Slag van die Somme

Die Slag van die Somme is gevoer tussen Julie en November van 1916 en was een die grootste veldslae van die Eerste Wêreldoorlog. Met meer as 1,5 miljoen ongevalle was dit een van die bloedigste veldslae ooit. Die Geallieerde magte het gepoog om deur die Duitse linies te breek oor 'n 12 km front ten noorde en suide van die Sommerivier in Frankryk. Een van die doelwitte was om Duitse magte weg te lok vanaf die Slag van Verdun; maar die verliese by die Somme het egter die verliese by Verdun oorskry. Teen die einde van die oorlog was die Duitse magte se getalle voor die Geallieerde magte se sterkte uitgeput, hoofsaaklik vanweë 'n oorwig in getalle.

Slag van die Somme
Deel van Eerste Wêreldoorlog
Die Slag van die Somme
Datum 1 Julie 1916 - 13 November 1916 Ligging Sommerivier, Frankryk Resultaat Geen oorwinning
Strydende partye
Verenigde Koninkryk Frankryk Australië Nieu-Seeland Kanada Unie van Suid-Afrika	Duitse Keiserryk
Bevelvoerders
Douglas Haig Ferdinand Foch	Max von Gallwitz Fritz von Below
Sterkte
2 000 000	1 000 000
Ongevalle
620 000	500 000

Newfoundlandse soldate in 'n loopgraaf op 1 Julie 1916

Ontploffing van die Hawthornrifmyn om 7:20 vm, 1 Julie 1916

Net soos Verdun simbolies was van die geweldige verliese wat tydens 'n oorlog gely kan word, het die Slag van die Somme vir die Britte dieselfde betekenis ingehou en met 67 470 ongevalle wat 19 240 sterftes op die eerste dag van die veldslag (1 Julie 1916) alleen was dit ook een van die bloedigste dae in Britse krygsgeskiedenis. Die vreeslike gevolge van oorlog is by die Britse publiek tuisgebring deur die vrystelling in Augustus daardie jaar van die propagandafilm getited "Battle of the Somme", wat werklike opnames van die eerste dag van die veldslag vertoon het.

Aanloop

Die Geallieerde strategie vir 1916 was grootliks uitgestippel tydens 'n konferensie te Chantilly wat tussen 1 en 8 Desember 1915 gehou is. Tydens die konferensie is besluit dat gesamentlike offensiewe deur die Russe op die Oostelike front, die Italianers in die Alpe (wat aangesluit het by die Entente Cordiale) en die Anglo-Franse magte op die Westerse Front om die Sentrale Moondhede sodoende van alle kante af aan te val.

In laat Desember 1915 het Generaal Douglas Haig vir Generaal John French as opperbevelvoerder van die Britse magte vervang. Haig het 'n Britse aanval in Vlaandere verkies wat nader aan die Britse magte se voorraadroetes oor die Engelse Kanaal was, met die strategiese doelwit om die Duitsers weg van die Belgiese kus aan die Noordsee te verdryf, waarvandaan hulle duikbote die Britse Vloot lastig geval het. Die Britse magte is egter deur die Franse bevelvoerder, Generaal Joseph Joffre, oorreed om 'n gesamentlike offensief te loods op die punt waar die Franse en Britse linies by die Sommerivier in Picardy byeengekom het.

Planne vir die gesamentlike aanval was skaars van stapel gestuur toe die Duitsers hulle aanvalle by die Slag van Verdun op 21 Februarie 1916 geloods het. Aangesien die Franse hul magte moes inspan om Verdun te verdedig is hul bydrae tot die offensief by die Somme baie verminder en het die las grootliks op die Britse magte geval. Frankryk kon uiteindelik slegs 3 leërafdelings bydra tot die aanval. Soos die Slag van Verdun uitgerek geraak het, het die doelwit van die Somme verander van 'n poging om die Duitse leër 'n deurslaggewende slag toe te dien na 'n poging om die druk op die Franse leër te verlig.

Die oorspronklike Britse staandemag wat uit ses afdelings bestaan het aan die begin van die oorlog, is grootliks deur die veldslae van 1914 en 1915 uitgewis. Die leër het op hierdie tydstip grootliks uit vrywilligers van Lord Kitchener se New Army bestaan wat vroeg in Augustus van 1914 op die been gebring is. Dit het meegebring dat die ervaring van die soldate en hul bevelvoerders veel te wense oorgelaat het.

Teen die middel van 1916 is die Duitse Luftwaffe se tegnologiese voordeel wat die Fokker Eindecker teweeg gebring het grootliks geneutraliseer en kon die Britse lugmag tien eskadronne van 185 vliegtuie teenoor die Duitsers se 129 in die veld stoot. Die Britte het 'n aggressiewe lugverkenningstaktiek gevolg deur middel van vliegtuie en ballonne en het die Duitsers grootliks dieselfde voordele ontsê. Eers rondom September kon die Duitsers met nuwe bykomstige vliegtuie die balans weer in hul rigting swaai.

Die Duitse verdedigingslinies was hier op die hoë grond geleë en het min aanvalle sedert Oktober 1914 verduur, wat hulle baie tyd gegun het om loopgrawe en diep bombestande bunkers te bou. Verder is die Duitsers ook glad nie deur die aanval verras nie.

Begin van die slag

Eerste dag

Die veldslag is voorafgegaan deur 7 dae se voorbereidende artillerie-bombardement waartydens die Britte meer as 1,7 miljoen kanonkoeëls afgevuur het. Sewentien myne is ook in tonnels onder die Duitse voorste linies geplant; die drie grootste tonnels alleen het ongeveer 21 ton plofstof bevat.

Die aanval sou geloods word deur Britse 13^de Afdelings ten noorde van die Sommerivier en 11 afdelings van die Franse Leër bo-oor en ten suide van die rivier. Hulle is teengestaan deur die Duitse Tweede Leër van Generaal Fritz von Below. Die middelpunt van die aanval sou die Romeinse pad wees wat vanaf Albert in die weste tot Bapaume 19  in die noordooste geloop het.

Die aanval het begin om 7:30 v.m. op 1 Julie 1916 met die ontploffing van die myn onder Hawthornrif 10 minute tevore. Die oorblywende myne is om 7:28 v.m. ontplof (behalwe vir 'n myn by Kasino-punt, wat laat was).

Die Britse infanterie het elk sowat 32 kg se toerusting met hul saamgedra wat hul beweeglikheid gestrem het (daar word deur sommiges beweer dat hierdie syfer oordrewe is aangesien dit die soldate se uniform en stewels ingesluit het) en in sommige gevalle is hulle beveel om in geordende linies teen 'n looppas oor niemansland aan te val.

Elders het baie eenhede tot in niemansland ingekruip sodat hulle die Duitse loopgrawe kon bestorm sodra die bombardement gestaak is. Ten spyte van die swaar bombardement het baie Duitse verdedigers, wat diep ingegrawe was, oorleef en het hulle die Britse aanvallers 'n skrikwekkende slag toegedien. Van die bydraende faktore wat bygedra het tot die Duitse leërs se vermoë om die bombardement te weerstaan was dat die grootste deel van die Britse bomme fragmentasie bomme was en nie die kragtige springstof bevat het wat benodig is om bunkers te vernietig nie. Die akkuraatheid van Britse artillerie was ook nie na wense nie.

Die Britse infanterie se aanvalsplan vir 1 Julie

Die enigste sukses is bereik by Mametz en Montauban en aan die Franse sektor. Noord van die Albert-Bapoume pad was die aanslag bykans van meet af aan 'n volslae mislukking. Op 'n paar punte kon die aanvallers die Duitse voorste loopgrawe binnedring, maar hulle getalle was in bykans alle gevalle te min om Duitse teenaanvalle te weerstaan. Die Duitse bombardement van niemandsland het versterkings ook onmoontlik gemaak en verslae aan die agterhoede kon ook nie deurkom nie.

Kommunikasie was ook geheel en al ontoereikend en bevelvoerders was grootliks onbewus van die toedrag van sake op die slagveld. 'n Valse verslag dat die Britse 29^ste Afdeling suksesvol was by Beaumont Hamel het daartoe gelei dat die reserwebrigade ook beveel is om vorentoe te beweeg ter ondersteuning. Die eerste Newfoundland Regiment kon egter nie eens die voorste linie se loopgrawe bereik nie en het soveel as 91% verliese gely. 800 manskappe uit die regiment het die slagveld op die dag betree en slegs 68 het ongedeerd daarvan afgekom, met meer as 500 wat gesneuwel het.

Britse vordering langs die Albert-Bapaume pad is ook gestuit. Hier het nog 'n tragiese opmars deur die Tyneside Irish Brigade van die Britse 34^ste afdeling plaasgevind. Hulle het in die ope in duidelike sig van die Duitse masjiengewere opgemars en is uitgewis voordat hulle die voorste loopgrawe kon bereik.

In die sektor suid van die pad het die Franse afdelings groter sukses behaal. Hier was die Duitse verdedigingslinies relatief swak en het die Franse artillerie oor groter getalle en meer ervaring as die Britte beskik. Vanaf die dorp Montauban tot by die Somme-rivier is al die eerste dag se doelwitte bereik. Al was die Franse XX korps slegs bedoel om 'n ondersteunende rol in die sektor te speel het hulle in hierdie geval 'n leidende rol gespeel. Suid van die Somme het Franse magte baie goed gevaar en hul doelwitte oortref. Die eerste Koloniale Korps het vanuit hulle loopgrawe vertrek teen 9:30 vm as deel van 'n skynaanval wat bedoel was om die Duitsers aan die oorkant in 'n valse sin van gerustheid te plaas. Die skynaanval was suksesvol aangesien hulle baie maklik opgemars het. In minder as 'n uur het hulle Fay, Dompierre en Becquincourt bestorm en kon hulle 'n houvas op die Flaucourt-plato verkry. Die hele Duitse linie het in Franse hande beland. Teen 11:00 vm. is die tweede linie - langs Assevillers, Herbecourt en Feuillères - bereik sonder om eers van reserwemagte gebruik te maak. Aan die regterflank van die Koloniale Korps het die XXXV korps ook om 9:30 vm. aangeval maar het minder sukses behaal. Nietemin is al die eerste dag se doelwitte hier bereik. Die Duitse loopgrawe is geheel en al oorweldig en is die vyand heeltemal deur die aanval verras. Die Franse het sowat 1,5 km en 2 km aan die Noord- en Suidoewers respektiewelik vorentoe gestoot.

Oorhoofs gesien was die eerste dag van die Somme aanslag 'n mislukking. Die Britte het 19 240 gesneuweldes, 35 493 gewondes en 2 152 vermiste en 585 gevangenes in verliese gelei vir 'n totale verlies van 57 470 manskappe. Die aanvanklike ongevalle was veral swaar onder offisiere wat steeds verskillend geklee was as die onderoffisiere en ander range. Die Duitsers is ook opgelei om die uniforms uit te ken. Die Franse leër het 7 000 ongevalle in die eerste dag gely.

'n Presiese getal vir die Duitse ongevalle vir 1 Julie is moeilik om vas te stel omdat Duitse eenhede slegs ongevallesyfers elke tiende dag verskaf het. Daar word beraam dat die Duitsers ongeveer 8 000 ongevalle aan die Britse front, 2 200 waarvan krygsgevangenes was gely het. Die groot verskil tussen Britse en Duitse ongevalle was die hoogste by Ovillers wara die 8^steBritse Afdeling 5 121 ongevalle gely het terwyl die verdedigende Duitse 180^ste Regiment slegs 280 ongevalle gely het, 'n verhouding van 18 tot 1.

Nadraai van die eerste dag

'n Lugfoto van die Somme slagveld in Julie, geneem vanaf 'n Britse ballon naby Bécourt

Teen 22:00 op 1 Julie het die bevelvoerder van die Britse Vierde leër, Luitenant-Generaal Henry Rawlinson beveel dat die aanval hervat word. Verwarring en swak kommunikasie deur die uitgerekte bevelstruktuur het meegebring dat dit etlike dae geneem word voordat die Britse leiers die skaal van die ramp besef het. Haig het Luitenant-Generaal Hubert Gough aangestel om in die noordelike sektor oor te neem, terwyl die Vierde Leër sou sorg vir die suidelike sektor. Gough was bewus van die fiasko wat in sy sektor ontvou het en het daarom die onmiddellike hervatting van die aanval vertraag tot en met 3 Julie.

Die Britte was ook onbewus van die geleenthede suid van die Albert-Bapaume pad, waar hulle gedeeltelike sukses behaal het. Dit is nou bekend dat daar 'n groot gaping in die Duitse verdedigingslinie tussen Ovillers en Longueval was. Op 3 Julie het 'n verkenningspatrollie van die Britse 18^de afdeling sowat 3 km in die Duitse gebied inbeweeg sonder om enige gevestigde verdedigingsposisies teë te kom. Die geleentheid is egter nie uitgebuit nie, of dit kan wees dat die Britte nie beskikbare mannekrag gehad het nie, en die Duitsers was hierna in staat om die gaping toe te stop.

Mametzbos was steeds leeg op die 3^de Julie maar is op die volgende dag weer deur die Duitsers herbeset en sou eers op die 10^de Julie val na twee dure aanvalspogings. Plekke soos Foureaux-bos en Delvillebos wat op die eerste dag ingeneem kon word sou uiteindelik 'n enorme lewensverlies meebring voordat dit in Augustus en September ingeneem is.

Terwyl die Britte gesukkel het om hul offensief van die grond te kry, het die Franse vinnig opgeruk na die suide van die Somme. Die kritieke punt in die aanval was op die 3^de en 4^de Julie toe die moontlikheid van 'n deurbraak haalbaar gelyk het. Net so gou as wat die geleentheid hom voorgedoen het, het dit egter weer verdwyn. Elders het die eerste Koloniale korps aanhou opruk en aan die einde van die derde Julie was Frise, Méréaucourt-bos, Herbécourt, Buscourt, Chapitre-bos, Flaucourt en Asseviller almal in Franse hande. Hiermee is 8 000 Duitsers gevange geneem terwyl die inname van die Flaucourt-plato Foch in staat gestel het om swaar grofgeskut in te beweeg om die XX Korps te ondersteun op die noordoewer. Die Franse het hul aanval op 5 Julie voortgesit met die verowering van Hem. Op 8 Julie is Hardecourt-aux-Bois en die plaas Monacu verower, gevolg deur Biaches, Maisonnette en die Fort by Biaches op 9 en 10 Julie.

Dus het die Franse sesde leër in tien dae se gevegte op 'n front van byna 20 km lank die Duitse verdedigingslinie so ver as 10 km op plekke binnegedring. Die hele Flaucourt-plato is ingeneem met die gevangeneming van 12 000 krygsgevangenis, 85 kanonne, 26 mortiere, 100 masjiengewere en ander materiaal met relatief min verliese.

Vir die Britte het die eerste twee weke van die geveg egter verval tot 'n reeks onbeplande kleinskaalse aksies, oënskynlik ter voorbereiding van 'n groter aanslag. Vanaf 3 tot 13 Julie het Rawlinson se Vierde leër meer as 46 sulke aksies uitgevoer met 'n gevolglike 25 000 ongevalle sonder enige betekenisvolle vooruitgang. Dit het die verskil in Haig en sy Franse eweknieë opmerklik gemaak en was 'n bron vir baie wrywing tussen die bevelvoerders. Haig se doelwit was om deurlopend druk op die vyand te plaas terwyl Joffe en Foch verkies het om hulle energie te bewaar vir 'n enkele, deurslaggewende slag.

In een belangrike opsig was die Slag van die Somme 'n groot strategiese sukses vir die geallieerdes aangesien Falkenhayn sy aanslag by Verdun gestaak het. Aan die Somme kon von Below se tweede leër nie langer alleen die Britse en Franse aanslag verduur nie. Elke Duitse afdeling aan die voorste linies is deur drie of vier geallieerde afdelings aangeval. Op 19 Julie het die Duitse magte herorganiseer en het von Below bevel van die Duitse Eerste leër, wat verantwoordelik was vir die noordelike sektor, oorgeneem en Generaal Max von Gallwitz het die Tweede leër oorgeneem wat veranwoordelik was vir die suidelike sektor.

So vroeg as die tweede Julie het sewe Duitse afdelings na die Somme vertrek as versterkings en sewe meer was binne 'n week op pad daarheen. In Julie en Augustus het die Duitsers 35 ekstra afdelings aan die Britse sektor ontplooi en 'n verdere sewe afdelings aan die Franse sektor. Die gesamentlike druk op Duitsland het beteken dat die Duitse leër se opperbevel teen Augustus slegs een reserweleër oorgehad het.

Die Britte het gehoop om die vloei van Duitse versterkings na die Somme vanaf ander sektore van die front te verhoed. Om dit te doen het hulle 'n aantal aanvalle elders op die Duitse front geloods. Die grootste en berugste hiervan was die Slag van Fromelles tussen 19 Julie en 20 Julie oorkant Aubers-rif in Artois. Teen 'n koste van 7080 Australiese en Britse ongevalle is geen grondgebied verower nie, en kon hulle ook nie daarin slaag om die verskuiwing van Duitse afdelings na die Somme te halt nie.

Geveg by Bazentin-rif

Op die 14^de Julie (Bastille-dag), was die Vierde Leër gereed om hul aanval in die suidelike sektor te hervat. Die aanval was daarop gemik om die Duitsers se tweede verdedigingslinie wat bo op die rif vanaf Pozières op die Albert–Bapaume pad, suid-oos tot by die dorpe van Guillemont en Ginchy gelê het. Die doelwitte was die dorpe Bazentin le Petit, Bazentin le Grand en Longueval, wat langs Delvillebos geleë was. Agter hierdie linie op die ander helling van die rif was die Foureaux-bos geleë.

Die Britse 21^ste Afdeling het Bazentin le Petit op 14 Julie 1916 aangeval. Die gebied wat teen 9:00 vm. verower is word deur die rooi stippellyn aangedui.

Die voorbereiding en uitvoering van hierdie aanval het in skerp kontras gestaan met die aanval op die 1^ste Julie. Die aanval op Bazentin-rif is deur vier afdelings uitgevoer op 'n front van 5,5 km lank met die troepe wat net voor dagbreek om 3:25 uit hulle loopgrawe gestorm het, na 'n verassende bombardement. Die artillerie het hul vuur kort voor die troepe gehou en sodoende moes die aanvallers slegs 'n kort afstand aflê na die bombardement gestaak is.

Teen die middel van die oggendure was die eerste fase van die aanval suksesvol en is byna al die doelwitte bereik en is 'n gaping in die Duitse linies geslaan. Die Britte kon egter weereens nie die voordeel uitbuit nie. Die Britse troepe het vir 'n tydjie lank hul greep op Foureaux- en Delvillebos probeer behou maar moes uiteindelik bes gee. Die Britse bevelvoerders het nie uit hul foute geleer nie en het swak besluite gemaak. Op die nag van 22 Julie het Rawlinson 'n aanval met ses afdelings op die Vierde leër langs die lengte van die front geloods wat geheel en al misluk het. Die Duitsers het vinnig hierop gereageer en 'n diepteverdedigingstrategie ontwikkel wat die doeltreffendheid van die artillerievuur verminder het.