Wikipedia

Eusebio Mugerza

Eusebio Mugerza "Mendaro Txirristaka" (Garagartza, Mendaro, 1874ko abenduaren 15a - Pasai San Pedro, 1955ko martxoaren 15a) gipuzkoar bertso-paper bertsolaria izan zen.[1]

Eusebio Mugerza

Bizitza
JaiotzaGaragartza, 1874ko abenduaren 15a
Herrialdea Gipuzkoa, Euskal Herria
HeriotzaPasaia, 1955eko martxoaren 15a (80 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakeuskara
Jarduerak
Jarduerakbertsolaria

1.874. urteko abenduaren 15ean jaio zen Eusebio Mugertza Mendaroko Barberokoa izeneko etxean, Garagartza auzoan. Garai hartan bi bailaratan zatitua zegoen Mendaro (1983. urtean egin zen udalerri): Azpilgoeta (Mutriku udalerriari zegokiona) eta Garagartza (Elgoibar eta Debari zegokiona). Txirristakak Azpilgoetakoa zuen aita, Pedro Mugertza; ezizenez, Pedro handia. Ama, berriz, Juana Azpiazu, Azpeitian sortua zuen. Hamaika seme-alaba izan zituzten Pedrok eta Juanak, zortzi seme eta hiru alaba, eta denetan gazteena zen Eusebio. 1974an, Antonio Zabala idazleak (Tolosa, Gipuzkoa, 1928 – Iruñea, 2009) haren ibilerak eta bertso-jarrietako batzuk bildu zituen Auspoa bildumarako argitaratu zuen Mendaro Txirristaka bertsolaria liburuan. Mendaroko Guruzpe Kultur Elkarteak egin zuen liburu hori argitaratzeko bidea, eta Elgoibarko eta Mutrikuko Udalek eta Gipuzkoako Aurrezki Kutxak emandako dirulaguntzari esker argitaratu zuten. Urteurren hartan, beste hainbat ekintza ere egin zituzten Mendaron, Guruzpe Kultur Elkarteak bultzatuta.

Biografia

aldatu

Garagartza auzoan jaio zen Eusebio Mugertza Txirristaka Barberokua etxean. Gurasoek Panaderokua izeneko errota izan zuten bertan, Kilimon errekaren ondoan, bai eta okindegi estiloko denda koxkor bat ere. 7 urterekin, monagillo lanetan hasi zen Eusebio, Mendaroko San Agustin komentuan, eta hantxe bertsozaletu zen, bere bertso jarrietan dioenez. Pedro Migel Urruzuno idazlea zen orduan apaiz Mendaron. Txirristakak berak bere bertsoetan dionez, bertsotan egiten zuen sermoia Urruzuno abadeak. Haren akolitoa, ez zen bat-batean aritu ohi zen bertsolaria izan, ordea. Bertsoak idatzi eta bertso-paperak saltzetik atera zuen bizimodua Txirristakak, hein batean, bestelako lanbideak ere izan baitzituen.

Ez da gauza garbia noiz ekin zion bertsoak jartzeari, baina bere bertso zaharrenak 1920. urtekoak dira, Antonio Zabalak Mendaro Txirristaka bertsolaria liburuan jasotaren arabera. Bertsorik gehienak Errenterian eman zituen argitara, hori bai, Makatzaga inprimategian. Esan dezakegu marketin kontuetan jantzia izan zela bere garairako. Izan ere, bertso-paperetan bere argazkia, izen-abizenak eta ezkondu ondorengo etxeko helbidea ere eman ohi zituen. Ezagunak egin dira hark sortutako bertso asko, baina beharbada, ‘Quisiera ser alcalde Donostiyakua’ da bere bertso-sorta ezagunena. Euskaraz eta gaztelaniaz idatzi zituen bertsoak, nahiz euskarazkoak diren iritsi zaizkigun gehienak, Antonio Zabalak haiei eman zielako lehentasuna. Nolanahi ere, euskarazko bertsoetan ere sarri sartzen zituen gaztelaniazko berba banakak.

Bertso-paper ugari saldu zituen, Donostian bizi zenean Bretxako [2]merkatuan jartzen zen baina bestelako ofizioak ere izan zituen. Gazterik ekin behar izan zion lanari. Senide asko ziren etxean, eta 10 urte eskasekin, morroi bidali zuten Mendaroko Irabaneta baserrira. Handik Irurtzunera (Nafarroa) egin zuen gero, olako lanera, harriak zulatzen ikastera. Oinarrizkoa ikasita, Bizkaiko mendebaldera aldatu zen gero 16 bat urterekin, Somorrostrora, olagizonen eta errementarien parajera, eta sasoirik onenean, 21 urterekin, Kubako gerrara joatea egokitu zitzaion, adinez. Hiru-lau urte eman zituen han, harik eta Euskal Herrira itzuli zen arte berriro. Edozelan ere, munduan barrena asko bidaiatu zuen gizona izan zen, bere bertsoetan irakur daitekeenez. Bereziki Ameriketan ibili zen. Bere bertsotan, Mexiko, Kuba, Brasil, Argentina, Panama, Puerto Rico, Txile, Uruguai eta Estatu Batuak aipatzen ditu, baina Europan eta Afrikan barrena ere ibilitakoa zen.

Donostiara ezkondu zen gero eta han eman zituen bizitzako urterik onenak. Hantxe ezagutu zuen emazte izango zuena ere, Loiolan, erromerian, eta 1905. urteko martxoaren 1ean ezkondu ziren Aingeru Goardakoaren egunez. Juana Iraregi Sansinenea zuen emaztea, kontratista liberal baten alaba, aita ezagutzerik izan ez zuena, haurdun zela galdu zuelako senarra Juanaren amak. Tolosako Iurramendi baserrian hazi zuten Juana.

Hiru alaba izan zituzten Eusebio Mugertza eta Juana Iraregik: Engrazi, Karmen eta Maria. Alaba gazteena gazterik hil zen, 21 urterekin (1930. Urtean). Kolpe gogorra izan zen hura gurasoentzat, eta bertsotan kontatzen du egunak egin zituela logelatik irten gabe aitak, penaz.

100. urteurrena

aldatu

Guruzpe kultur elkarteak antolatuta hainbat ekintza egin zituzten Mendaron, Txirristakaren 100. Urtemugan. Hasteko, Bertso-paper lehiaketa: Bi atal izan zituen lehiaketak: Librean, eta ‘Mendaroko Txirristaka’ gaia emanda. Euskaltzaindiko kideek egin zituzten epaimahai lanak bietan, eta gai librean, Fernando Aire Etxart (Urepele, Nafarroa Beherea, 1920 - 1976) bertsolariaren Jainkoa eta ni bertso-sorta saritu zuten. 8.000 pezeta jaso zituen sari gisa Xalbadorrek. Bigarren bertso-sorta onena Jean Pier Mendibururena izan zen (Heleta, 1948-Heleta 2022), eta hirugarrena, Imanol Lazkanorena (Azpeitia, 1936). Mendaroko Txirristaka gaiari erantzun zioten lanen artean, Jabier Urbieta Urangaren (Mendaro, 1942-2023) bertso-sorta aukeratu zuen epaimahaiak onenentzat.

Abenduaren 8an, Joxe Agirre, Txomin Garmendia, Joxe Luis Gorrotxategi, Imanol Lazkano, Lazkao Txiki eta Joxe Lizaso bertsolariek bertso-saio berezia egin zuten Txirristakaren omenez Mendaron, eta ekitaldi hartan herriko bi bertsolari omendu zituen Guruzpe kultur elkarteak: Manuel Loiola zena eta Isidro Astorkia. Bost hitzaldi ere antolatu zituzten abenduaren 9tik abenduaren 14ra bitartean, egun bakoitzeko bat: Jose Mari Iriondo kazetariak eta Imanol Lazkano bertsolariak eman zuten aurrenekoa, 1974ko abenduaren 9an; Juan Mari Lekuona olerkari eta idazleak jardun zuen biharamunean, Bertsolaritza, historian zehar gaia emanda, eta Jose Mari Aranalde euskaltzainak Noiz da bertso bat ona? galdererari erantzun zion abenduaren 11koan. Abenduaren 12an, berriz, bertsolaritzaren etorkizunaz mintzatu zen Abel Muniategi bertsolari eta idazlea, eta Jesus Mari Etxezarreta idazleak eman zuen ziklo hartako azken hitzaldia, Gaurko bertsolariak izenburupean. Abenduaren 14an Mendaro Txirristaka bertsolaria liburua aurkeztu zuen Antonio Zabalak, Antton Aranburu lagun hartuta, eta liburu-aurkezpenena baliatu zuen Guruzpe kultur elkarteak bertso-paper lehiaketako sariak banatzeko. Irabazleak, Xalbadorrek, ez zuen etortzerik izan Mendarora. Biharamunean, abenduaren 15ean, Txirristaka jaio zen egunez ere, jai handia egin zuten Mendaron. Txistulariak eta tritikilariak ibili ziren kalez kale eta ikastolako umeek ere kantatu zituzten jarritako bertsoak. Arratsalde horretan bertan, Antton Valverde, Julen Lekuona eta Xabier Letek kontzertua eman zuten Garagartzan; estreinakoz, gainera, Txirristakaren bertsoak sartu zituzten errepertorioan.

Txirristaka jaio zeneko 125. urtemuga ere berezia izan zen Mendaron. Bertso-afaria antolatu zuten Aizpe elkartean, Joxe Agirre eta Joxe Lizaso bertsolariekin, eta han bertan banatu zituzten urte hartako bertso-paper lehiaketako sariak. Lau lagun aurkeztu ziren sariketara, baina lehiaketa ontzat ematea ebatzi zuen epaimahaiak, aurkeztutako lanak maila handikoak zirela ebatzita. Urte hartan, Ekaitz Goikoetxea Asurabarrenak irabazi zuen lehiaketa eta 100.000 pezetako saria eskuratu zuen. Bigarren, Jokin Urain Larrañaga mendaroarrak egin zuen eta 70.000 pezetako saria eskuratu zuen. Urte hartan, Mendaroko alkate zen Txomin Zulaika Arakistain Donostian ere izan zen Txirristakaren alaba Engrazi Mugertzari bisita ofiziala egiten. Mendaroko Udalaren oroigarria, lore-sorta eta Antonio Zabalaren liburuaren ale bat eraman zizkion alkateak Engrazi Mugertzari, Mendaroko herriaren izenean.

150. urteurrena

aldatu

2024ko abenduaren 15ean 150 urte beteko dira Eusebio Mugertza Txirristaka jaio zela, eta urteurrenaren harira, kultur programa berezia lantzen ari dira Mendaron herritar talde bat, In Leike kultur elkartea eta Udala, lankidetzan. Ruper Ordorika kantariak egin zuen programaren atarikoa, Mendaro herriaren 40. urtemugaren karietara, Mugalariak taldekoekin batera San Agustin kulturgunean eman zuen kontzertuan [Gararock taldeak antolatu zuen kontzertua, Udalarekin lankidetzan]. Andoni Egaña bertsolariak ere gogoan izan zuen Txirristaka Euskal Telebistako Biba zuek! saioan[3]. Hain justu ere, ekimen horren baitan osatu dugu Wikipediarako informazio hau, astiro-astiro osatzen joango garena.

Bertso-Paperak

aldatu

Ondoren, Mendaro Txirristakaren zenbait bertso-paper[4], gehienak Antonio Zabalaren Mendaro Txirristaka bertsolaria liburutik jasoak:

Bere buruari

aldatu

Gizarteko gora-berak

aldatu

Dama-Galaiak, Senar-Emazte, Neska-Mutilzarrak

aldatu

Gure erria, gure gizonak, gure jokuak

aldatu

Aizkolari bi onenak Arriya eta Korta

aldatu
 
Mendaro Txirristaka-ren Bertso-papera - Aizkolari bi onenak Arriya eta Korta
Naizenian alkate

Donostiyakua
atzo guziak erango dute
patharra naikua. Ja jai.

6

Agertu ziranian
plaaren erdian
merke sarrera ez izan arren
jende asko begira.

12

Kontrariyo naparra
Jose Ignacio ill eta
ikusi nuan Santesteban'en
Larri Agiñeta.

1

Aizkolari bi onenak
Arriya eta Korta
zuten apostua zerratu eta
señalia bota

7

Arriya bezela Korta
gizona bikaiña,
indarra dutenak sei urteko
zezen batek aiña.

13

Inguruan bazuten
makiñabat ero
aplazatzerik etzutela nai
egiñ arren bero

2

Azpeitiko zezen
plazan jokatzeko,
bitartean jakirik onenak
gorputza indartzeko.

8

Korta baño Arriyak
urtiak amaika
geyago izan arren oraindik
lasaya birika

14

Zarauztikan Ayara
aldapa luzia
lertu asi zuten korrikari
Etxenagusia.

3

Jana dijeritzeko
erari goxua
ardua iñun dan onena ongi
beterik basua.

9

Korta nekatu eta
eziñian arki
ongi kostata Arriyak egur
guztiak ebaki.

15

Festa orrelakuak
jarri berriz ere
kalte batzuek izango dute
bestiak mesere

4

Gauza onak salgai dira
diruaren ordaiñ,
arrautzak eta urdai azpikua
merke daude oraiñ.

10

Korta exeri biar
izan zuan miñez
bere alde trabesa egin zutena
kasorik egin ez.

5

Azpeitiako zezen
plazaren erdian
garagarran seigarren eguna
zala igandian.

11

Egualdi berua zan
igande aretan
ez alzuten obe jokatzia
Santo Tomas'etan?

EUSEBIO MUGUERZA

Calbetón 9, 3º izquierda.
SAN SEBASTIAN

ERREKARTETXO'ri - Nua fede onian jartzera bertsuak

aldatu
 
Mendaro Txirristaka-ren Bertso-papera - Errekartetxo
1

Nua fede onian
jartzera bertsuak,
onrak merezi dituztelako
gizun indartsuak. Ja jai.

7

Kopa eta premiyua
ongi mereziak
esaten zuten orri begira
an ziran guztiak.

13

Uztarriyan zuana
arriya zan baiña
ura jasotzeko biar ziran
indarra eta maiña.

2

Nik erantzungo diot
iñor bada galdez
gizon bikaiña da Rekartetxo
Azpeitiarra berez.

8

Amar gizon bikaiñak
sayua egitera
gustora juan ziraden erri
zartxo politera

14

Aldakizute arriya
Arteondorena
zala berreun da zortzi kilo
pixatzen zuana.

3

Amezketan arriya
Albizuri Aundik
Jasotzen zuana jaso du bestek
ezduana oraindik

9

Ziran bene benetan
zutenak alegiñ,
iru zarrenak Etxaniz eta
Usuola ta Txomiñ.

15

Mutrikuar Aritzak
indartsua izan arren
Itziarko Artiari zion
irabazi Eibarren.

4

Askok esaten zuten
da izugarriya,
egun da irurogeita zazpi
kiloko arriya

10

Zituala merezi
esanaz alkarri
txaluak zizkioten Oliden
arraunlariari.

16

Pultsuran Eltzekondo
ez da besterikan
esku batekin zortzi arrua
jasotakorikan.

5

Uste zuten etzala
irixten indarrez,
baña laugarren eldu aldiyan
jaso zuan errez

11

Oraiñ irurogei urte
Elgetako Aundiya
jasotzen zuana ogei eta bat
arruao arriya.

17

Eltzekondo bezela
indar aundikuak
dira dituztenak pare bana
gorringo bikuak.

6

Zakuarri ain trakatza
gaiñera labaiña
baiña jaso indarra izanik
zezen batek aiña.

12

Agustin Beliategui
Mutrikuarra berez
ogeita iru-arruakua
jasotzen zuana errez.

EUSEBIO MUGUERZA

Calbetón 9, 3.º izquierda.
SAN SEBASTIAN

Pepito cayó al patio desde un quinto piso

aldatu
 
Mendaro Txirristaka-ren Bertso-papera - Pepito cayó al patio desde un quinto piso

Doñua: Bederatzi puntuan. . .

1

Pepito cayó al patio
desde un quinto piso
una misa al Santo
Cristo de Lezo
le ofrendó agradecido
por salir ileso,
posterior en el cuello
le salió un divieso,
al médico avisó,
¿Sabéis lo que le hizo?
aplicarle un emplasto
hecho con yeso

3

A Pepito a deshoras
en el Bar del Jarrón
estando bebiendo
vino del porrón
le sorprendió la suegra
con aire socarrón
coja, tuerta y jibosa,
vestida de marrón,
oye tú macarrón,
calavera y gorrón,
cobarde y fanfarrón
y le dió un coscorrón,
aún tomó café y puro
y tres copas de ron.

5

Anticipadamente
había prometido
anduvo de juerga
muy bien vestido
como era bromoso
y muy espléndido
catorce mil pesetas
había invertido
muy bien divertido
luego arrepentido
de lo cometido
le dijo a Cándido
ojalá no me hubiese
comprometido.

7

Me pregúntó Pepito
en este país qué tal?
le contesté: Al pelo
en la capital
dan trato esmerado
en el Continental
en libras esterlinas
si traes un quintal,
sin ese vil metal
durmiendo n un portal
tan frio como el frontal
en situación fatal
harás el testamento
en el hospital.

2

Supo que había sidra
muy buena en Munto
se bebió dos litros
en un minuto.
Bajaba por la cuesta
a paso muy lento
pero el callo del pie
se le recalentó;
frotó con ungüento
al fin le reventó
vestido de luto
parecía Pepito
hombre muy culto.

 4

Había tomado quince
copas de aguardiente
a los sabrosos churros
hincando el diente
además de un palacio
en el Oriente
tengo en catorce bancos
cuenta corriente
hombre eminente
más que valiente
desobediente
como buen cliente
se marchó sin pagarle
al dependiente.

6

Quiso acudir Pepito
a un espectáculo
después de haber leído
un artículo
diciendo no temo a
ningún obstáculo
a doscientos por hora
era su cálculo
por un moontículo
desviando reculó
con su vehículo
entró en un circulo
le dijeron: Has hecho
el ridículo.

 Eusebio Muguerza

Rotas las alpargatas ospeleko miñez

aldatu
 
Mendaro Txirristaka-ren Bertso-papera - Rotas las alpargatas ospeleko miñez

Doñua: CAlle San Marcialen, Morena

1

Rotas las alpargatas Morena
ospeleko miñez
cuarenta y cuantro leguas
etorri naiz oinez,
con amores muy tiernos Morena
biotzian gaiñez; ai!...
te amo Juan Tenorio
zuan bezela Inés.

5

Manifestarte debo Morena
nere opiniua
antes de contraernos
matrimoniua;
un palacio en Oyarzun
egitera nua ai!...
compraré un automóvil
eta pianua.

9

Hemos de recrearnos Morena
uda eta negu,
excelentes manjares
izango ditugu;
el Todopoderoso Morena
osasuna baigu ai!...
muy opíparamene
biziko gera gu.

2

Tocante a la belleza Morena
zu zera erregiña
mensajera paloma
dan bezi´liraiña;
mi corazón no ama Morena
besterik zu aiña ai!...
damas encantadoras
asko dira baiña.

6

Seré tu esposa, Pello Joxepe
borondate onian
tú muy querido esposo
neria zeranian;
un palacio con jardín de flores
Oyartzun aldian ai!...
cómo me han prometido
egiten dezunian.

3

Con tus cabellos negros Morena
urdiña begiyak
ia Estrella del Norte
dan beziñ argiyak;
con la dulce sonrisa Morena
ain choragarriyak ai!...
parecen tus dos labios
krabeliñ orriyak.

7

Cuidando las ovejas Morena
Norteamerikan
hice catorce años
ta ekarri andikan.
un millón de dólares Morena
ongi gorderikan ai!....
en un armario viejo
dauzkat oraindikan.

4

Dichosa fué la hora Morena
zu ezagutua
en cierto día den Deva
zala merkatua;
Vengo a manifestarte Morena
enamoratua ai!...
corazoncito mío
duan sekretua

8

Cantando el pavo real Morena
dará mucho postín,
cuando seas mi esposa
nos cuidará el jardín;
tengo un mono sabio Morena
que toca el cornetín ai!...
y u lorito real que
habla bien en latín.

 Eusebio Muguerza

Calbetón, 9-3.º izq. S.S.
IMP. MACAZAGA RENTERIA

Es la capital Donostia la más bonita

aldatu
 
Mendaro Txirristaka-ren Bertso-papera - Es la capital Donostia la más bonita de España

TRIKITIXA

1 Fandango

Es la capital de Donostia,
la más bonita de España,
la más hermosa su palaya
donde más gente se baña.
2 Repique
En el Barrio de Sagües
con jardín de flores
casas con ascensores bis.
alquilan los pobres.

9 F.

Guipúzcoa como es una cuna
de poetas y cantores
el Donostiarra sin duda
el mejor de los Orfeones.
10 R.
Bebiendo muy sabrosa
en todos los bares
la sidra espumosa
con los calamares.

17 F.

Me dices que soy guapita
mu tiernecita en amores
al que tiene poca guita
no acosturmbro hacer favores.
18r.
Nere biotzak dio
Joxepa Iñaxi
muxu kat ematia
dezula merezi.

3 F.

A los que ignoran les digo
sirven el caldo y buen mosto
Anastasio y Domingo
en Treinta y uno de Agosto
4 R.
Maltia eskatu eta
kafia serbitu
zure masallak muxu
bi merezi ditu.

11 F.

Agrada un buen Bersolari
cuando está de buena gaita;
abora el mejor Basarri
como antes era Chirrita.
12 R.
Mendaro jartzalia
a ze berriztzua,
begi bat du elbarria
ta bestia itxua.

 19 F.

El que me ama desde niño
bebe el tinto de la Rioja
me besa con tal cariño
temo que ve vuelva loca.
20 R.
Arduaren usaya
muxu ematian
koxka egingo diot
alakoen batian.

5 F.

Dos pesetas un huevito,
los callos por un durito
muy pocos en un platito
si tienes mucho apetito.
6 R.
Emezortzi errial biar
ditu langilliak
mostutzia nai badu
bizar eta illiak.

13 F.

Diré porque le conozco
es don Emeterio Arrese
el mejor poeta vasco,
que un homenaje merece.
14 R.
Poeta obena euskeraz
Ramón Artola zan
Arrese dan bezela
jayua Tolosan.

7 F.

Los artículos de lujo
el que trabaja produce
tal vez el que no produjo,
será el que mejor los luce.
8 R.
Moda berriyen billa
dotore jasteko,
aurrik badute eman
besteri azteko.

15 F.

Guapita y muy resalada
como el agua de la Concha,
eres la mas renombrada
en el barrio de Atocha.
16 R.
La gran Tabacalera
el campo de fulball,
paseo con arboleda
Parque Municipal.

Cuando yo sea alcalde Donostiyakua

aldatu
 
Mendaro Txirristaka-ren Bertso-papera - Cuando yo sea alcalde Donostiyakua
1

Cuando yo sea alcalde
Donostiyakua
procuraré que beban los pobres
ardua naikua. Ja jay.

6

Aún hace medio siglo
como el polizón
lucía saya larga y dos trenzas
la mujer de un gizón.

11

Nutrir muy bien la panza
ta dotore jantzi
a las mujeres por complacerlas
ikutu eta utzi.

2

Publicaré un bando
ez erateko urik
son preferibles buenos licores
goizian baraurik.

7

Las uñas de los pies
makina bat ero
como las pintan tú te las pintas
ezkondu ta gero.

12

Si son recién casados
andre ta gizonak
deben de rezar al acostarse
kirieleisonak.

3

Devoran los microbios
alaitu biotza
entregaré a Pachi Mokollo
Alhondeiko giltza.

8

Pinto como los labis
oiñetako azkazalak
como no hay seda voy ostentando
soñeko perkalak.

13

A las pulgas y chinches
pakean uzteagatik
de vez en cuando un zambom
atzeko leyotik. bazo

4

En el barrio de Amara
platera betian.
los tripacallos con un cuartillo
errial batian.

9

Consejos adecuados
aberatzarentzat
no estarán de más en ese bando
iruritutzentzat.

14

Estirandito el cuerpo
ongi estalirik
hasta el toque de la diana
lo geldi geldirik.

5

Además con derecho
meriendatzian
un tierno beso a la criada
sukalde atzian.

10

Como Dios aconseja
projimua erruki
apoderarse de lo ajeno
poliki poliki.

Eusebio Muguerza

Hay ciertas señoritas

aldatu
 
Mendaro Txirristaka-ren Bertso-papera - Hay ciertas señoritas
1

Hay ciertas señoritas
Donostia onetan
que salen de paseo
jai arratsaldetan
derrochando el salero ja jai
pauso ariñetan
zapatos tacón alto
dituztela oiñetan

5

Con el bolso en la mano
dijuazenian
pañuelo, espejo y peine
arren barrenian,
Al cine a la Victoria ja jai
umore onian
los amiguitos pera
diru dutenian

9

En el Barrio de Amara
Lolitan echian
sirven los tripacallos
errial batian,
además con derecho ja jai
meriendatzian
un sirri a la criada
sukalde atzian.

2

Las modestas criadas
bezela jostunak
ostentan en los dedos
urrezko errastunak
de dieciocho quilates ja jai
dituzten astunak
para que les critique
oberik ez dunak.

6

Tocante a producir
batzuek alegiñ.
otras tantas prefieren
lanikan ez egiñ,
en resumidas cuentas ja jai
jazten dira berdiñ
de alguna manera
sortzen dute don diñ.

 10

antes tú me decías:
Zer modu Juan José?
Ahora me estás diciendo
zu zera Jaun Gose.
Como a otros dices ja jai
ez daguala ese
mientras tanto tú haces
sabela ondo ase.

3

Son todas inclusive
neskacha bikaiñak
adornando las cejas
pintatu esaiñak
aunque ahora escasean ja jai
soñeko apaiñak
de la última moda
Parisen egiñak.

7

De las medias caladas
sedasko lokarrik
finas del extranjero
gorriyak ekarrik.
enseñando dan pasos ja jai
bat bera ez okerrik
alto tacón en cono
kirri, kirri kirrik.

4

Palabas amorosas
dute manejua
sabiendo distinguirla
noran gisajua
cómrame la pulsera ja jai
eta relojua
a mí me corresponde
orlako lujua

8

Saben labrar la tierra
ta noiz aziya eraiñ
brota, crece, madura
guk nai degun garaiñ
la modesta cashera ja jai
len bezela oraiñ
sirve a domicilio
diruaren ordaiñ.

Eusebio Muguerza

Katuak miau eta zakurrak zaunkaka

aldatu
 
Mendaro Txirristaka-ren Bertso-papera - Katuak miau eta zakurrak zaunkaka

Bederatzi puntuan

1

Katuak miau eta zakurrak zaunkaka
baratzako pikuan ontzak ujuka,
xagu xarrak argiyak Doministikuka
itzali ta ukullora, zerriyak eztulka,
bei zarrak marruka,
akerrak merruka,
astua ostikoka,
usuak urruka,
oillarrak esnatu ta kukurruka.

6

Aspaldi naizuala zuri adierazi
nere biotzak dio ta ez juan igesi
bi smuxu ematia dezula merezi
ixi ixilik iñork ez degun galazi
Donostian bizi,
gauza onak erosi.
egiten zera luzi
ez det nik ikusi
zu bezin politikan Joxepa Iñasi.

2

Eguak astinduta berebizikuak
ziran oillarcho ayen kukurrukuak
inguru guzietan aukeran pikuak,
chori polit kantari egunsentikuak,
uda berrikuak
doñua alaikuak
umore onekuak
Euskal-Errikuak
xoxo, birigarraguak eta kukuak.

7

Amoriyoz bi muxu neri ematia
da zure biotzaren borondatia
Luzifer lagun dezun estudiantia
karrera bukatzian a ze tunantia
zu erriko alkatia,
intelijentia
nik zure maitia
naizela emastia
artuko det goxua chokolatia.

3

Untza zuan zritzaren adar batekua
kabiyatxo polita odoldizkua,
arrautza epeltzen chori papargorrikua
inguruan zuala ura egindakua
Fedegabekua,
sabel aundikua
kantari kukua
zuan soiñekua
beliak ere duan bezelakua

8

Egarri danian intza maite du loriak
zu ere maite zaitu biotz neriak,
dituzun begi beltzak engañagarriak,
dira Norteko izarra dan bezin argiak
españak gorria
krabelin orriak
Paristik ekarriak
aiñ ikusgarriak
luzitzen dituzula moda berriak.

4

Alda kukua bañon alperragorian?
ez dualako azi nai umerikan
ez duanak sekulan esan agirikan
erantzungo du baietz bañan alperrikan
badu jakirikan,
ongi aserikan
ez egin lanikan
balu federikan
ez luke iñude aren biarrikan

 9

Fuí a la romería alquilando un taxi
a un pueblo piñtoresco llamado Huici
la más encantadora, te digo que sí,
eras con vente abriles cuando te conocí
porque tú eres así,
vales un potasí,
si morenita, sí,
a tí con frenesí
mi corazón té ama, Joxepa Iñaxi.

5

Asi zuan semia Zeruko Erregiñak
opa zizkiolako bular iraiñak,
Fedea dutela ustez gaizki esamiñak
eñudiari asteko aurchuak egiñak
kukuaren maiñak
gorputzak liraiñak
sedaskuak piñak
soiñian apaiñak
luzitzen dituztela buru ariñak.

 Eusebio Muguerza

Calbetón, 9-3,º izq. S.S.

Gusto duanik bada irrakurri ditzan

aldatu
 
Mendaro Txirristaka-ren Bertso-papera - Gusto duanik bada irrakurri ditzan

Doñua: Cuando yo sea alcalde...

1

Gusto duanik bada (bis)
irakurri ditzan
bertsuak ditut jarri Euskal-erri-
aren alabantzan. Ja jai (bis).

9

Idiakez bezela
zan gizona abilla
mutrikuarra Kosme Churruka
Trafalgarren illa.

17

Aurten lenbizikua
da Ebro aldera,
Donostiatik eraman duten
sedasko bandera.

2

Birau bakar batere
ez duana izkera,
iturriko ura bezain garbiya
delako Euskera.

10

Eskolak egiña zan
don Pedro Viteri
jayo zanari eta gañera
beste bost erriri.

18

Traiñeruak igualak
ez badira neurriz
konbeniko da kanbiatzia
jokatzian berriz.

3

Arrantzale jatorrak
ziran euskaldunak,
Amerikara Kristobal Kolón
baño len juanak.

11

Estatua zioten
egiñ Arrasaten
goguangarri ondorenguak
izandu dezaten.

19

Dira arraunlariyak
ontzi ariñian
fama dutenak ichaso bare
olatu gabian.

4

Zuten patroi Jauregi
an arrantzaliak,
arpoyarekiñ arrapatutzen
zituzten baliak.

12

Legazpian dutenak
Alkate nagusi
Viterik bezela estatua
ez aldu merezi?

20

BAndera bat da eraman
dutena oraindik
San Nikolasek geyago ditu
earriyak andik.

5

Mutrikun da Zumayan
ziran zureskuak
egiñak gizon ayek zituzten
belako barkuak.

13

Redentore berriyak
ditugu aspaldiyan
Kredua ez dakitenak besteri
erakutsi nayan.

21

Gora Ondarrabitar,
San Juan bestia,
Aita San Pedro, Loyolatarra
eta Donostia.

6

Sebastián Elkano
Getariyakua
zan urez lenbizi munduari
buelta emandakua.

14

Moda berrien billa
dotore jazteko,
aurrik izaten badute eman
besteri asteko.

22

Traiñeruak astunak
alperrik nekatu
ariñaguak egin zazute
eta ongi entrenatu.

7

Pilipinak Legazpi
zan deskubritua,
Aita Urdaneta salbaje asko
an konbertitua.

15

Federik ez duanak
biotza du zurra
zitalkeriya ta mingañian
ugari gezurra.

8

Okendo zan orduan
Erregia urez,
gizon argiya, korajetsua
donostiarra berez.

16

Asi Santurtzen eta
Ondarrabiraiño
arraunlarik obenak izandu
gera oraindaiño.

Eusebio Muguerza

Calbetón, 9-3ºizq. S.S.

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ Zabala, Antonio. (1974). Mendaro Txirristaka Bertsolaria. Auspoa Liburutegia ISBN 8471581285..
  2. ↑ «'Quisiera ser alcalde Donostiyakua'» Berria 2022-09-01 (Noiz kontsultatua: 2024-04-09).
  3. ↑ «Biba Zuek» Eitb (Eitb) 36.
  4. ↑ Bertsolaritzaren datu-basea. .

Kanpo estekak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Eusebio_Mugerza&oldid=9656811"(e)tik eskuratuta