Teologiese Kweekskool (Stellenbosch)

Die Teologiese Kweekskool op Stellenbosch is die oudste opleidingsinstelling in Suid-Afrika vir predikante van die Nederduitse Gereformeerde Kerk.

Petronella Camijn het dié plakskildery (van takkies, stukkies hout, blare en uitgeknipte figure) van die Stellenbosse drosdy omstreeks 1820 gemaak. In 1868 is die Barokgewel van 1767 afgebreek en 'n tweede verdieping aangebou volgens Carl Otto Hager se plan.

Die hoofgebou van die Kweekskool.

Die Kweekskool se hoogleraars in 1952. Agter: P.A. Verhoef en F.J.M. Potgieter. Voor: G.B.A. Gerdener, B.B. Keet en J.J. Müller.

Dr. Abraham Faure, die vader van die Kweekskool.

E.Z.J. de Beer was een van die eerste vier studente en onder andere later die eerste predikant van die NG gemeente Drieankerbaai.

Dr. Abraham Faure word as die vader van die seminarium beskou omdat hy reeds in 1824 'n pleidooi in Het Nederduitsch Zuid-Afrikaansch Tydschrift gelewer het vir die oprigting daarvan. Die artikel het gedien as voorbereidingswerk op die Kaapse Kerk se eerste sinode wat later daardie jaar gehou is. 'n Kommissie is tydens die sinode benoem om 'n konsep-reglement vir so 'n seminarie op te stel.

Op die volgende sinode het die saak weer ter sprake gekom en allerlei planne is beraam om uitvoering aan die gedagte te gee. Maar omdat die owerheid nie bereid was om enige geldelike steun te verleen nie, is die sinode van 1834 verplig om die ideaal te laat vaar.

Teen 1847 ontstaan daar 'n ernstige gebrek aan leraars. Teen die sinode van 1824 was daar net 14 Kaapse gemeentes, maar teen 1847 reeds meer as dertig in Kaapland en een in Natal met talle lidmate wat elders in die land bearbei moes word. 'n Ander, ernstige rede was die invloed van die liberalisme aan Nederlandse universiteite waar Suid-Afrikaanse studente moes gaan studeer. Daarom maak die Sinodale Kommissie ná die Sinode van 1852 die eerste benoemings. Ds. Nicolaas Beets en ds. F.G. van der Ham het egter albei bedank.

Hierna ontstaan 'n pennestryd in onder meer die De Kerkbode aan die Kaap oor die voorgenome stigting. Party lidmate voel twee hoogleraars sou te min wees om die werk te behartig en dat die leraarstand aan die Kaap sou verval. Ander reken weer dat die Nederlandse universiteite die vernaamste geloofswaardes loën en dat die Kerk in Suid-Afrika magteloos daarteenoor staan.

Uiteindelik is op die Sinode van 1857 met groot meerderheid besluit om die Teologiese Seminarium sonder versuim op te rig. Die Sinodale Kommissie benoem vir ds. G.W.A. van der Lingen van die Toringkerk in die Paarl en ds. John Murray van die NG gemeente Burgersdorp as eerste hoogleraars. Eersgenoemde bedank egter en ds. N.J. Hofmeyr word in sy plek verkies. 'n Derde professor sou aangestel word sodra die fondse toereikend was en die inrigting sou op 1 November 1858 open. Aangesien geen studente hulle egter aangemeld het nie, kon die beplande opening nie plaasvind nie.

Die volgende jaar is vier studente toegelaat en op 1 November 1859 vind die plegtige opening plaas. 'n Groot skare uit die dorp en omliggende dele het in die kerkgebou vergader. Na die openingsgebed deur dr. Abraham Faure het prof. Hofmeyr 'n treffende feesrede na aanleiding van 1 Korintiërs 3:9 (Statebybel) gelewer: "Want wij zijn Gods medearbeiders; Gods akkerwerk, Gods gebouw zijt gij." Daarna vind die optog deur ereboë na die Kweekskool plaas terwyl sowat 40 meisies blomme oor die prosessie strooi.

Eerste viertal

Die eerste vier studente aan die Kweekskool was:

• Ds. C.S. Morgan, later predikant van Middelburg (Kaap), Rouxville, Bloemfontein en Robbeneiland. Oorlede 29 Augustus 1919.
• Ds. W. Robertson, later predikant van St. Stephens, Tulbagh, Calvinia en Petrusburg. Oorlede 21 Januarie 1913.
• Ds. E.Z.J. de Beer, later predikant van Simonstad, Dordrecht, Drieankerbaai, Barberton en Pietermaritzburg. Oorlede 25 Mei 1918.
• Ds. W.P. Rousseau, later predikant van Clanwilliam, Simonstad, Hopetown, Albanie en Pietermaritzburg. Oorlede 8 Julie 1903.

Gebou

Die gebou van die Kweekskool is opgerig op die perseel van die eerste drosdy wat in 1686 hier gebou is. Nadat dit in 1762 afgebrand het, is dit in die Kaaps-Hollandse styl herbou en tot 1827 as 'n drosdy gebruik. Die teologiese kweekskool van die NG Kerk is in 1859 hier geopen. Sedertdien is die gebou 'n paar maal vergroot en het dit verskeie stylveranderinge ondergaan. Dit is in 1981 tot monument verklaar.

Standbeelde

In die tuin voor die kweekskool staan die standbeeld bekend as Pienk Piet en die John Murray-standbeeld. Die Kweekskoolboom is ook 'n gedenkwaardigheid.

Bronne

• Hanekom, T.J. (red.), Ons Nederduitse Gereformeerde Kerk – gedenkboek by ons derde eeufees 1952. Kaapstad: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
• Dreyer, eerw. A. 1924. Eeufeest-Album van de Nederduits Gereformeerde-Kerk in Zuid-Afrika 1824–1924. Kaapstad: Publikatie-kommissie van de Z.A. Bijbelvereniging.