxim estala e la maxim westala insuli del arkipelago esas cirkume 1.500 km. Nome l'insuli Santa Cruz, jacanta norde de Vanuatu, esas maxim izolata, e distas plu kam 200 km del altra insuli. La tereni de la maxim granda insuli havas volkanal origino, kontre ke altra esas koralia atoli. Geografiale, l'insulo Bougainville esas parto del Insuli Salomon, ma politikale apartenas a Papua-Nova-Guinea.

La klimato esas tropikala influata da musono, kun mezavalora temperaturi inter 25°C e 32°C dum la jorno. Multa cikloni formacesas proxim l'insuli, tamen li ne frapas l'arkipelago. La mezavalora pluvo-quanto yarala esas 305 cm (3050 mm).

La precipua fluvii di la lando esas Lunga, Kirakira, Matanikau e Tenaru, la quar nur navigebla per kanoi.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio dil Insuli Salomon

Preske 75% del habitanti praktikas agrokultivo o pesko por entrateno e produktas nulo por exportaco. Kun 600-dolara-TNP po persono, l'Insuli Salomon judikesas kom povra lando.

Demografio

Familio en Honiara.

Demografio di Salomon Insuli, de 1961 til 2004

Segun statistiki de The World Factbook por julio 2018, Insuli Salomon havis 660 121 habitanti. Segun etnio, 95,3% esis Melaneziani, 3,1% esis Polineziani, 1,2% esis Mikroneziani, e 0,3% esis altra etnii.

La linguo oficala esas l'Angla, tamen parolata nur da 1% o 2% de la habitantaro. Altra lingui parolata esas Melaneziana pidgin e cirkume 120 lokala lingui.

La procento di habitantaro segun religio esas: protestanti 73,4% (Eklezio di Melanezia 31,9%, Evangeliani de Suda Maro 17,1%, Adventisti de la 7ma Dio 11,7%, ed altri); katoliki 19,6%, altra kristani 2,9%, altra religii 4%, nula religio 0,03%, sen informo 0,1%.

La viv-espero en 2007 esis 66,7 yari por la mulieri, e 64,9% por la viri.

Kulturo

Radio esas la maxim influanta komunikala moyeno en la lando pro la interdifero di lokala lingui, iliterateso e desfacileso por recevar televizion-signali en kelka parti di la lando.