Warren G. Harding

Warren Gamaliel Harding (1865eko azaroaren 2a - 1923ko abuztuaren 2a) Ameriketako Estatu Batuetako 29. lehendakaria izan zen, 1921eko martxoaren 4tik 1923ko abuztuaren 2an hil zen arte. Alderdi Errepublikanoko kidea, Estatu Batuetako presidente ezagunenetako bat izan zen. Hil ondoren, hainbat eskandalu plazaratu ziren, hala nola Teapot Dome, baita Nan Brittonekin ezkontzaz kanpoko harremana ere, bere izen ona galtzera eraman zutenak.

Warren G. Harding
Irudi gehiago
Ahotsa
29. Ameriketako Estatu Batuetako Presidentea 1921eko martxoaren 4a - 1923ko abuztuaren 2a ← Woodrow Wilson - Calvin Coolidge → Hautetsia: 1920 United States presidential election (en) 24. Ameriketako Estatu Batuetako Presidente-Hautetsia 1920ko azaroaren 2a - 1921eko martxoaren 4a ← Woodrow Wilson - Herbert Clark Hoover → Hautetsia: 1920 United States presidential election (en) Ameriketako Estatu Batuetako senataria 1919ko martxoaren 4a - 1921eko urtarrilaren 13a - Frank B. Willis (mul) → Barrutia: Ohio Class 3 senate seat (en) Hautetsia: 1914 United States Senate election in Ohio (en) Ameriketako Estatu Batuetako senataria 1917ko martxoaren 4a - 1919ko martxoaren 4a Barrutia: Ohio Class 3 senate seat (en) Hautetsia: 1914 United States Senate election in Ohio (en) Ameriketako Estatu Batuetako senataria 1915eko martxoaren 4a - 1917ko martxoaren 4a ← Theodore E. Burton (mul) Barrutia: Ohio Class 3 senate seat (en) Hautetsia: 1914 United States Senate election in Ohio (en) Ohioko Gobernadoreordea 1904ko urtarrilaren 11 - 1906ko urtarrilaren 8a ← Harry L. Gordon (en) - Andrew L. Harris (en) → Filipinetako gobernadore nagusi Ohioko Estatuko Senatuko kidea
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Warren Gamaliel Harding
Jaiotza	Blooming Grove (en) , 1865eko azaroaren 2a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Bizilekua	Harding Home (en)
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Palace Hotel (en) eta San Frantzisko, 1923ko abuztuaren 2a (57 urte)
Hobiratze lekua	Harding Tomb (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	George Tryon Harding, Sr.
Ama	Phoebe Elizabeth Dickerson
Ezkontidea(k)	Florence Harding  (1891ko uztailaren 8a -  1923ko abuztuaren 2a)
Bikotekidea(k)	ikusi Nan Britton (en)
Seme-alabak	ikusi Elizabeth Ann Blaesing
Haurrideak	ikusi Charity Malvina Harding (en) Mary Clarissa Harding (en) Eleanor Persilla Harding (en) Charles Alexander Harding (en) Abigail Victoria Harding (en) George Tryon Harding Jr. (en) Carolyn Harding Votaw (en)
Familia	ikusi Marshall Eugene DeWolfe (en) (semeorde)
Hezkuntza
Heziketa	Ohio Central College (en) 1882) Zientziatan graduatua
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, egunkariko editorea, estatu-politikaria eta enpresaburua
Altuera	6 oin, 183 zentimetro
Lantokia(k)	Washington
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Baptismoa
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Errepublikanoa

Harding Ohioko landa-eremuan bizi izan zen bizitza osoan, zerbitzu politikoak beste leku batera eraman zuenean izan ezik. Gaztetan, The Marion Star erosi eta egunkari arrakastatsu bihurtu zuen. Harding senatari izan zen Ohio estatuan 1900etik 1904ra bitartean, eta gobernadoreorde bi urtez. Gobernadorearentzat garaitua izan zen 1910ean, baina Estatu Batuetako Senaturako hautatu zuten 1914an, estatuko kargu horretarako lehen zuzeneko hautaketa. Harding 1920an aurkeztu zen errepublikanoen hautagai-zerrendara, baina konbentzioaren aurretik urruneko aukeratzat hartzen zen. Hautagai nagusiek gehiengoa lortu ez zutenean eta konbentzioak porrot egin zuenean, Hardingen babesa handitu zuen, hamargarren bozketan izendatu baitzuten. Etxe atariko kanpaina egin zuen, batez ere Marionen, eta jendea harengana hurbiltzen utzi zuen. Lehen Mundu Gerraren aurreko aldiko normaltasunera itzuliko zela hitz eman zuen, eta James M. Cox demokratari nabarmen irabazi zion. Lehendakari hautatu zuten lehen senataria bihurtu zen.

Hardingek bere kabineterako errespetatutako hainbat pertsona izendatu zituen, hala nola Andrew Mellon Ogasunean, Herbert Hoover Merkataritzan eta Charles Evans Hughes Estatu Departamentuan. Kanpo-politikako lorpen garrantzitsu bat Washingtongo Itsas Konferentzia izan zen, 1921-1922koa. Bertan, munduko itsas potentzia nagusiek hamarkada bat iraun zuen itsas mugen programa bat adostu zuten. Lehen Mundu Gerraren aurka zeudelako atxilotu zituzten preso politikoak askatu zituen Hardingek. 1923an, Harding bihotzekoak jota hil zen San Frantziskon, mendebaldetik bira bat egiten ari zela. Calvin Coolidge lehendakariordeak hartu zuen bere kargua.

Harding-eko Barne Idazkaria, Albert B. Fall eta haren fiskal nagusia, Harry Daugherty, epaitu egin zituzten, karguan izandako ustelkeriagatik. Fall zigortu egin zuten, baina Daugherty ez. Eskandalu horiek eta beste batzuek kalte handia egin zioten Hardingen hil ondoko ospeari, Estatu Batuetako historiako presidente txarrenetakotzat jotzen baita.

Kanpo estekak

• Datuak: Q35286
• Multimedia: Warren G. Harding / Q35286